تفاوت سیستم خنک کننده‌‌ هوایی و آبی کامپیوتر در چیست؟

گرما، تاثیر گذارترین عامل در فرسودگی و استهلاک قطعات است. قطعات سخت افزاری کامپیوتر به واسطه فعالیت خود، گرمای بسیار زیادی را تولید می‌کنند. این دما بعضا در زمان پردازش‌های سنگینی چون رندر چنان بالا می‌رود که در صورت عدم وجود سیستم کولینگ مناسب توانایی ذوب اجزا و اتصالات داخل را داراست. از این رو برای کامپیوتری که قرار است پردازش‌های سنگینی نظیر اجرای بازی را انجام دهد، داشتن یک سیستم خنک کننده مناسب امری ضروری است.

---

انواع سیستم‌های خنک کننده

حال که در باره اهمیت سیستم‌های کولینگ دانستیم، سوال اصلی این است که با توجه به گستره انتخاب‌ها در بازار، چه نوع سیستم خنک کننده‌ای مناسب ما است.

تا حد زیادی به بودجه و کاربرد شما بستگی دارد. مسلما بودجه‌ای که برای یک سیستم متوسطی که گهگاهی هم با آن بازی می‌کنید بسیار کمتر از بودجه‌ایست که بایستی بابت یک سیستم با پردازنده اورکلاک شده هزینه کرد. عواملی چون نورپردازی، برندینگ و راندمان می‌توانند منجر به افزایش هزینه نهایی برای خرید خنک کننده شوند. اما به طور کلی خنک‌کننده‌های پردازنده، بسته به نوع کارکرد در دو دسته‌بندی کلی قرار می‌گیرند:

• سیستم‌های خنک کننده‌‌های هوایی (air coolers)
• سیستم‌های خنک کننده‌‌های آبی (water coolers)

---

خنک کننده هوایی (air coolers)

کولرها یا همان سیستم‌های خنک کننده‌ی هوایی (air coolers)، پرطرفدارترین و در عین حال ساده‌ترین سیستم‌های خنک کننده برای کنترل دمای پردازنده و سایر قطعات کامپیوتر هستند. این سیستم‌های خنک کننده ارزان قیمت معمولا همراه پردازنده‌های موجود در بازار (از جمله پردازنده‌های Intel و AMD) به در دسترس مشتری قرار می‌گیرند.

خنک‌کننده‌های هوایی که ترکیبی از دفع کننده‌های حرارتی فلزی (heat sink) و فن هستند با قرار گرفتن مستقیم روی پردازنده، جریان هوای گرم را از اطراف آن به بیرون می‌کشند. از طرفی دیگر فن دومی بذای ایجاد فشار هوای مثبت در کیس جاگذاری می‌شود تا از بالا رفتن دمای قطعات جلوگیری کند. مزایای این نوع خنک کننده‌ها نسبت به نوع آبی آن، قیمت ارزان‌تر، نصب ساده‌تر و در دسترس بودن بیشتر است.

البته قطعا این نوع خنک کننده‌ها بی‌نقص نخواهند بود. شاید اصلی‌ترین معضل این نوع کولرها بهره‌وری نسبتا پایین مدل‌های ارزان قیمت آن، به خصوص در زمان‌هایی که زمان‌هایی که پردازنده در حالت اورکلاک قرار می‌گیرد، باشد. بسیاری از این فن‌ها نمی‌توانند از پس خنک کردن پردازنده در این اسکیل باشند، همین امر سبب می‌شود تا پردازنده نتواند زمان زیادی در بالاترین سطح فرکانس خود عمل کرده، در نتیجه سرعت پردازش اطلاعات تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

صدای زیاد و نویز این نوع فن‌ها از جمله مشکلات دیگر آن‌ها است که در دراز مدت می‌تواند عوامل نارضایتی کاربر را برانگیزد. هرچند در مدل‌های مدرن و جدید این کولینگ‌ها، نویز به زیر ۴۰ دسی بل رسیده است و با کولرهای آبی رقابت نزدیکی می‌کند. در مجموع این خنک کننده‌ها به علت در دسترس پذیری بیشتر، قیمت پایین‌تر و راندمان مناسب در مدل‌های بالارده گزینه محبوب‌تری برای عموم کاربران هستند.

---

---

خنک کننده آبی (water coolers)

سیستم خنک کننده آبی ورژن گران قیمت‌تری در سیستم‌ها خنک کننده هستند که به وسیله‌ی لوله‌های انتقال حرارتی که حاوی یک مایع یا گاز ویژه‌ای هستند گرما را منتقل می‌کنند. معمولا گفته می‌شود این نوع خنک کننده‌ها در مقایسه با فن‌های هوایی، قدر فوق العاده بیشتری در خنک کردن قطعات مختلف کامپیوتر دارند. با این حال این حرف، با وجود عرضه نسخه‌های قدرتمند هوایی این حرف غالبا درست نیست.

در این نوع سیستم‌ها یک پمپ کوچک در قسمت بالای CPU نصب می شود که نوعی مایع که غالبا ترکیبی از آب مقطر و یک مایع هادی حرارت (غالبا از خانواده فلوئوروکربن‌ها) است را در لوله‌های کوچک و انعطاف پذیری متشکل در یک حلقه بسته، به گردش در می آورد. این گردش، حرارت CPU از طریق یک قطعه مسی که زیر پمپ قرار گرفته، به مایع انتقال می‌دهد.

مایع مذکور که حالا دمای آن بالا رفته، از طریق چندین لوله کوچک به یک رادیاتور کوچک که می تواند در قسمت جلو، عقب یا بالای کیس کامپیوتر قرار داده شود، انتقال داده می‌شود و در رادیاتور به کمک چندین فن که برای عملکرد بهتر در قسمت‌های مختلفی از آن تعبیه شده‌اند، خنک می‌شود و دوباره به CPU انتقال داده می‌شود. این روند به صورت مکرر صورت می‌گیرد.

این خنک کننده‌های مایع، بنا به میزان شخصی سازی و انعطاف پنل خنک کننده، خود به دو دسته خنک‌کننده‌های AIO یا مدار بسته‌ی آبی (closed loop – All In One coolers) و خنک کننده‌های مدار باز (open Loop coolers) تقسیم می‌شوند.

---

خنک کننده‌ AIO یا مدار بسته‌ی آبی (closed loop)

خنک‌ کننده‌های AIO یا مدار بسته‌ی آبی در واقع کیت‌های از پیش ساخته شده‌ای هستند که قابلیت شخصی سازی نداشته و در رنگ، ظاهر و مدل بسیار محدود تولید می‌شوند. در این نوع خنک کننده‌ها شما جز به فرم پیش فرض توانایی پیاده سازی سیستم کولینگ را نخواهید داشت.

به صورت کلی‌تر اگر قصد خنک سازی قطعات یا بخش‌های خاصی از کامپیوتر خود را دارید، کیت‌های از پیش ساخته شده یا خنک کننده‌های مدار بسته انتخاب بهتری برای شما خواهند بود. این سیستم‌ها ارزان‌تر از مدل مدار باز بوده و نیاز کاربران حرفه‌ای را به شکل کامل برطرف می‌کنند. از طرفی استفاده و نصب آن‌ها نیاز به دانش فنی خاصی نخواهد داشت.

---

---

خنک کننده مدار باز (open Loop coolers)

در مقابل خنک‌ کننده‌های مدار باز، که به آن‌ها خنک کننده‌های آبی شخصی سازی شده نیز می‌گویند، در عین ارائه‌ی راندمان و ظاهر بهتر، از ساختار پیچیده‌تری نیز برخوردار هستند. نصب این نوع خنک کننده‌ها نیازمند دانش فنی، تجربه و البته اجزای متعددی است.

برای نصب این نوع خنک کننده‌ها نیازمند اندازه گیری، برش و اتصالات صحیح و متناسب درون کیس هستیم، همین امر باعث گران قیمت تمام شدن این نوع خنک کننده‌ها می‌شود. مزایای این نوع خنک کننده‌ها نسبت به مدل‌های مدار بسته خود، قابلیت شخصی سازی بیشتر و ظاهر زیباتر است. استریمرها و بازیکنان حرفه‌ای برای دستیابی به راندمان بسیار بالا ازاین نوع خنک کننده‌های مایع استفاده می‌کنند.

---

سیستم‌های خنک کننده‌ هوایی یا آبی؟

با وجود این که تهیه‌ی‌ یک سیستم خنک کننده، تا حدود زیادی به انتخاب شما و بودجه‌تان بستگی دارد، با این حال اگر نگاهی به جنبه‌های مختلف هر یک از این دو انتخاب کنیم، به وضوح انتخاب کولرهای هوایی، انتخاب‌های بهتری است که در ازای قیمت پایین‌تر کارایی کافی را می‌دهد.

با این حال اگر هزینه کافی برای صرف کردن و تجربه نصب کولرهای آبی را دارید و در نهایت به ظاهر کیس خود بسیار اهمیت می‌دهید، کولرهای آبی می‌تواند انتخاب شما باشد. در ادامه به صورت مستقل در جدول این دوسیستم خنک کننده را مجددا بررسی کردیم.

	خنک‌کننده‌های هوایی (air coolers)	خنک کننده‌های آبی (water coolers)
کارآیی (نسبت به هزینه)	بسیار بالا	بالا
صدا و نویز	کم	بسیار کم
تناسب نسبت به کیس	زمخت و سنگین	متناسب
پیچدگی نصب	ساده	دشوار و نیازمند تجربه
زیبایی	معمولی	معمولا زیباتر
قیمت	ارزان قیمت	گران قیمت

---

---

نتیجه گیری

عوامل متعددی چون بودجه، توان حرارتی، میزان نویز و حتی ابعاد در قیاس با کیس در تهیه‌ سیستم خنک کننده موثر هستند. اما پیش از هر چیزی برای خرید سیستم‌های خنک کننده، بایستی به کاربرد خود رجوع کنید. برای کاربرهایی که قیمت مناسب و سهولت نصب هم برایشان اهمیت دارد، احتمالا بهترین گزینه سیستم‌های خنک کننده هوایی خواهد بود. اما اگر به دنبال یک دستگاه کم‌ صداتر و آسایش بالاتری هنگام پردازش‌های سنگین هستید و البته بودجه بالایی دارید مدل‌های آبی انتخاب‌ بهتری برای شما خواهند بود.

بیشتر بخوانید:

• تفاوت GTX و RTX کارت‌ گرافیک‌های انویدیا در چیست؟