نقد فیلم فرشتگان معمولی (Ordinary Angels)

در این درام دوست‌داشتنی هیلاری سوانک و آلن ریچسون فیلمی احساسی و الهام‌بخش درباره ایمان را رهبری می‌کنند که فرمول‌وار اما مؤثر است. در ادامه با نقد فیلم فرشتگان معمولی (Ordinary Angels) همراه ویجیاتو باشید.

خلاصه داستان: قصه این فیلم بر اساس یک داستان واقعی قابل توجه، حول محور شارون (هیلاری سوانک)، یک آرایشگر الکلی و درگیر در شهر کوچک کنتاکی آمریکا است که با ملاقات با اِد (آلن ریچسون)، بیوه‌ای که سخت تلاش می‌کند تا خرج زندگی دو دخترش را تامین کند، احساس تازه‌ای در هدفش برای زندگی پیدا می‌کند. شارون در حالی که کوچک‌ترین دختر خانواده اِد در انتظار پیوند کبد است، قصد دارد به خانواده او کمک کند و برای انجام این کار حاضر است کوه‌ها را نیز جابجا کند. اما آنچه در طول این فیلم و روایتش آشکار می شود، داستان الهام بخش ایمان، معجزات روزمره و فرشتگان معمولی است.

همین ابتدا باید بگویم این داستان که ریشه در تار و پود واقعی رویدادهای زندگی انسان فانی دارد، قدرت همدلی، پیوندهای ناگسستنی جامعه و روح شکست ناپذیر انسانیت را به نمایش می‌گذارد؛ و همین کافی است که هر مخاطبی با آن همراه شود. اما این که چرا فیلم برای من خیلی خوب کار کرد به خاطر داستان واقعی آن بود. ستون عاطفی فرشتگان معمولی، حماسه تاثیرگذار نجات دختری به نام میشل اشمیت است که مبارزه او برای پیوند کبد در پس زمینه دلخراش کولاک کنتاکی آمریکا در سال 1994، حتی سخت ترین بینندگان را مجذوب می‌کند و از نظر احساسی به چالش می‌کشد. این داستان گیرا، بیانیه‌ای قدرتمند از مهربانی و انعطاف انسانی است.

و نکته اینجاست که اجرای درخشان سوانک و ریچسون با روایتی فراگیر از شفقت و قهرمانی مشترک، به این فیلم شور و حال خاصی داده است. البته با کارگردانی روان جان گان، توانایی فیلم در به تصویر کشیدن زیبایی وحشیانه یک طوفان زمستانی و غلبه بر موانع یک عملیات نجات، منجر به یک تجربه بصری دیدنی می‌شود. اما به نظر من فیلمنامه نیز نقش پر رنگی در این درام دیدنی دارد که چشم پوشی از آن دشوار است. فیلمنامه این فیلم توسط «کلی فرمون کریگ» و «مگ تیلی» به نگارش در آمده است.

اما باید بدانید که کلی فرمون کریگ به عنوان فیلمنامه‌نویس این اثر، خودش یکی از فیلمسازان مورد علاقه من در مورد داستان‌های دوران بلوغ است. هم فیلم «آستانه هفده‌سالگی» و هم فیلم «خدایا آن‌جایی؟ منم مارگرت» این ژانر را به گونه‌ای در این سال‌ها زنده کرد که هر اثری از او به طور خودکار توجه من را به خود جلب می‌کند. پس وقتی نام او در بخش نگارش فیلمنامه آمده، همین برای من کافی است تا دو ساعت از وقتم را به فرشتگان معمولی تقدیم کنم.

باید بدانید فیلم فرشتگان معمولی داستانی تکان دهنده از نوع دوستی خالص از سوی یک جامعه سخاوتمند کاملاً عاری از علایق خودخواهانه است، و این نکته‌ای است که فیلم و داستان روی آن تمرکز ویژه دارند. فیلمنامه فرمون کریگ و تیلی ممکن است از فرمول‌ها و کلیشه‌های معمول این نوع روایت‌ها پیروی کند، اما اصالت دیالوگ‌نویسی درست بر هر مشکل جزئی در مورد اصالت یا خلاقیت کل اثر غلبه می‌کند. و سوانک و ریچسون عناصر حیاتی برای حس کاتارسیسی هستند که اثر را مشخص می‌کند. در واقع این دو بازیگر ظرافت قابل ستایشی را در بیشتر زمان اجرا ارائه می‌دهند و لحظات مناسبی را برای رهایی از تمام احساسات انباشته انتخاب می‌کنند.

از آنجایی که من از داستان واقعی پیرامون فیلم Ordinary Angels بی‌اطلاع بودم، پس از تحقیقات سریع خودم بعد از تماشای فیلم واقعا شوکه شدم، زیرا قسمت سوم یا پرده پایانی فیلم در واقعیت شامل اقدامات نوع دوستانه بی‌شماری از سوی افراد زیادی است که در زمان خودش کار دشواری بود. بنابراین، اگر فیلم را تماشا کردید و گفتید مگر می‌شود همه این‌ اتفاقات یک‌جا رخ بدهد؟! پاسخ آن است که باور داشته باشید که همه چیز دقیقاً همانطور که فیلم به زیبایی نشان می‌دهد اتفاق افتاده است.

البته بدیهی است که برخی از پیشرفت‌های مربوط به حل مشکلات غول‌پیکر قطعاً برای حفظ یک فضای بسیار خوش‌بینانه و امیدوارکننده حداقل تعدیل می‌شوند، اما کل فیلم فرشتگان معمولی نشان می‌دهد که واقعاً مهربانی در سراسر بشریت گسترده است و شخصیت شارون استیونز (سوانک) نیز از همین جهت یک انسان برجسته است. یک آرایشگر ساده که تصمیم گرفت با جمع آوری پول از طریق رویدادهای خیریه در سالن خود و فراتر از آن به یک خانواده ناشناس کمک کند. انگیزه اصلی او صرفاً انجام یک کار خوب برای کسی و کمک به نجات جان یک کودک و همچنین «درمان کردن» خود بود.

جالب است بدانید که مشکلات اعتیاد به الکل منجر به جدایی تدریجی شارون از پسرش شده بود، و این یک خط روایی ثانویه در فرشتگان معمولی است که علیرغم اینکه زیاد مورد بررسی قرار نگرفته و به سرعت حل نمی‌شود، اما پیام مثبت دیگری را به مخاطب منتقل می‌کند که گاهی اوقات کمک به دیگران نکته‌ای است که ما به واسطه آن به خودمان کمک می‌کنیم.

به طور کلی صرف نظر از اینکه فرشتگان معمولی داستانی است که شاید قبلا چیزی مشابه آن دیده شده و حتی به شیوه‌ای تاثیرگذارتر اجرا شده است، اما این فیلم با تمام این تفاسیر اثری الهام بخش است که در صورت امکان شایسته دیده شدن بر یک پرده بزرگ است. چون ما پیش از هر چیزی با یک سینمای خوب روبرو هستیم، چه در اجرا و چه در بخش فیلمنامه و تولید. برای مثال موسیقی متن پانچو بورگوس-گویزوئتا کمک زیادی به چشمان مرطوبی می‌کند که بیشتر بینندگان با آن داستان را تماشا می‌کنند. در نتیجه ما با یک اثر تماشایی و انسانی روبرو هستیم.

در پایان، فرشتگان معمولی (Ordinary Angels) ادای احترامی صمیمانه به قهرمانان دنیای واقعی، قلب‌های طلایی، شفقت و قدرت تسلیم ناپذیر پیوندها است. این فیلم به بینندگان الهام می‌بخشد تا ظرفیت خود را برای ایجاد تفاوت مثبت تشخیص دهند و از آن استفاده کنند و این برآمده از روایتی به‌موقع و بی‌زمان است. فرشتگان معمولی با داستان قانع‌کننده، نشاط‌آور و عمیقاً انسانی خود، تمجید و ستایش هر مخاطبی را به دست می‌آورد و به عنوان چراغ امید و جشنی از روح غیرقابل توقف انسانی ظاهر می‌شود. این یعنی فرشتگان معمولی به عنوان یادآوری قدرتمندی از ظرفیت انسان برای شفقت و اقدام جمعی در مواجهه با ناملایمات است که طنین انداز می‌شود.

فیلمنامه ظریف کلی فرمون کریگ و مگ تیلی، و همچنین بازی‌های هیجان‌انگیز هیلاری سوانک و آلن ریچسون، این داستان واقعی را بالاتر از حد معمولی قرار می‌دهد و تجربه‌ای الهام‌بخش را ارائه می‌کند که هم جشنی از روح انسان است و هم جذابیتی برای خوبی ذاتی ما. بنابراین، این فیلم علیرغم تکیه بر قراردادهای ژانر، به دلیل اصالت و پیام امیدوارکننده‌ای که منتقل می‌کند متمایز است.

بدون شک، این اثری است که نه تنها دل را گرم می‌کند، بلکه انسان را به تأمل در مورد تأثیر دگرگون کننده سخاوت، نوع دوستی و مراقبت متقابل در ساختن دنیایی بهتر تشویق می‌کند. پس باشد که روزی در این جهان ظلم و درد برای همه از جمله کودکان به چشم نیاید، چیزی که اکنون در گوشه‌ای از جهان در وحشی‌ترین حالت ممکن در جریان است.