بازی‌های دورهمی رسالت مشخصی دارند: سرگرم کردن مخاطبین، قوانین ساده برای یاد دادن و یاد گرفتن، خشک نبودن و جذابیت کافی برای کشیدن افرادی که زیاد تجربه بازی ندارند به سمت آن. اما این قوانین نا نوشته معادلات ریاضی نیستند و بودنشان ما را به جواب مشخصی نمی‌رساند. منظور این است اگر یک بازی همه این‌ها را در کنار هم داشته باشد، آیا لزوما بازی خوبی است؟
لازمه این که به یک عنوان لقب یک بازی خوب دهند این است که تجربه خوبی برای بازیکنان به جا بگذارد. ولی این که آیا این تجربه همیشه یکسان است یا خیر باید در مقیاس‌های مختلفی سنجیده شود. برای یک مثال بهترین بازی دنیا هم می‌تواند به مذاق خیلی‌ها خوش نیاید و تمام قد نسبت به آن گارد بگیرند و حتی آن را یک عنوان بسیار بد معرفی کنند.
این ذات بازی‌های رومیزی و به دنبال آن همه زیر شاخه‌های آن است. سلیقه حرف اول و آخر را در خوب یا بد بودن یک بازی برای شما خواهد زد. پس ممکن است ساعت‌ها ویدیو از یک بازی ببینید، رنک آن را در سایت‌های معتبر چک کنید و شاهد آن باشید که از برترین‌های تاریخ از نظر جایگاهی است ولی هنگام بازی با آن ارتباط بر قرار نکنید و نتوانید کوچک ترین لذتی از بازی ببرید. حتی سبک‌های مختلف، علاقه‌مندان مختلفی دارند که میزان کمی از آن‌ها ممکن است بازی‌های مورد علاقه‌شان با هم، همپوشانی داشته باشد.
حتی گاهی همه چیز باب میل شما است ولی تم و اتمسفر بازی آن طور که باید و شاید شما را جذب نمی‌کند و برای مثال صرفا به دلیل داشتن تم صحرایی یا گرافیکی که باب میل شما نیست، از خیر یکی بازی خیلی خوب بگذرید. البته تمام این‌ها به طور بالعکس نیز ممکن است اتفاق بیافتد و شما از یک بازی بدون اسم و رسم دار، رنک پایین و حتی منفور بسیار لذت ببرید و تبدیل به یکی از بازی‌های همیشگی و ثابت کلکسیون برترین‌های شما شود.
پس مقیاس سنجش یک عنوان توازن علاقه‌مندی مخاطبان نسبت به آن است و هر چقدر این نمودار خطی‌تر باشد، بازی از استاندارد بالاتری بهره می‌برد. پی شوم از آن دست بازی‌هایی است که نیاز دارد تا به دقت به آن بپردازیم و ببینیم در کجای نمودار قرار می‌گیرد و با توجه به بررسی پیش رو، آیا شما از آن دسته‌هایی هستید که ساعت‌ها با آن خوش خواهید گذراند و یا صرفا باید از کنار آن بی توجه بگذرید. پس در ادامه با ویجیاتو همراه شوید.
کارت‌ها علیه انسانیت
بازی پی شوم بر اساس عنوانی به اسم Cards Against Humanity ساخته شده است. این بازی یک عنوان دورهمی بوده که البته برای هر کسی هم نیست. بعضی بازی‌ها نسبت به چیزی که هستند سنجش می‌شوند و ترازو و میزان‌شام خودشان هستند. کاردز اگینست هیومنتی از آن دسته بازی‌ها به شمار‌می رود.
بیایید نگاهی به نحوه بازی شدن آن داشته باشیم. گروهی دور هم جمع می‌شوند وبه نوبت یک بازیکن نقش داور را بر عهده می‌گیرد و سپس یکی از کارت‌های سیاه را بر می‌دارد و آن را بلند می‌خواند؛ کارت‌های سیاه صورت جمله‌هایی هستند که باید توسط کارت‌های سفید (کارت‌های پاسخ که هر کس تعدادی از آن‌ها را در دست دارد) پاسخ داده شوند. البته نه کارت‌های سیاه نوشته‌های معمولی دارند و نه کارت‌های سفید، بلکه متن‌های آن تشکیل شده از صورت مسئله و پاسخ‌هایی آکنده از شوخی‌های جنسی، سیاسی، نژادی، جغرافیایی و غیره هستند.
اما برنده کیست؟ کسی که بیشترین کارت سیاه را به دست آورده باشد. کارت‌های سیاه به کسی تعلق می‌گیرد که توانسته باشد از نظر داور خنده دارترین و در مواقعی مریض‌ترین پاسخ را به آن‌ها داده باشد! پس هر چه قدر ذهن شما سیاه‌تر و مریض‌تر باشد شانس بیشتری برای بردن بازی دارید.
چنین بازی‌ای هیچ گاه نمی‌تواند انتخاب خوبی برای یک جمع خانوادگی و یا کسانی که با یک دیگر رودربایستی دارند مناسب باشد. حتی در بعضی جمع‌های دوستانه هم چنین عنوانی می‌تواند موجب دل خوری بعضی‌ها شود.
ولی اگر بتوانید جمعی را کنار هم گرد بیاورید تا این بازی را بدون خط قرمز و یا رعایت بعضی اصول با آن‌ها بازی کنید، می‌تواند به شدت سرگرم کننده باشد. حتی شاید نتوانید آن را دیگر از دورهمی‌های دوستانه و صمیمی‌تان حذف کنید. پس خوب یا بد بودن Cards Against Humanity برای شما کاملا بستگی به بستر بازی شدن دارد و علاقه‌مندی شما به آن در گروی کیفیت اجرایی آن است.
اما این کیفیت هم باز بستگی به شرایط دیگری دارد؛ دانش جنسی، سیاسی، نژادی، جغرافیایی و غیره افرادی که با آن‌ها بازی می‌کنید در کنار مهم ترین فاکتور، یعنی شوخ‌طبعی و دانش استفاده از آن در کنار المان‌های قبلی است.
بفرمایید پس از شام!
بعد از همه این‌ها برسیم به پی شوم؛ بازی‌ای که امیر سلامتی به عنوان طراح آن و الگو گیری از Cards Against Humanity آن را به نحوی ایرانیزه کرده است. پی شوم یک کلمه من در آوردی است و به معنای زمان بعد از شام است؛ زمانی که موقع بازی کردن عنوانی شبیه به پی شوم است.
اما بیایید بستر فرهنگی و ارزش‌های خودمان را با خواستگاه بازی اصلی بسنجیم؛ چقدر می‌توان پایه بازی اصلی را حفظ کرد و آن را «ایرانیزه» کرد و این کار چقد عملی است؟
خب شئونات اخلاقی ایران با جایی که کاردز اگینست هیومنتی طراحی شده متفاوت است و باید موارد بسیاری قبل از استفاده غربال شوند؛ شوخی‌ها و پاسخ‌های رکیک جنسی اولین چیزی است که باید از سبد کلماتی بازی حذف شوند، سپس نوبت به شوخی‌ها و متون نژاد پرستی که سیاه پوست‌ها، یهودی‌ها و شرق آسیایی‌ها به شدت مورد هدف قرار داده است، از آن ها کنار برود.
بعد از آن بعضی نوشته‌ها به شدت بومی است که افراد خارج از فرهنگ همان کشور درک نخواهند کرد و یا متوجه نمی‌شوند تا با آن‌ها ترکیب‌های خنده‌دار بسازند. پس می رسیم به یک دایره لغات محدود که هم باید خنده دار باشد و هم برای فرهنگ ما متناسب و قابل فهم باشد. نتیجه تلاش تیم سازنده نسبت به تمام این چارچوب ها قابل قبول است.
فکر سیاه
اما برگردیم به بحث های قبلی تر؛ پی شوم بازی ای است که در بستر مناسب باید بازی شود تا خودش را نشان دهد. یعنی این عنوان از آن دست بازی هایی است که بازیکنان به آن شخصیت می دهند و نمود بازی در نوع تفکر و شوخ طبعی بازیکنان انجام می شود. وقتی به کارت های بازی نگاه می کنیم خیلی از شوخی های روزمره کلامی را در آن ها می‌بینیم که به خودی خود شاید بار خاصی نداشته باشند ولی در ترکیب با سوالات بازی می‌توانند جادوی خود را نشان دهند.
پس اگر می‌خواهید از بازی لذت ببرید نگاه کنید به دور و اطرافتان و ببینید که چه گروه‌هایی می‌شناسید که پتانسیل بازی کردن پی شوم را با آن‌ها دارید؟ مطمئنا حتی بر خلاف چیزی که بازی سعی دارد بگوید، آن قدری که باید نمی‌توانید از بازی در جمع خانوادگی لذت ببرید. چرا که چه بخواهید و چه نخواهید، جواب‌های کنترل شده‌ای ارائه خواهد شد. البته اگر انتظار زیادی ندارید، این نوع جمع هم می‌تواند پاسخگو باشد.
سمت و سوی لذت شما توسط تفکرات دور میز ساخته می‌شود. پس قبل از بازی کردن پی شوم، مطمئن شوید که جمع متناسبی برای آن در نظر دارید. حتی قبل از تهیه کردن این عنوان به این نکته توجه کنید که همان طور که گفته شد این بازی مناسب هر جمع و شخصی نیست.
جعبه سیاه کلمات
و اما می‌رسیم به خود محصول نهایی که هم اکنون عرضه شده است. پی شوم قبلا و با ناشری دیگر به بازار آمده بود ولی حالا نوبت هوپا است که انتشار این عنوان را بر عهده داشته باشد. بازی تقریبا همان چیزی است که قبلا بوده ولی کیفیت کارت‌ها و بسته‌بندی بهتر شده است ولی راجع به طراحی عکس روی جعبه نمی‌توان همین ادعا را کرد.
طراحی روی جعبه بر خلاف آثار گذشته نعیم تدین، چنگی به دل نمی‌زند و این نگاره کاریکاتوری می‌تواند حتی در نگاه اول شما را از رفتن به سوی محصول باز دارد. نکته دیگری که می‌تواند به چشم بیاید، نبودن نام بازی اصلی و عبارت «بر اساس بازی Cards Against Humanity» بر روی جعبه بازی است. این عبارت به صورت کوچک پشت جعبه بازی حک شده. به طوری که اگر تنها روی جعبه را ببینید این برداشت را دارید که این بازی است که به صورت کامل و از پایه طراحی و ساخته شده توسط تیم سازنده است.
در مجموع کیفیت ساخت مثل استاندارد همیشگی هوپا بالا است و محتویات جعبه و نگارش دفتر راهنما هم بسیار خوب کار شده‌اند. نکته دیگری که من آن را در مجموعه محتویات بسته در نظر می‌گیرم آموزش ویدیویی تهیه شده برای این بازی است که امیدوارم به یک روتین تبدیل شود چرا که فرهنگ اشاعه آموزش ویدیویی می‌تواند به پرورش آموزش دهنده‌های بیشتر منجر شود. پدیده‌ای که به آن بسیار نیاز داریم، چرا که یک گیم گورو و یا ترویج دهنده بازی‌های رومیزی می‌تواند پایه گذارعلاقه‌مندی و آشنایی صدها نفر به صورت مستقیم و هزاران نفر به صورت غیر مستقیم باشد.
زیگورات چغارزنبیل یا حمله نازی ها به لهستان؟
برگردیم به بحث اصلی و پی شوم. با توجه به مطالبی که ذکر کردم بیایید به یک جمع بندی کلی برسیم، کاردز اگینست هیومنتی فوق العاده است ولی نیازمندی‌های لذت از آن کم نیست: دانش زبان انگلیسی، اشراف به فرهنگ غرب، آشنا بودن با میم (Meme)های روز، دانش سیاسی و دانش ترول سیاسی و اجتماعی (مثل مباحث نژادی، جنگ جهانی دوم، هولوکاست و …) این‌ها همه و همه باید در میان بازیکنان جمع وجود داشته باشد تا بتوانید بازی را آن طور که هست بازی کنید.
پس اگر خودتان و چند نفر از دوستانتان از این شرایط بهره مند هستید به سراغ کاردز اگینست هیومنتی بروید. نسخه پرینت اند پلی و رایگان این بازی بر روی سایت‌های مربوطه وجود دارد و با یک جست و جوی ساده می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید ولی اگر حس می‌کنید نمی‌توانید المان‌های گفته شده در بالا را فراهم کنید، پی شوم گزینه عالی‌ای برای شما و دور و اطرافیان‌تان است. البته باز هم باید توجه کنید که با گروه مناسبی بازی را انجام دهید.