نقد فیلم Venom: The Last Dance | رقص بدی نبود

اولین سوالی که باید برای نقد فیلم Venom: The Last Dance از خود پرسید چیست؟ این که آیا رقص آخر، پایان شایسته‌ای برای این مجموعه بود؟ با پرسیدن این سوال، پرسش دیگری پیش می‌آید: «مگر دو اثر قبلی این مجموعه در حدی بودند که حالا این اثر بخواهد پایان شایانی بر آن باشد؟» خب من هم یک پرسش دیگر به این‌ها اضافه می‌کنم و با پاسخش، کلید نقد فیلم Venom: The Last Dance را می‌زنیم. با ویجیاتو همراه باشید.

پرسش این است: «اصولاً از یک فیلم ابرقهرمانی که قهرمانش یک بدن میزبان از یک خبرنگار است و دیگری انگلی با قابلیت‌هایی حد ونوم، در چه حد باید انتظار داشت؟»؟ نمی‌شود با این منابع، زیاد روی جنبه‌های ابرقهرمانی قصه مانور داد، چون موضوع پتانسیل گسترش در این سمت ندارد و نتیجه چیز جالبی از کار در نخواهد آمد. حالا می‌شود انتظار داشت فیلم‌های ونوم بتواند در بستر یک فیلم ابرقهرمانی، داستانی درام، عاشقانه، کمدی و قابل لمس را تعریف کند.

اگر سوالم این باشد، جوابم این است که فیلم اول ونوم توانست به خوبی از پس این کار برآید. قصه‌های فیلم ونوم، اتفاقات و روابط بین شخصیت‌هایش، آن چنان زیر لایه‌های مفهومی خاصی ندارد که بخواهد به فکر فرو ببردتان، اما همان چیزی که هست، یعنی یک دوستی پسرانه بین ادی و بروک، و یک داستان عاشقانه گرم و دل‌شکننده بین ادی و آن (Ann) را به خوبی روایت کند، شبیه به فیلم‌های داخل شهری آمریکایی. پسر عاشقی که از کنار آسمان‌خراش‌ها راه می‌رود. اما قسمت عاشقانه ماجرا، چیزی بود که در فیلم Venom: The Last Dance کاملاً از دست رفت، چیزی که در نسخه‌ی قبلی ونوم هم کمبودش نسبت به فیلم اول احساس می‌شد، اما نه به حدی که در فیلم سوم به کلی غایب باشد.

این فقدان باعث می‌شود تا فیلم بتواند بیشتر زمان خود را به تمرکز روی رابطه ادی و ونوم اختصاص دهد. با تمرکز فیلم بر ادی و ونوم در نبود Ann، یک چیز به دست می‌آید و یک چیز هم از دست می‌رود. اول از چیزی که از دست رفته صحبت کنیم. شوخی‌های فیلم ونوم با این که هیچ‌وقت ادعای روده‌برکردن‌تان یا عجیب و خلاقانه بودن نداشتند، اما از کیفیت خوبی برخوردار بودند و این کیفیت را از تنازع و تفاوت بین دو شخصیت ادی و بروک می‌گرفتند. این تفاوت در شخصیت‌ آن‌ها که شامل رفتار و دیدشان نسبت به زندگی می‌شد، موقعیت‌هایی خلق می‌کرد که شوخی‌های ساده توان نشستن روی آن موقعیت را داشتند، چون فضا برای آن‌ها به خاطر تفاوت‌های ادی و ونوم باز شده بود. اما در فیلم سوم، ادی و ونوم تا حدی به موازات یکدیگر درآمدند، که دوست دارند در زمان اعلام نام‌شان یک‌صدا با هم بگویند : «We are venom». حالا که این دو با هم این طور عجین شده‌اند، فرصت برای شوخی بسته شده و شوخی‌ها چه در دیالوگ‌ها چه در اتفاقات، انگار خارج سکانس جلوه می‌کنند، شبیه رنگ‌آمیزی که بیرون از شکل می‌رود.

از آن‌ سمت چیزی که به دست می‌آید، یک پایان خوب برای این مجموعه و رقص نهایی رشد شخصیتی ادی و ونوم در کنار یکدیگر است. دوستی ونوم و ادی به حدی رشد یافته، که اگر کارگردان در صحنه‌ پایانی به ساده‌ترین شکل سینماییِ ممکن، صرفاً از یک موزیک و تصویر چند خاطره هم استفاده کند، باز تأثیر خود را خواهد گذاشت، و این جادوی یک روایت همه فهم و بی‌ادعاست، شاید همین‌ها می‌گوید که چرا ونوم در میان عامه مردم محبوب است و در بین اهالی نقد خیر.

نکته‌ی اصلی بازی تام هاردی در نقش ونوم این هست که هیچ‌وقت بی‌خیال قصه نشده و هیچ‌وقت هیچ جای کار را شل نگرفته، اگر فیلم اول مجموعه نمره‌ی خوبی از منتقدین نگرفت، هیچ‌وقت باعث نشد تام هاردی برای نقش بعدی فیلم ونوم جدیت کمتری از خود نشان بدهد. ابراز تمام احساسات به شکلی که هیچ‌وقت مسخره و الکی به نظر نیاید، یکی از مهارت‌های تام هاردی در نقش ادی بود. ادی به علت آمیختگی با ونوم و تبدیل شدن به شخصیتی شیدا، گستره وسیعی از احساسات را تجربه می‌کند و هاردی هم در نمایش آن‌ها کم نمی‌گذارد، چه صحنه کمدی باشد چه درام و الخ. برای فیلم سوم هم تام هاردی بدون هیچ شیب نزولی و صعودی، همان هنرنمایی را به آخرین رقصش در این فرنچایز می‌آورد. به نظر من برایش مهم بود که در سال‌های پس از این سال‌ها، وقتی که حرفی از ونوم در جایی به زبان آید، تصویر هاردی با آوردن آن نام تداعی شود.

شخصیت‌های کوچک‌تر این فیلم با این که کار خود را به عنوان ابزار روایت فیلمنامه انجام می‌دهند، از شخصیت‌پردازی کمی برخوردارند، به طوری که زیاد با اهداف‌شان همراه نمی‌شوید و بعد از فیلم هم قطعاً فراموش‌شان خواهید کرد. در لحظات اکشنی آن‌ها حضور دارند، زنده‌ماندن‌‌شان به علت شخصیت‌پردازی کم، مهم نبوده و به همین علت صحنه‌های اکشنی که بر نجات آن‌ها تمرکز دارد، برای مخاطب طولانی به نظر رسیده و حوصله سر بر می‌شود، حتی اگر خود اکشن از کیفیت خوبی برخوردار باشد. طولانی شدن زمان اکشن انتهایی فیلم جزو نقاط منفی اثر به شمار می‌رود و دلیلش هم چیزی است که گفته شد.

کمی کلی‌تر صحبت کنیم، وجود شخصیت‌های تأثیرگذار زیاد به فیلم‌های ونوم نیامده. ونوم باید نهایت در حد همان سه چهار شخصیت کار کند و فضای خود را چه در تعداد شخصیت‌ها و چه در مقیاس اهمیت قصه، کوچک‌ نگه دارد. برای همین است که اثر اول بهترین فیلم مجموعه به شمار می‌رود، چون در واقع یک داستان عاشقانه، کمدی و درام شهری است که در یک بستر ابرقهرمانی روایت می‌شود، اما در فیلم سوم وقتی اهمیت قصه در حد نابودی کل کره‌زمین توسط ارباب تاریکی و بیگانگان بزرگ بشود، به ضرر فیلمی با تم و لحن ونوم تمام می‌شود.

به هر حال یک «گروه شخصیتی» به شکل یک خانواده در فیلم حضور دارند، که دل‌نشین‌ترین سکانس‌های فیلم مربوط به حضور ادی در کنار آن‌هاست. در این جا فیلم رنگ و بوی فیلم‌های جاده‌ای دهه‌ی ۷۰ آمریکا را به خود می‌گیرد. سکانس قبل آن هم یادآور فیلم‌های وسترن سینمای آمریکاست. فیلم ونوم ارجاعات به سینمای قبل خود کم ندارد و با فیلم‌های متفاوتی شوخی می‌کند، البته که شوخی‌های آن به حد ددپول به‌جا و خنده‌دار نمی‌افتند. این شوخی‌ها ابتدا توی ذوق می‌زند چون انتظارش را از فضای فیلم ونوم ندارید اما رفته رفته در خلال داستان بهتر و بامزه می‌شود. همین روند هم در مورد ساختار فیلم صادق است. فیلم ضعیف شروع می‌شود و معرفی شرور آن، یادآور سطح کیفی فیلم‌های B-Movie است (یا نکند این هم ادای دینی به سینمای قبل خود بود؟)، سپس کم کم جا می‌افتد و لحظات خوبش که اغلب با یک حس آرامش همراه است، از راه می‌رسد. سپس اکشن‌های آخر آن‌قدر درگیرتان نمی‌کند، اما در انتها قصه فیلم و فرنچایز، تأثیرگذار و سالم تمام می‌شود.

هیچ‌وقت درک نکردم چرا باید چنین هجمه‌ای دور و بر فیلم‌های ونوم باشد، نظر من در مورد Venom: The Last Dance هم شبیه به فیلم‌های قبلی این مجموعه، در سمت عامه مردم قرار دارد و حتماً پول خود را صرف خرید بلیط آن می‌کردم. مگر از یک فیلم ابرقهرمانی با شخصیتی شبیه به ادی و ویروسی به قدرت ونوم چه انتظاری باید داشته باشیم؟ با این که می‌توانید موقع تماشای این فیلم پاپ کورن دست‌تان باشد، اما این معنی را ندارد که فیلم‌های ونوم آن‌قدرها از مفهوم و پیام خالی است و با فیلم کم‌مغزی طرفید. به هر حال هر چه نباشد، فیلم در خود روایتی تحسین‌برانگیز از دوستی و رشد دو شخصیت در یک رابطه پسرانه/مردانه دارد، با بازی‌های خوب و ارزش تولید بالا. رقص بدی نبود در کل.