چرا سال ۲۰۲۳ برای استیم سال درخشانی بود؟

شرکت اپیک گیمز در سال میلادی گذشته مسیر پایداری را طی کرد تا همچنان سهم فروش ناشران از بازی‌ها را بالا نگه دارد و متاورس مختص خود را بسازد، اما پایه‌های قدرت این شرکت بزرگ یعنی مثلت فورتنایت، آنریل انجین و استور اپیک گیمز دچار تزلزل شدند. اوایل مهر ماه شاهد تعدیل حدود ۸۰۰ نفر از کارمندان این شرکت بودیم و پس از آن، فروشگاه دیجیتالی Bandcamp تنها پس از گذشت یک سال از تصاحبش توسط اپیک به فروش گذاشته شد. اما استیم تمام این یک سال را با موفقیت طی کرد.

میانه نسل هشتم کنسول‌های بازی، بسیاری از ناشرهای مطرح از جمله اکتیویژن و الکترونیک آرتز با توقف عرضه آثارشان روی استیم، تلاش کردند تا کلاینت‌ها و فروشگاه‌های مختص خود را رونق دهند. اما در نهایت هر دوی آنها و همچنین مایکروسافت دوباره به استیم بازگشتند. طی سال ۲۰۲۳ هم برای اولین بار در تاریخ، شاهد عرضه دو بازی از شرکت بلیزارد یعنی «اورواچ ۲» و «دیابلو ۴» روی این بستر بودیم.

عرضه عناوین بلیزارد روی استیم اتفاق بسیار مهمی به حساب می‌آید. کلاینت «بتل نت» (Battle.net) به عنوان بستر اصلی بازی‌های این شرکت، پیش از استیم متولد شد و تاج و تخت بزرگی برای خود داشت؛ مسئله‌ای که باعث می‌شد میلیون‌ها کاربری که ترجیح می‌دادند جز استیم سراغ کلاینت دیگری نروند، برای تجربه عناوین جذاب بلیزارد سراغ بتل نت بیایند. اما آینده هیچ‌وقت قابل پیش‌بینی نیست. ما هم فکرش را نمی‌کردیم روزی این اتفاق رخ دهد.

استیم همچنین اولین میزبان موفق‌ترین بازی ۲۰۲۳ از لحاظ منتقدان، یعنی «بالدورز گیت ۳» بود و نه تنها برای سه سال در حالت Early Access روی آن قرار داشت، بلکه (در کنار فروشگاه GOG) به مدت یک ماه، پلتفرم‌های انحصاری این بازی پیش از عرضه‌اش برای پلی استیشن ۵ بودند. فروشگاه بزرگ شرکت Valve میزبان اصلی بازی‌های بزرگ دیگر پلتفرم پی‌سی در سال جاری همچون «استارفیلد» هم بود.

استیم پس از تمام این سال‌ها، هنوز هم بهترین پلتفرم برای پدیده شدن بازی‌های کوچک‌تر و ناشناس است. برگ برنده‌های این سال هم به عناوینی چون Lethal Company و Battlebit Remastered رسید که مخاطبان بسیاری جذب‌شان شدند. استیم همچنان بهترین راه برای تجربه عناوینی است که توسط تیم‌های کوچک در کشور چین ساخته می‌شود. بازی The Wandering Sword یکی از مثال‌های بارز این سال بود.

شرکت ولو در زمینه واقعیت مجازی، فعالیت بسیار کمی در این سال داشت و شرکت متا با هدست Meta Quest 3 پیشتاز اصلی بود. اما در عوض «استیم دک» از تمام جهات موفقیت قابل توجهی را تجربه کرد. طی سال ۲۰۲۳ شاهد عرضه نسخه OLED این کامپیوتر قابل حمل بودیم و ترندهای عجیبی مثل تمایل کاربران به استنشاق هوای خروجی از دستگاه پیش آمد. ولو نشان داده است که همیشه از پتانسیل‌های موجود در تکنولوژی‌های پیشرفته استقبال می‌کند و اگر همچنان چیزی در واقعیت مجازی ببیند، شاید دو تیم واقعیت مجازی و استیم دک در آینده با همکاری یکدیگر، سراغ ساخت دستگاه‌های پیشرفته‌تری مثل عینک یا هدست واقعیت افزوده بروند. استیم دک حتی برای کاربران کامپیوترهای شخصی هم مفید بود و منجر به اتفاق‌هایی چون بهبود پشتیبانی از انواع کنترلر و عرضه یک پوسته ظاهری جدید برای کلاینت استیم شد.

البته که اپیک گیمز هم طی این سال موفقیت‌های شاخصی تجربه کرد. شاید بزرگ‌ترین این موارد عرضه بازی Alan Wake 2 باشد که اپیک گیمز حامی مالی و ناشر آن بود و موفقیت قابل توجهی به همراه آورد. خوشحال‌کننده است که حداقل این شرکت باعث می‌شود تا استودیوی محبوب رمدی همچنان بتواند به ساخت آثار جدید ادامه دهد. بازی فورتنایت هم به لطف بازگشت نقشه کلاسیک، رکوردشکنی کرد و آمار 6 میلیون بازیکن همزمان داخل آن ثبت شد. همچنین شاهد دو بازی بسیار جذاب داخل فورتنایت بودیم؛ اول Lego Fortnite در سبکی مشابه ماینکرفت و دوم Rocket Racing که یک بازی رانندگی است و خالقان «راکت لیگ» آن را ساخته‌اند. پیروزی در برابر گوگل طی یک شکایت حقوقی، دیگر نقطه عطف اپیک گیمز در سال ۲۰۲۳ بود.

اما پس از گذشت چند سال از تشکیل فروشگاه دیجیتالی خود برای بازی‌های پی‌سی، کاهش سهم خود از فروش هر بازی روی آن، تلاش برای کم کردن سهم فروش دیگر پلتفرم‌ها و حتی این ادعا که حاضرند فورتنایت را روی پلتفرم‌های دیگر به شرط سهم کمتر برای آنها عرضه کنند، باعث ضعیف شدن استیم نشد. خلاصه بگوییم، استیم همچنان با قدرت می‌تازد، اما Epic Games Store برای آن صرفا مثل یک مزاحمت کوچک می‌ماند.

می‌توان درک کرد چرا اپیک با دوری از الگوریتم‌های مختلف، فروشگاه خود را از لحاظ امکانات سبک نگه می‌دارد، اما با این وجود شما امیدوارید تا کلاینت و نرم‌افزار مخصوص آن هم سبک باشد. ولی اجرای کلاینت اپیک گیمز استور روی بسیاری از سیستم‌ها، بیشتر از استیم طول می‌کشد و تجربه بهتری هم ندارد. بخش فهرست یا همان لایبرری بازی‌های هم باید کاملا از مدل استیم شامل سایدبار و دسته‌بندی‌های مختلف تقلید کند. این کار قطعا نتیجه بهتری خواهد داشت.

پس از یک بازه طوفانی در شروع این دهه (در تقویم میلادی) که به نظر می‌رسید آغازی بر دوره جدید عرضه بازی‌ها روی پی‌سی باشد، همه چیز شکل آرامی به خود گرفت که بیشتر شبیه دوره‌های قدیم است؛ استریم ابری بازی‌ها هنوز تا اوج گرفتن فاصله دارد، فروشگاه GOG همچنان نماینده اصلی انتشار بازی‌ها بدون ققل دیجیتالی (DRM-Free) محسوب می‌شود و سایت itch.io هنوز هم گنجینه‌ای باارزش از کلی بازی مستقل و تجربی است.

سرویس گیم پس روی پی‌سی هم‌اکنون بزرگ‌ترین برگ برنده در این حوزه به حساب می‌آید. البته در حال حاضر این سرویس اشتراکی مایکروسافت جای آن که تحولی چون نتفلیکس پدید آورد، یک گزینه اضافه کنار مدل کنونی عرضه دیجیتال بازی‌هاست که به آن عادت داریم. حداقلش این است که هنوز فرد شاخصی چون «استراوس زلنیک» مدیر Take-Two Interactive اعتقاد ندارد که سرویس‌های اشتراکی، آینده صنعت بازی‌های ویدیویی را تشکیل می‌دهند. اما کاملا قابل مشاهده است که شرکت صاحب بتزدا و اکتیویژن بلیزارد، تمام تلاش خود را می‌کند تا این آینده محقق شود.

حالا که صحبت از شرکت تیک تو شد، باید به موردی اشاره کنیم که هنوز عوض نشده است. پس از سال‌ها انتظار بالاخره شاهد رونمایی رسمی بازی GTA 6 بودیم، اما هیچ صحبتی از نسخه پی‌سی نشد. قطعا این بازی مدتی پس از عرضه‌اش برای کنسول‌ها در سال ۲۰۲۵ میلادی، برای رایانه‌های شخصی هم در دسترس قرار خواهد گرفت، اما نمی‌دانیم کدام فروشگاه یا فروشگاه‌ها مقصد اول آن خواهند بود. راکستار برای مدت کوتاهی، بازی Red Dead Redemption 2 را به طور انحصاری در استور خود و اپیک گیمز قرار داد، بنابراین مطمئن نیستیم GTA 6 اول از همه روی استیم قرار بگیرد.

این مسئله چیزی است که باید اواخر ۲۰۲۵ یا طی ۲۰۲۶ نگرانش باشیم، اما در حال حاضر هر چه پیش بیاید، فروشگاه استیم همچنان مرکز دنیای پی‌سی محسوب می‌شود و جایش هم مطمئن است.