نمایش «لانچر ۵» قصه‌ای پسرانه برای تمام اقشار جامعه است

نمی‌توان گفت که تئاتر در ایران از لحاظ محتوایی به روزهای اوج خودش بازگشته اما با اطمینان می‌توان این حرف را زد که تعداد مخاطبان این هنر ارزشمند طی سال‌های اخیر به‌خصوص در شهرهای بزرگ افزایش چشم‌گیری داشته است. در این میان، بسیاری از هنرمندان جوان خود را در قالب «تئاتر مستقل» ثابت می‌کنند که نمایش «لانچر ۵» یکی از بهترین نمونه‌های چنین اتفاقی است.

لانچر پنج داستان یک پادگان نظامی قبل از انقلاب و در دهه پنجاه را روایت می‌کند. موضوع از این قرار است که سه سرباز در یک مدت زمانی کوتاه به طرز مشکوکی کشته شده‌اند و گفته می‌شود که یکی از آن‌ها خودکشی کرده است.

در این میان امیر نوروزی نقش سرگردی را بازی می‌کند که برای پیدا کردن قاتل و حل این معما، به شکل اجباری از سفری خانوادگی برمی‌گردد و حال باید با تعدادی از سربازان پادگان برای پیدا کردن سرنخ، گفتگو کند.

این گفتگو‌ها دقیقا مهم‌ترین نقطه مثبت لانچر ۵ هستند. سربازهایی که سرگرد با آن ها گفتگو می‌کند. هر یک کاراکتر مختص به خودشان را دارند و به نوعی هر کدام آن‌ها نماینده قشری از جامعه هستند و دیدی که نسبت به ماجرای قتل دارند نیز وابسته به جایگاه اجتماعی آن‌ها است.

برای مثال، سرگرد دستیاری اتو کشیده و مرتب دارد که بعد از گذراندن دانشگاه وارد پادگان شده و به همین دلیل درجه بالاتری نسبت به سایرین دارد. رفتار این شخصیت و دیدی که او نسبت به ماجرای قتل دارد، بسیار متفاوت از دیگر سربازی است که به خاطر مشکل جسمانی، به سختی می‌تواند حرکت کند.

لانچر ۵ از همه این تیپ‌هایی که شخصیت نیستند (و چه خوب است که نیستند) استفاده می‌‌کند تا مشکلات جامعه و محیط پادگان در آن دوره را از زوایای مختلفی به تصویر بکشد و طی ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه‌ای که اجرا ادامه دارد، این اتفاق به خوبی هر چه تمام‌تر رخ می‌دهد.

از آن‌جایی که مدت زمان نمایش طولانی است، از المان طنز برای سرگرم نگه داشتن مخاطب استفاده شده. طنزی که مسعود صرامی و پویا سعیدی به عنوان نویسندگان و کارگردان‌های این نمایش برای لانچر ۵ نوشته‌اند، بیشتر روی شوخی‌های کلامی متمرکز است. اکثر این شوخی‌ها هم خوب از آب در آمده‌اند و طی مدت زمان نمایش شاهد خنده تماشاگران طی تعدادی از صحنه‌ها خواهید بود.

البته لانچر ۵ بیشتر از آن‌ که خنده دار باشد، یک نمایش‌ تاثیرگذار است که در پرده آخر حسابی مخاطب را به سمت خود می‌کشاند. لانچر ۵ که یک تئاتر سه پرده‌ای کلاسیک محسوب می‌شود، در پرده اول با طنز دلنشین و فضای سازی جالبی که دارد مخاطب را به سمت خود می‌کشاند، در پرده دوم معما را به صورت جدی‌تری مطرح می‌کند و در پرده سرم وارد فضای تاریکی می‌شود که نمونه آن را کمتر تئاتری مشاهده کرده‌ایم.

نکته عجیب در مورد لانچر به خشونت عریانی برمی‌گردد که در پرده آخر نمایش شاهد آن هستیم. طی دهه‌های اخیر «فاصله‌گذاری» به یکی از المان‌های اصلی تئاتر تبدیل شده و کارگردان‌های مختلف از روش‌های زیادی استفاده می‌کنند تا به مخاطب خود بفهمانند که قصه‌ای که با آن‌ طرف هستیم، نمایش است و یک اتفاق واقعی نیست.

این موضوع، خوب یا بد به هیج‌ عنوان در لانچر ۵ رخ نمی‌دهد. خشونت زیادی که در پرده آخر نمایش می‌بینید، حتما غافلگیرتان می‌کند. به نوعی نویسندگان سعی کردند که با استفاده از این خشونت، پرده سوم را هم برای مخاطب جذاب نگه‌ دارند و موفق به انجام همین کار هم می‌شوند. البته از سوی دیگر، این خشونت در بعضی از لحظات به قدری زیادی می‌شود که شاید تماشای آن برای تمام تماشاگران قابل تحمل نباشد. اصلا یکی از دلایل اصلی رده سنی بالاتر ۱۸ سال لانچر ۵ هم به این خشونت برمی‌گردد.

از همه این‌ها که بگذریم. لانچر ۵ در پایان‌‌بندی خود حسابی می‌درخشد. در پرده سوم این سوال که معنای دقیق عدالت چیست مطرح می‌شود و سرگرد و دستیارش نیز برای پیدا کردن پاسخ این سوال، حسابی به تاریکی فرو می‌روند. در نهایت نمایش به تیره ترین لحظات خود می‌رسد و همان‌جایی که همه فکر می‌کنند لانچر ۵ به پایان رسیده، با یک پایان دیگری طرف هستیم که داستان را دوباره به فضای روشن و عادی برمی‌گرداند و در واقع نشان می‌دهد که به این راحتی‌ها نمی‌توان جوابی برای عدالت پیدا کرد و قتل‌هایی مثل قتل این سه جوان نیز پس از مدت کوتاهی فراموش می‌شوند.

لانچر ۵ بدون شک یکی از بهترین تئاترهای مستقل چند ماه اخیر است. چه به خاطر بازی درخشان امیر نوروزی در نقش سرگرد که برنده جایزه بهترین بازیگر اصلی در جشنواره تئاتر فجر و تئاتر دانشجویی شده و چه به خاطر قصه جالبی که از سربازی تعریف می‌کند. دورانی که نه فقط پسران جوان، بلکه تمام اقشار جامعه با آن‌ خاطرات خوب و بد دارند و در ادبیات و سینمای ایران، کمتر به شکل رئال به آن پرداخته شده است.

تصاویر داخل متن از سایت تیوال برداشته شده و تصویر شاخص متعلق به سایت هنر آنلاین است.