نقد فیلم خورشید – مجیدی دوباره در اوج

عملکرد مجید مجیدی در دو فیلم آخرش به اندازه‌ای ناامید کننده بود که شخصا هیچ امیدی برای پروژه جدید او یعنی فیلم خورشید نداشتم. حال خورشید سرانجام پس از غیبت در روزهای ابتدایی جشنواره فیلم فجر موفق به حضور در سالن‌های سینما شده است. فیلمی که هم نوید بازگشت مجیدی به روزهای اوجش را می‌دهد و هم پس از سال‌ها سینمای ایران را صاحب یک اثر با کیفیت برای کودکان و نوجوانان می‌کند.

خورشید مثل آثار شناخته شده مجیدی پر از زندگی است و این را از همان دقایق ابتدایی فیلم می‌توان فهمید. شخصیت اصلی فیلم کودک کاری است که در یک اوراقی لاستیک کار می‌کند و مادرش هم به خاطر مشکلات روانی در بیمارستان بستری شده است. او که وضع مالی چندان خوبی ندارد توسط یکی از هم‌محلی‌های خود از وجود یک گنج در زیرزمین مدرسه آگاه می‌شود و تصمیم می‌گیرد با دوستان خود در یک ماجراجویی تازه به سراغ این گنج برود.

داستان فیلم یک فضای ماجراجویانه جالب دارد که تماشاگران از هر گروه سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گروهی که علی به عنوان شخصیت اصلی همراه با دوستانش دارد یک گنگ بامزه است که به خوبی در آن می‌توان حس شاعرانه زندگی و شور و هیجان دوران کودکی و نوجوانی را دید. در واقع خورشید پر شده از صحنه‌های دلنشینی که روح آدم را نوازش می‌کنند و مخاطب را از لحاظ احساسی تحت تاثیر قرار می‌دهند.

نکته مهم و جالب در مورد چنین اتفاقی در این فیلم این است که مجیدی برخلاف دیگر آثار سینمای ایران در این سال‌ها سعی نکرده که برای تحت تاثیر قرار دادن مخاطب، با قرار دادن صحنه‌های متعدد که از نظر روحی چالش برانگیز هستند، مخاطب را به تماشای ادمه فیلم ترغیب کند. بلکه، تمام شیرینی خورشید به خوبی در روایت فیلم جا گرفته و همسو با قصه اصلی است.

استفاده درست از نمادها و نورپردازی با هویت هم از دیگر نکات مثبت در رابطه با فیلم خورشید است. همان‌طور که از نام فیلم مشخص شده، عنصر نور اهمیت زیادی در فیلم دارد و مجیدی بارها طی این فیلم سعی می‌کند تا با کم و زیاد شدن نور در بخش‌های روشن و تاریک داستان، منظور خود را به صورت غیر مستقیم به تماشاگر برساند. این نورپردازی‌ها نمایان‌گر شرایط روحی شخصیت علی هستند. هر جایی که شاهد کم شدن نور و حضور رنگ‌های سرد هستیم، حالات روحی علی هم غمگین‌تر شده و هر جا خورشید خودش را نمایان می‌کند یا نور کوچکی روی زمین تابانده می‌شود، امید تازه‌ای در دل شخصیت اصلی شکل می‌گیرد.

همزمان با ارائه یک داستان هیجان انگیز، مجیدی از بستری که فراهم شده به خوبی برای بیان دغدغه‌های اجتماعی خود استفاده می‌کند. یک نکته جالب در مورد داستان خورشید و مقایسه آن با سایر فیلم‌های مجیدی این است که این فیلم با زبان صریح‌تری دست به نمایش دغدغه‌های کودکان و به‌خصوص کودکان کار می‌زند و بارها شاهد صحنه‌های متعددی هستیم که علی و دوستانش با چالش‌های سختی روبرو می‌شوند که حسابی آن‌‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد و فیلم هم بدون هیچ سانسوری سعی می‌کند که روایتگر این اتفاقات تلخ باشد.

در واقع همزمان که خورشید دارای یک دیدن هیجان انگیز و دوست داشتنی به زندگی است، مشکلات سخت و آزار دهنده کودکان کار، مهاجران افغان و مشکل اعتیاد را به تصویر می‌کشد و به خاطر آن که تماشاگر با این شخصیت‌ها ارتباط برقرار کرده، حسابی تحت تاثیر چالش‌هایی که آن‌ها در زندگی خود دارند هم قرار می‌گیرد.

بازی علی و دوستانش هم دلنشین است و دفعات زیادی پیش خواهد آمد که آن‌ها با کارهایشان مخاطب را احساسی و هیجان زده می‌کنند. جواد عزتی هم به خوبی توانسته در نقش یک ناظمی که فکر بچه‌ها است خوب ظاهر شود و شما با آن ارتباط برقرار خواهید کرد. طناز طباطبایی مادر دیوانه خوبی است و با چهره‌اش حس جنونی که دارد را منتقل می‌کند و علی نصریان هم یک بازی دوست داشتنی در نقش بزرگ محل دارد.

بزرگ‌ترین مشکل خورشید با نزدیک شدن به انتهای فیلم نمایان می‌شود. ریتم پر شور و حرارتی که برای ۹۰ دقیقه شاهد آن بودیم ناگهان کند می‌شود و خرده داستان‌هایی را شاهد هستیم که ممکن است هیجان تماشاگر را از بین ببرد. البته کار تدوین خورشید چند روزی است که تمام شده و احتمال می‌رود که در نسخه بعدی فیلم که برای اکران در سینماها آماده می‌شود، شاهد کات شدن صحنه‌های اضافی در نیمه دوم فیلم باشیم.

به هر حال خورشید بر خلاف انتظارات بهترین فیلم مجیدی در ده سال اخیر است و به راحتی می‌توان آن را یکی از معدود آثار شایسته در جشنواره فیلم فجر امسال دانست. فیلم خورشید داستان جالب نوجوانی را روایت می‌کند که با مشکلات متعددی دوره شده اما هنوز شور زندگی در او خاموش نشده و همچنان با مشکلات برای «زندگی کردن» می‌جنگد. پیامی که مجیدی به جز مشکل کند شدن ریتم در نیمه دوم فیلم به خوبی آن را به مخاطب می‌رساند و با پایان شوکه کننده‌ای که در انتها به تصویر می‌کشد هم اثرگذاری آن را بیشتر می‌کند.