جیتر چیست و چه تفاوتی با پینگ دارد؟

جیتر به تغییر در تاخیر زمانی بین بسته‌های داده در یک شبکه اشاره دارد که معمولاً با واحد میلی‌ثانیه اندازه گیری می شود. این یک معیار عملکرد ضروری در شبکه‌ است که بر کیفیت برنامه‌هایی مانند بازی‌های ویدیوئی و تماس‌های تحت وب تأثیر می‌گذارد. جیتر ناشی از ازدحام شبکه، تغییر مسیر یا صف نامناسب است.

جیتر می‌تواند باعث سوسو زدن نمایشگر شود، بر توانایی پردازنده تأثیر بگذارد، کلیک‌ها یا سایر اثرات نامطلوب را در سیگنال‌های صوتی ایجاد کند، و منجر به از دست رفتن داده‌های ارسال شده بین دستگاه‌ها در یک شبکه شود. در این مقاله از ویجیاتو به تعریف جیتر می‌پردازیم.

---

جیتر واقعا به چه معناست؟

تصور کنید امین‌ بهتوئی هر روز با مترو به ویجیاتو می‌آید. در حالت ایده‌آل، مترو باید در ساعت‌های یکسانی در روز به ایستگاه وارد و از آن خارج شود. با این‌حال، اگر برنامه مترو به‌هم بریزد، یعنی یک‌بار زود و بار دیگر دیر به ایستگاه وارد شود، نظم امین بهتوئی به‌هم می‌ریزد. این ناسازگاری شبیه به جیتر در اینترنت است.

همان‌طور که امین بهتوئی با به‌هم ریختن ساعت ورود و خروج قطار، عدم‌اطمینان و اختلال احتمالی را تجربه می کند، و ممکن است بعضی روزها زودتر یا دیرتر به ویجیاتو برسد. جیتر نیز باعث بی‌نظمی، بی‌ثباتی و اختلال در جریان بسته‌های داده می‌شود و بر پایداری خدمات وابسته به اینترنت مانند بازی‌های آنلاین، تأثیر می‌گذارد.

---

چه‌چیزهایی سبب به وجود آمدن جیتر می‌شوند؟

عوامل متعددی باعث به‌وجود آمدن جیتر می‌شوند، تعدادی از آن‌ها عبارت‌اند از:

ازدحام در شبکه

هنگامی که تعداد زیادی بسته (Packet) از طریق یک شبکه عبور کنند و شبکه به‌قدری گسترده و قدرتمند نباشد که بتواند این بسته‌ها را کنترل کند، ازدحام در شبکه (Network Congestion) به وجود می‌آید. زیرا این تعداد زیاد پکت‌ها، نیازمند قدرت پردازشی و سرعت اینترنت بالایی هستند. و اگر این نیاز مرتفع نشود، منجر به تاخیر و ناهماهنگی در ارسال و دریافت پکت‌ها می‌شود و شاهد جیتر خواهیم بود.

ضعف سخت‌افزاری تجهیزات شبکه

کابل‌ها، مودم‌ها، روترها و سوئیچ‌های قدیمی می‌توانند منجر به پدید آمدن جیتر شوند. پس اگر از تجهیزات قدیمی یا منسوخ‌‌شده استفاده می‌کنید و در عین‌حال با مشکل جیتر دست و پنجه نرم می‌کنید بهتر است ابتدا به تعویض تجهیزات خود فکر کنید.

مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری

در بسیاری از مواقع جیتر به علت مشکلات نرم‌افزاری مانند: فرم‌ویر (firmware) و درایورهای قدیمی یا سیستم‌عامل‌های ناسازگار پدید بیاید. اما گاها این مشکل می‌تواند مرتبط با تجهیزات سخت‌افزاری مثل: مودم‌، روتر،سوئیچ یا حتی کابل‌ها باشد.

تداخل خارجی

اکثر اوقات در هنگام استفاده از ارتباطات وایرلس، موانع فیزیکی مثل دیوار‌ها، فاصله زیاد از روتر یا تداخل سایر دستگاه‌های بی‌سیم باعث ایجاد جیتر می‌‌شوند. به‌‌همین‌ دلیل بهتر است در هنگام بازی‌کردن، به‌جای استفاده از ارتباطات بی‌سیم از ارتباطات سیمی مانند کابل‌ لن استفاده کنید.

---

انواع جیتر کدام‌اند؟

جیتر به شکل‌های مختلفی در شبکه ظاهر می‌شود که هرکدام تاثیرات خاص خود را بر شبکه می‌گذارند. که در ادامه به تشریح پنج نوع از آن‌ها می‌پردازیم.

جیتر تصادفی

این نوع جیتر،‌ غیرقابل پیش‌بینی است و در اکثر اوقات به‌صورت پراکنده اتفاق می‌افتد، که همین موضوع برطرف کردن این نوع از جیتر را بسیار سخت می‌کند. جیتر تصادفی (Random jitter) عموما به‌دلیل تغییرات اجتناب‌ناپذیر و طبیعی‌ای است که محیط و تجهیزات‌شبکه اتفاق می‌افتد.

جیتر قطعی

برخلاف جیتر تصادفی، جیتر قطعی قابلیت پیش‌بینی و تکرار دارد. این نوع جیتر به سه صورت پدیدار می‌شود که شامل: دوره‌ای، محدود و وابسته به داده است. این سه‌نوع جیتر به‌علت نوسانات منظم در شبکه، رسیدن به حداکثر دامنه و انواع داده‌های در حال انتقال پدید می‌آیند.

جیتر مطلق

این نوع جیتر، انحراف از زمان ایده‌آل یک رویداد (مانند ورود یا خروج بسته داده) را بدون در نظر گرفتن رابطه بین رویدادهای متوالی اندازه‌گیری می‌کند.

جیتر نسبی

این نوع که به عنوان جیتر دیفرانسیل نیز شناخته می شود، تفاوت در تغییرات بین رویدادهای متوالی را اندازه گیری می کند، و بینشی را در مورد نحوه انباشته‌شدن جیتر در طول زمان به ما ارائه می‌دهد.

جیتر گاوسی

این نوع جیتر که به نام توزیع گاوسی (یا نرمال) نام‌گذاری شده، تصادفی است اما از یک الگوی توزیع قابل پیش‌بینی پیروی کرده و اکثر تغییرات در این نوع جیتر نزدیک به میانگین است.

---

تاثیر QoS بر جیتر

QoS فناوری‌ای است، که ترافیک داده‌ها را به منظور کاهش جیتر شبکه و جلوگیری از افت کیفیت مدیریت می کند. این فناوری منابع شبکه را با تعیین اولویت‌هایی که توسط آن داده‌ها در شبکه ارسال می شود، کنترل و مدیریت می کند.

QoS با صف‌بندی اطلاعات، شما را قادر می‌سازد بسته‌های اولویت بندی شده را به گونه‌ای مدیریت کنید تا بسته‌های مهم‌تر سریع‌تر ارسال یا دریافت بشوند. همچنین، این تکنولوژی با فشرده‌سازی، با کاهش تعداد کلی بیت‌های مورد نیاز برای انتقال داده، سبب می‌شود تا نیاز به پهنای‌باند کاهش یابد و این موضوع به این معنی است که صف‌ها کوچک‌تر می‌شوند، که به‌نوبه خود تاخیر را کاهش می‌دهد.

---

چگونه می‌توان جیتر را کاهش داد؟

کاهش جیتر به‌دلیل غیر‌قابل پیش‌بینی آن می‌تواند کار مشکلی باشد. می‌توانید با استفاده از روش‌هایی که در ادامه ذکر می‌شود، میزان خوبی شبکه خود را بهینه کرده و تجربه بهتری از اینترنت داشته باشید.

استفاده از بافرهای جیتر

بافرهای Jitter به طور موقت بسته‌های دریافتی را ذخیره می کنند تا تاخیر را قبل از پردازش آنها متعادل کنند. این موضوع می‌تواند به طور قابل‌توجهی اثرات جیتر را کاهش دهد، اما ممکن است در نقطه مقابل کمی تاخیر ایجاد کند و پینگ را افزایش دهد.

بهینه‌سازی و ارتقا زیرساخت شبکه

با استفاده از روترها، سوئیچ‌ها و کابل‌های باکیفیت می‌تواند تاخیرهای شبکه‌داخلی را به حداقل برساند. ساده‌سازی مسیرهای شبکه و کاهش تعداد پرش‌ها بین مبدا و مقصد می‌تواند به کاهش جیتر کمک کند.

مدیریت پهنای‌باند

تنظیمات QoS به شما این امکان را می‌دهد که داده‌های حساس به زمان را اولویت‌بندی کنید و ازدحام را برای این برنامه‌ها کاهش می‌دهد. تخصیص پهنای‌باند کافی، برای ترافیک‌های با اولویت بالاتر مانند بازی‌های ویدیوئی، استریم ویدیو و موسیقی یا تماس‌های تحت‌وب، می‌تواند از ازدحام شبکه جلوگیری کرده و جیتر را کاهش دهد.

استفاده از اتصالات سیمی

عوامل بسیار زیادی از جمله موانع محیطی مانند دیوار‌ها یا اشیا، تداخل با شبکه‌های بی‌سیم دیگر و غیره، می‌توانند پایداری اتصالات بی‌سیم را کاهش دهند. استفاده کردن از کابل‌ لن تا حد بسیار زیادی این اختلالات را کاهش دهد و جیتر هم بالطبع کاهش پیدا می‌کند.

به‌روز رسانی نرم‌افزار و سخت‌افزار

همان‌طور که‌ در این مقاله به این موضوع اشاره کردیم، با به‌روز رسانی نرم‌افزار و ارتقای می‌توانید تا حد بسیار زیادی این اختلال را کاهش داده و کیفیت شبکه خود را افزایش دهید.

بهینه‌سازی برای کاهش تأخیر

اکثر ارائه دهندگان اینترنت در ایران امکانی به حالت گیمینگ یا چیزی شبیه آن را ارائه می‌دهند که با تنظیمات خاصی بر شبکه، تا حد قابل‌توجهی پینگ را کاهش می‌دهند. برای فعال‌سازی این قابلیت، می‌توانید با پشتیبانی ارائه‌دهنده اینترنت خود تماس بگیرید.

---

تفاوت جیتر با پینگ در چیست؟

حیتر به تغییر در تاخیر زمانی بسته های داده که از طریق شبکه می رسند اشاره دارد، که ناسازگاری در انتقال بسته را برجسته می‌کند. از سوی دیگر، پینگ یا تاخیر کل زمانی است که طول می‌کشد تا یک بسته داده از مبدأ به مقصد برسد، که نشان‌دهنده تاخیر کلی در شبکه است. در حالی که جیتر بر کیفیت و روان‌بودن ارتباطاتی که نیاز به انتقال داده‌ها بدون درنگ دارند، تأثیر می گذارد ولی تأخیر بر سرعت و پاسخگویی کل شبکه تأثیر می گذارد.

---

نحوه اندازه‌گیری جیتر

اندازه‌گیری این میزان می‌تواند در بررسی پایداری و کارایی شبکه‌ها مفید باشد. برخی راهکارها و ابزارها برای اندازه‌گیری عبارت‌اند از:

استفاده از Terminal

با استفاده از ترمینال‌های مختلف می‌توانید با چند دستور ساده میزان جیتر را اندازه‌گیری کنید. به عنوان مثال با استفاده از دستور ping در CMD برای ارسال پیام‌های ICMP Echo Request به یک دستگاه و دریافت پاسخ (ICMP Echo Reply) استفاده کنید.

ping "آدرس سایت مقصد"

به جای "آدرس سایت مقصد"، نشانی یکی از وبسایت‌های معروف را قرار دهید، به‌عنوان مثال می‌توانید نشانی ویجیاتو، یعنی Vigiato.net را قرار دهید. دستور نشان‌دهنده زمانی است که یک پیام از یک دستگاه به دیگری ارسال می‌شود و زمانی که پاسخ دریافت می‌شود. اختلاف این چند زمان میزان جیتر را نشان ‌می‌دهد.

استفاده از ابزارهای شخص ثالث

استفاده از CMD برای اندازه‌گیری جیتر چندان مناسب نیست و نمی‌تواند نتایج دقیقی ارائه دهد. برای اندازه‌گیری دقیق‌تر بهتر است از ابزارهایی مانند Wireshark, PingPlotter, SmokePing, Speedtest by Ookla و... استفاده کنید که به مراتب نتایج دقیق‌تری از ترمینال‌ها ارائه می‌دهند و قابل‌استنادتر هستند.

---

جیتر تا چه میزانی مناسب است؟

میزان مناسب جیتر به استفاده‌ای که شما از اینترنت می‌کنید بستگی دارید و باتوجه به کاری که انجام می‌دهید متغییر است. به‌صورت کلی برای کاربری عمومی، این مقدار تا ۴۰ میلی‌ثانیه مطلوب است، اما برای بازی‌های ویدیوئی آنلاین یا برقراری تماس، این میزان باید کمتر از ۳۰ میلی‌ثانیه باشد. لازم به‌ذکر است که تجاوز مداوم از این آستانه‌ها می‌تواند به طور قابل‌توجهی کیفیت اینترنت را کاهش دهد.

---

کلام آخر

به‌دلیل اینکه جیتر عموما در کنار پینگ قرار می‌گیرد، تصور می‌شود که تفاوتی با آن ندارد. در این مقاله از ویجیاتو به تعریف جیتر و مقایسه آن با پینگ پرداخته شد. همچنین به روش‌های کاهش و اندازه‌گیری آن پرداخته‌شد.