دو یادداشت درباره سریال آقازاده – فریاد گوشخراش کلیشه

آرش پارساپور

وقتی قسمت اول آقازاده آمد و درباره آن نوشتم که «گاهی زور پول از زور هنر بیشتر می‌شود» مطمئن بودم که قرار نیست ورق برگشت بخورد و همین روند ادامه خواهد داشت. حالا که به ایستگاه دهم از این سریال رسیدیم، بیش از پیش می‌توان گفت که سریال چیزی ندارد به جز جذابیت‌هایی در حد و اندازه نمایش صحنه‌هایی همچون یک صیغه یکساعته، صدای ریز خنده دختری در بستر و یک سری خطوط قرمز دیگر. باید گفت زور سازندگان آقازاده زیاد است و ابایی از نمایش تصاویر اروتیک و تکه پراکنی به مسئولین و... هم در فیلم‌شان ندارند، آنها می‌توانند و می‌سازند، چرا این کار را نکنند؟

قسمت‌هایی از این نه قسمت جدید آقازاده (مانند قسمت حامد) وجود دارد که عملا هیچ اتفاقی در آن نمی‌افتد. ندیدن برخی از این قسمت‌ها امکان ندارد که باعث خدشه‌دار شدن روند دیدن سریال شود و مخاطب سردرگم شود. داستان سریال برخلاف کاغذ کادوی پر زرق و برق دورش آنقدر سطحی است که به زور فلش بک‌ها و فلش فورواردهای بیخودی، جذاب به نظر می‌رسد.

جذابیت زوری که سازندگان می‌خواهند به هنرشان تزریق کند از طرق مختلف به سریال وارد می‌شود. از کات‌های تند و سریع و بی‌جهت تا بازی بصری با تصاویر و گذاشتن موسیقی با ریتم تند در صحنه قدم زدن آرام یک کاراکتر در خیابان. سریال همچنان قصد دارد به زور خود را یک سریال تریلر و هیجان انگیز جا بزند غافل از اینکه کاراکترهایش هیچ‌کدام جانی در بدن ندارند، حتی حامدی که چندین اپیزود با محوریت او ساخته شده صرفا یک معتقد با اراده است و پیچیدگی شخصیتی از او دیده نمی‌شود.

سریال آقازاده احتمالا به وقایع شهردار سابق تهران و چند مورد دیگر از واقعیات دامن بزند، این حدسی است که بسیاری از کارشناسان زده‌اند. تاسف اینجاست که حتی انداختن این تکه‌های سیاسی بدون هیچ ظرافتی انجام شده و همه چیز در این سریال پروپاگاندایی است که انتها ندارد.

سازندگان آقا زاده با الهام گیری از واقعیاتی که در جامعه رخ می‌دهد و کسی درباره آن علنی صحبت نمی‌کند، ماجرای سریالشان را پیش می‌برند. چند بازیگر نامدار را دور هم جمع کرده‌اند و بازی بسیار بدی از آنها گرفتند تا داستان خط قرمزی‌شان پیش برود.

می‌دانید، می‌توان طرفداران سریال دل را هضم کرد، آنها به دیدن یک عاشقانه شبیه سریال‌های مبتذل ترکیه‌ای علاقه‌مند هستند و سطح سلیقه‌شان همان است. اما سریال آقازاده را طبق هیچ صراطی نمی‌توان دوست داشت؛ جذابیت سریال در اینست که یک سری حرف‌ها و جملات و حرکات دیده شود که در برخی محافل اشاره به آنها هم ممنوعه است.

باید اعتراف کرد که ایده کلی این اثر جذابیت‌های خودش را دارد و با زرق و برق زیادی که برای این سریال به پا کرده‌اند و اسم حاشیه‌انگیز آن، قطعا چشم‌های زیادی را به سمت خود جذب می‌کنند، اما شیپورهایی که در دستان سازندگان قرار گرفته تا با آن شعارهای خود را فریاد بزنند، هنر را خراب کرده و آن را تبدیل به یک بروشور تبلیغاتی کرده است.

فریاد کلیشه (آدمهای بدجنسی که پولدار و مدرن هستند و آدمهای خوبی که در خانه‌های قدیمی و سنتی زندگی می‌کنند الی اخر) و فریادهای دیگری که در هر قسمت گوشخراش‌تر شده و بعید است در ادامه بتواند معنی درستی پیدا کند.

شاید این مقایسه که در ادامه به آن اشاره می‌کنم در وهله ول عجیب به نظر بیاید اما اینطور نیست و مقایسه دو استودیو سازنده و تهیه کننده آثار سینمایی است. همانطور که سیاست‌های دیزنی در تک تک فیلم‌هایش در ابعاد جهانی جاری است، سیاست‌های سازمان اوج نیز در تک تک ساخته‌هایش موج می‌زند. تفاوت اینجاست که یکی بلد است چطور داستانش را در پس پرده مفاهیم به گوش جهانیان برساند و بودجه‌اش را درست خرج می‌کند ولی دیگری کار را سپرده دست کسانی که مخاطب را دست کم گرفته و به سطحی‌ترین شکل ممکن، حرف‌هایشان را می‌زنند.

شایان کرمی

مهم‌ترین سوالی که با تماشای سریال «آقازاده» برای من مطرح شد این بود که چرا صحنه رومانتیک بین دو شخصیت جوان سریال توانسته بود بعضی از ممیزی‌های متدوال در بین تولیدات شبکه نمایش خانگی را پشت سر بگذارد.

حال سوال اینجاست که وقتی این همه محدودیت برای شکستن خطوط قرمز وجود دارد، چرا چنین صحنه‌ای اجازه پخش پیدا می‌کند. آیا تولیدکنندگان سریال آقازاده که پیش از این در سریال دیگری پرتاب کردن خود از طبقه‌های بالا دانشگاه را راه‌حل روبرو شدن با جنس مخالف دانسته بودند حالا تصمیم گرفته‌اند که برقرار شدن رابطه بین دو جوان را با یک شکلات به نمایش بگذارند.

به هر حال جای تاسف است که بسیاری از کارگردان‌های بزرگ مثل بهرام بیضایی و عباس کیارستمی برای ساخت فیلم‌های خود در داخل کشور با مشکلات متعددی روبرو شدند. آن‌هم در حالی که تولیدات آن‌ها نه برای جلب مخاطب با استفاده از محتوای جنسی بلکه توجه به واقعیت‌های زندگی در آن دوران بود.

به هر حال باید دید که آیا شبکه نمایش خانگی می‌خواهد به سمت‌وسوی سریال‌های درام عاشقانه ترکیه‌ای برای جذب مخاطب حرکت کند یا با استفاده از سرمایه خصوصی و دستی بازتر می‌توان بالاخره دنیای سینما و تلویزیون ایران را از کلیشه «درام غم‌انگیز» خارج کرد.

نتفلیکس و آمازون به عنوان پیشگامان سرویس‌های استریم فیلم و سریال تا به امروز نشان داده‌اند که با حمایت از کارگردانان مستقل و هنرمندان بزرگ دوست دارند تا به خلق آثار فاخر مثل Roma و The Irishman کمک کنند.

حال که VODها حضور پررنگ‌تری در خانه‌های مردم پیدا کردند بهتر نیست که بخواهند جدا از حمایت از سریال‌هایی مثل آقازاده به تولید محتوای فاخر در وضعیت ناراحت‌کننده فعلی سینما و تلویزیون کشور کمک کنند؟

بیشتر بخوانید:

• نقد فیلم هفت و نیم – اثری دیگر از برادران تلخ‌اندیش
• سعید آقاخانی و مهراب قاسم‌خانی یک سریال کمدی با نام «شاخ آفریقا» می‌سازند
• سه فیلم ایرانی به جشنواره فیلم ونیز راه پیدا کردند