نقد انیمیشن Ne Zha – پسرک شیطان

همانطور که پیش‌تر در نقد انیمشین White Snake نوشتم، باید برای صنعت نسبتا نوپا انیمیشن در چین به طور ایستاده دست زد چرا که در زمان کمی به موفقیت‌های بی‌نظیری دست پیدا کرده است و به معنای واقعی توانسته انیمیشن بومی قدرتمند را هم در بین مخاطبان چینی و هم تماشاگران جهانی عرصه کند. انیمیشن Ne Zha پرفروش‌ترین انیمیشن کشور چین شده و با پشت سرگذاشتن آثاری چون زوتوپیا توانسته به این مقام دست پیدا کند و این موضوع یعنی برتری یک اثر تماما چینی به آثار عظیم هالیوودی.

انیمیشن Ne Zha بر اساس کتابی قدیمی در افسانه‌های چینی با نام «اعطای نشان خدایان» ساخته شده و درباره یکی از شخصیت‌های اصلی این افسانه یعنی شخص Ne Zha  است؛ مردی جوان از تیر و طایفه شیطان که با آتش بازی می‌کند و قدرت‌هایش را از شعله‌های سرخ آتش می‌گیرد. Ne Zha در واقع شخصیتی از دل اساطیر هندو بوده و در افسانه‌های رایج معمولا جوانکی شر و شیطان است که سوار بر ابری آتشین به اینور و آنور می‌رود. افسانه Ne Zha روایات متفاوتی در قصه‌های فولکلوریک چینی دارد اما سیاستی که سازندگان در ساخت این انیمیشن پیش گرفته‌اند در واقع یک خانه تکانی اساسی درباره این شخصیت است.

تیم سازنده Ne Zha تصمیم گرفته‌اند از افسانه‌های کهن الهام بگیرند و داستان خودشان را خلق کنند و در روایت آن دخل و تصرف زیادی انجام دهند. Ne Zha حالا یک پسربچه شیطان است و خبری از یک جوان رعنای آتشین نیست؛ همچنین Ne Zha برادر نسبتا دوقلویی دارد که کاملا با او متضاد است و در جبهه خوبی‌ها قرار گرفته است. الهام‌هایی که از افسانه Ne Zha در ساخت انیمیشن گرفته شده بسیار محدود بوده و این الهامات صرفا به فضاسازی شرقی و ساخت برخی شخصیت‌ها کمک کرده است.

داستان از زمانی آغاز می‌شود که دو بچه در دو جای مختلف جهان به دنیا می‌آیند و Ne Zha یکی از آنهاست، بچه‌ای که از تخم و ترکه شیطان بوده و با وجود اینکه خلق و خوی شیطان صفتی دارد ولی ته دلش معصومیت کودکانه‌ای موج می‌زند. Ne Zha توسط فرشتگان به فرمانده و همسر یک سرزمین کوچک اهدا می‌شود و با اینکه اهالی این شهر کوچک از حضور Ne Zha چندان خشنود نیستند اما قول فرمانده به آنها درباره اینکه حواسش به Ne Zha و اعمال او خواهد بود، آنها را کمی آرام می‌کند.

نفرینی روی Ne Zha انجام شده و این نفرین کاری می‌کند که پسربچه شیطانی نهایتا سه سال زنده بماند. Ne Zha اما تفاوتی که با سایر بچه‌ها دارد در اینست که از همان روزهای اول می‌تواند حرکت کند و صحبت کند و سرعت رشد بسیار بالایی دارد. پدرش سعی در باطل کردن این نفرین اهریمنی روی پسرش دارد و از آنسو Ne Zha که همه مردم یا از او می‌ترسند و یا نسبت به او فراری هستند، به دنبال اینست تا بتواند تبدیل به یک قهرمان شود.

شخصیت خاکستری Ne Zha به عنوان قهرمان اصلی داستان، یکی از جذاب‌ترین موارد انیمیشن محسوب می‌شود. این پسرک شیطانی روحیه اهریمنی دارد و این خلق و خو دائما با صفات نیک و پسندیده‌ای که او دوست دارد داشته باشد در مبارزه است. Ne Zha می‌خواهد کارهای خوبی انجام دهد اما این کارها را با راه و روش عجیب خود انجام می‌دهد و نتیجه‌اش چیزی که می‌خواهد نیست. به عنوان مثال او برای نابود کردن یک دیو که به شهر آمده، تمام منابع ذخیره آبی شهر را نابود می‌کند و این موضوع کفر تمام شهروندان را در می‌آورد.

Ne Zha مانند یک ابرقهرمان دست و پاچلفتی است که نمی‌تواند کنترلی روی قدرت بی‌انتهایش داشته باشد و لجبازی کودکانه‌اش نیز به او ضربه بدتری می‌زند. او حین نجات یک دختر بچه از چنگال یک دیو آبی، حاضر است دخترک را دوباره به خطر بیندازد تا فقط خودش و خودش نجات دهنده او باشد و برایش مهم نیست که ممکن است چه بلایی سر این دختر بیاید بلکه فقط می‌خواهد نقش ناجی را خودش به تنهایی ایفا کند و نه با کمک کسی. تک‌رو بودن Ne Zha نشات گرفته از کودک درون و برون اوست که به تمام خلق و خوی انسانی و شیطانی او غلبه کرده است و متاسفانه راهنمای درست و حسابی هم در کنار او وجود ندارد تا بتواند این پسربچه را به راه درستی بفرستد.

روایت در انیمیشن Ne Zha با ریتم بسیار درست و دقیقی پیش می‌رود و فراز و فرود داستان دقیقا در جاهای درستی صورت می‌گیرد. در واقع در حین دیدن انیمیشن تا جایی می‌رسد که بیننده گمان می‌کند دیگر موضوع جالب توجهی در داستان وجود ندارد، کارت برنده‌ای از دل تخیلات بی‌انتهای سازندگان ظاهر شده و تماشاگر اسیر یک وهم شرقی دیگر می‌شود. عناصر خیال و تخیل در Ne Zha کاملا رنگ و بوی شرقی دارند و آنچنان ماهرانه و استادانه به تصویر کشیده‌ شده‌اند که بیننده را مبهوت خود می‌سازند.

شخصیت مقابل پسرک شیطانی که یاکشا نام دارد از اواسط داستان وارد کار شده و هرچند کمی دیر به مهلکه می‌آید اما سازندگان می‌توانند گلیم او را از آب بیرون بکشند. یاکشا از نیمه دوم انیمیشن تا انتها تبدیل به شخصیت مکمل کنار Ne Zha شده و قدرت‌های متفاوت و تضادی که با این شخصیت دارد، یک زوج قهرمان دوست داشتنی و عجیب را خلق کرده است.

خوشبختانه انیمیشن Ne Zha برخلاف برخی دیگر از آثار انیمیشنی سینمای چین، پی به این مساله برده که باید کمدی را در تمام طول داستان جاری ساخت تا مخاطبان بیش از حد درگیر یک قصه بزرگسالانه نشوند. صحنه‌های بامزه و شوخی‌های انیمیشن از همان دقایق ابتدایی روی کار می‌آیند و خوب از آب در آمده‌اند و نه تکراری هستند و نه به اصطلاح عامیانه، جوک‌های لوسی را شکل داده‌اند. هم خود Ne Zha و هم شخصیت‌های فرعی داستان دیالوگ‌های به شدت بامزه‌ای دارند که در کنار داستان حماسی و جدی آن توانسته بالانس خوبی ایجاد کند و کاری کند تا بینندگان فقط به کودکان محدود نشوند و بزرگسالان نیز در کنار بچه‌ها به پای Ne Zha  بنشینند و از آن لذت ببرند.

این موضوع در اواخر داستان بیشتر دیده می‌شود و عدم بالانس درست بین بخش مختص بزرگسالان و کوچکترها در این موضوع به چشم می‌آید به طوری که هرچه انیمیشن به سمت قسمت‌های پایانی خود پیش می‌رود، مخاطبین کم سن و سال‌تر خود را فراموش می‌کند و پایان بندی نسبتا گنگ و عجیب آن نیز چندان راضی کننده نیست.

از لحاظ بصری نیز Ne Zha یک کارنامه درخشان برای انیماتورهای چینی به شمار می‌رود و باید گفت کیفیت تصاویر کم و کاستی نسبت به همتایان غربی خود که با بودجه‌های کلان ساخته می‌شود ندارند و این اثر در کنار انیمیشنی چون «مار سپید» حسابی آبروی صنعت انیمیشن چین را خریده‌اند.

انیمیشن چین روزهای درخشانی را طی کرده و در عرض دو سه سال به جایگاه بسیار خوبی رسیده است. تلفیق داستان‌ها و المان‌های شرقی با نحوه روایت داستان غربی کاری کرده که این آثار برای همگان جذاب باشند و صرفا محدود به یک نقطه جغرافیایی یا یک ملت خاص نباشند. انیمیشن چین هرچند هنوز مانند صنعت انیمه ژاپن که استقلال بی‌نظیری دارد و یک جریان فکری را راه‌اندازی کرده عمل نمی‌کند اما در وهله اول کار خود توانسته ماموریت‌های مهمی از جمله جهانی کردن یک سری افسانه‌های فولکلوریک و حماسی‌سازی آنها را به درستی انجام دهد. این مسیر احتمالا ادامه خواهد یافت و مسیری که کشور هند آن را به اشتباه طی کرد (با ساخت انیمیشن‌های بسیار ضعیف) احتمالا در چین عکس‌العمل متفاوتی خواهد داشت و درست به هدف خواهد خورد.