رتبه‌بندی همه فیلم‌هایی که براساس رمان‌های تام کلنسی ساخته شده‌اند

اگرچه این روزها تام کلنسی به‌عنوان یکی از نویسندگان تکرارنشدنی رمان‌های جاسوسی شناخته می‌شود اما مسیر او برای رسیدن به چنین جایگاهی هم هیجان‌های بسیاری داشت. تام کلنسی در اوایل دهه ۱۹۸۰ در شرکت بیمه خانوادگی‌اش کار می‌کرد اما ایده‌های جذابی برای داستان‌سرایی داشت. او که همواره خودش را علاقه‌مند به فناوری‌های روز [به ویژه در حوزه نظامی] معرفی کرده در همان سال‌ها ایده‌ای برای نگارش یک داستان جذاب پیرامون یک فرمانده زیردریایی دغل‌باز داشت. تام کلنسی در ساعت‌های بیکاری کتاب The Hunt for Red October را نوشت و انتشار همین کتاب کافی بود تا زندگی او برای همیشه دگرگون شود. با ویجیاتو برای بررسی همه فیلم‌هایی که براساس رمان‌های تام کلنسی ساخته شده‌اند، همراه باشید.

موفقیت رمان‌های ارزشمند تام کلنسی باعث شد هالیوود برای ساخت اقتباس‌های سینمایی از داستان‌های جذاب او وارد عمل شود. اگرچه تام کلنسی در سال ۲۰۱۳ و در ۶۶ سالگی درگذشت اما میراث او برای سینما و ادبیات جاسوسی‌محور باقی مانده است. تام کلنسی یک آمریکایی وطن‌پرست بود که به رونالد ریگان عشق می‌ورزید و داستان‌هایی را روایت کرد که در آن‌ها ایالات متحده آمریکا با وجود همه چالش‌ها در نهایت پیروز هر میدانی بود. به همین دلیل آمریکایی‌ها علاقه خاصی به رمان‌های تام کلنسی دارند.

جنگ سرد مضمون اصلی رمان‌های تام کلنسی بود و به همین دلیل کتاب‌های او در دنیای پس از یازده سپتامبر چندان مناسب اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی به نظر نمی‌رسیدند. با این حال موفق‌ترین اثر اقتباسی از رمان‌های تام کلنسی در چند سال اخیر ساخته شده است؛ سریال Jack Ryan. این سریال موفق شده یکی از بزرگترین قهرمان‌های آثار کلنسی را در دوران مبارزه با تروریسم زنده نگاه داشته و موفقیت نه‌چندان ارزشمند فیلم Without Remorse که به تازگی منتشر شده هم نشان می‌دهد سریال سرویس استریم آمازون پرایم می‌تواند برای مدت بیشتری جذاب‌ترین اقتباس ممکن از رمان‌های تام کلنسی باشد.

بهترین فیلم‌های اکشن از نگاه ویجیاتو را بشناسید:

• 10 فیلم اکشن بی‌نظیر که هواداران John Wick باید تماشا کنند
• معرفی بهترین فیلم‌های اکشن غیر ابرقهرمانی یک دهه اخیر
• برترین فیلم‌های زامبی محور که احتمالاً با آن‌ها آشنا نیستید
• بهترین فیلم‌های مهیج روان‌شناختی تمام دوران کدام است؟
• بهترین فیلم‌های اکشن بین‌المللی یک دهه اخیر کدام است؟
• ۱۵ مورد از بهترین فیلم‌های ابرقهرمانی غیر هالیوودی

نباید فراموش کرد که اقتباس‌های سینمایی از رمان‌های تام کلنسی به هریسن فورد کمک کرد تا در چارچوب متفاوتی از فیلم‌های فرانچایز Star Wars دیده شود و سریالی که براساس یکی از جذاب‌ترین شخصیت‌های کتاب‌های کلنسی ساخته شده حالا یکی از بهترین سریال‌های سرویس استریم آمازون پرایم لقب می‌گیرد. حالا فرصتی فراهم شده تا رتبه‌بندی همه فیلم‌هایی که براساس رمان‌های تام کلنسی ساخته شده‌اند را بررسی کنید.

بدترین: Without Remorse

وقتی سرویس استریم آمازون پرایم موفقیت جذاب سریال Jack Ryan را برای دومین فصل هم جشن گرفت، مدیران یکی از سرویس‌های بزرگترین فروشگاه آنلاین جهان تصمیم گرفتند یکی دیگر از شخصیت‌های شناخته‌شده رمان‌های تام کلنسی را هم به میان عناوین خود دعوت کنند.

جان کلارک [با هنرنمایی مایکل بی جردن] یک سرهنگ نیروی دریایی شجاع است که پس از سال‌ها حضور در سوریه به کشورش بازمی‌گردد تا در کنار خانواده‌اش زندگی کند. اگرچه به نظر می‌رسد که جان تجربه روزهای آرام را آغاز کرده اما قتل وحشتناک و شبانه همسر حامله‌اش باعث می‌شود که کهنه‌سرباز آمریکایی همه آن‌چه در دوران پس از جنگ ساخته بود را برای همیشه از دست بدهد. بنابراین جان کلارک برای پیداکردن کسانی که همسر و فرزند به دنیا نیامده‌اش را کشته بودند، وارد عمل می‌شود و نشانه‌هایی از آن‌ها در روسیه پیدا می‌کند و راهی این کشور می‌شود.

فیلم Without Remorse یک اقتباس بیش از حد مدرن‌شده از رمانی به همین نام نوشته تام کلنسی است که در سال ۱۹۹۳ منتشر شد. رمانی که تام کلنسی نوشته بود، جان کلارک را کهنه‌سربازی از جنگ ویتنام نشان می‌داد اما اقتباس سرویس استریم آمازون پرایم تلاش می‌کرد او را سربازی بازنشسته از جنگ‌های تکفیری در خاورمیانه نشان دهد. اگرچه این تغییر قابل قبول و منطقی به نظر می‌رسد اما بدون تعارف باید پذیرفت که فیلم Without Remorse بدترین اقتباس ممکن از کتاب مذکور تام کلنسی لقب می‌گیرد.

این فیلم شانس موفقیت زیادی در دنیای تریلرهای سیاسی-اکشن ندارد و ایده خوبی که مطرح می‌کند را به بدترین شکل ممکن هدر می‌دهد. فیلم Without Remorse حتی در استفاده از جذابیت‌های خیره‌کننده مایکل بی جردن در نقش ستاره فیلم‌های اکشن هم یاری نمی‌گیرد و حتی سوال جالبی را برای تماشاگر مطرح می‌کند؛ همه بازیگران درجه یک سینمای هالیوود علاقه دارند تا فرانچایزی [ترجیحا اکشن] را به نام خودشان ثبت کنند. مایکل بی جردن به عنوان بازیگری که در مسیر تبدیل‌شدن به یکی از بهترین بازیگران هالیوود حرکت می‌کند، فرانچایزی را برای درخشیدن انتخاب کرده که در همان گام اول شکست می‌خورد. چرا او چنین تصمیم ناراحت‌کننده‌ای گرفته است؟

امیر پریمی در نقد این فیلم برای ویجیاتو می‌نویسد:

The Sum of All Fears

این فیلم که با حمله اتمی به شهر بالتیمور در ایالت مریلند آمریکا آغاز می‌شود تنها یکی از چند فیلم اکشنی بود که در ماه‌های منتهی به یازده سپتامبر ۲۰۰۱ ساخته شده بودند؛ عناوینی که حین اکران یا پس از آن همه اعتبار خود را از دست دادند. چراکه سینمای اکشن با حادثه یازده سپتامبر برای همیشه تغییر کرد. فیلم‌برداری فیلم The Sum of All Fears در ژوئن ۲۰۰۱ به پایان رسید و تنها چند ماه بعد چندین هواپیما که توسط تروریست‌های افراطی کنترل می‌شدند به مراکز مهم ایالات متحده برخورد کردند.

با این حال اگر شخصیت‌های اصلی مثبت و منفی در کنار طرح فیلم‌نامه فیلم The Sum of All Fears هم تغییر کنند و این فیلم به اکشنی در سطح و اندازه عناوین پس از یازده سپتامبر تبدیل شود، همچنان با یکی از بدترین اقتباس‌های ممکن از رمان‌های تام کلنسی روبرو هستیم. هیجان سطحی و نه‌چندان جدی این فیلم هرگز کیفیت لازم را پیدا نمی‌کند و دقیقا به همین دلیل است که فیلم The Sum of All Fears در همه پوسته‌های تاریخی شکست می‌خورد.

این فیلم که پیش‌درآمدی بر جوانی شخصیت جک رایان [با هنرنمایی بن افلک] لقب می‌گیرد، هرگز نمی‌تواند هم‌ردیف با بهترین فیلم‌هایی که براساس رمان‌های تام کلنسی ساخته شدند، دستاوردی برای ارائه داشته باشد. اگرچه جک رایانی که بن افلک وظیفه هنرنمایی در نقش آن را پذیرفته، مردی وطن پرست و جدی به نظر می‌رسد اما در نهایت مدل کت و شلوارپوش شخصیتی است که بن افلک در فیلم Pearl Harbor ارائه کرده بود. بنابراین هنرنمایی او به هیچ‌وجه قابل مقایسه با درخشش هریسون فورد و الک بالدوین نیست. اما یک حمله تروریستی در فیلم‌نامه فیلم The Sum of All Fears وجود دارد که قاعدتا نباید در فیلمی که پیش از حملات یازده سپتامبر فیلم‌برداری شده، وجود داشته باشد!

فیلم The Sum of All Fears با وجود ضعف‌های بسیاری که داشت اما یک موفقیت بزرگ بود. بنابراین استودیوی پارامونت تصمیم گرفت تا دنباله‌ای برای آن بسازد اما بن افلک با ردکردن پیشنهاد حضور در آن به فیلم Gigli پیوست؛ یک کمدی عاشقانه عامه‌پسند. البته همین فیلم مقدمه شکل‌گیری یک رابطه عاطفی میان جنیفر لوپز و بن افلک شد و این روزها شایعات بسیاری پیرامون بازگشت دوباره این دو هنرمند به آغوش یکدیگر شنیده می‌شود.

Jack Ryan: Shadow Recruit

اگرچه فیلم Jack Ryan: Shadow Recruit به عنوان یک فیلم اکشن بیش از حد کسل‌کننده و بی‌هدف بود اما نمی‌توان درخشش خیره‌کننده کریس پاین در نقش جک رایان در این فیلم را انکار کرد. او کاملا در نقش قهرمان فیلمی که اساسا براساس هیچکدام از رمان‌های تام کلنسی ساخته نشده، جا افتاده بود. به عبارت دیگر، فیلم Jack Ryan: Shadow Recruit ترکیبی از داستان‌های گوناگون جک رایان بود و شاید به همین دلیل هدف دقیقی را دنبال نمی‌کرد.

کنت برانا، کارگردان فیلم، که در فیلم Jack Ryan: Shadow Recruit هنرنمایی هم می‌کند به شدت تلاش می‌کند تا فیلم قدرتمندی به تماشاگر ارائه دهد اما مشکل دقیقا از جایی آغاز می‌شود که تصمیم می‌گیرد در نقش ویکتور چروین قرار بگیرد؛ یک شخصیت منفی اهل روسیه. شخصیت‌پردازی شرور اصلی فیلم Jack Ryan: Shadow Recruit به اندازه شخصیت‌پردازی آندری ساتور [هم‌چنان با هنرنمایی کنت برانا] در فیلم Tenet ضعیف به نظر می‌رسد. بنابراین شاید هواداران رمان‌های تام کلنسی باید خوشحال باشند که کریس پاین فرصت‌های شغلی جدیدی پیدا کرد تا پیشنهاد حضور در دنباله‌های این فیلم را رد کند.

Patriot Games

این فیلم زمانی به یک فیلم جنجالی تبدیل شد که مدیران استودیوی پارامونت تصمیم گرفتند نقش جک ریچر را از الک بالدوین بگیرند و به هریسون فورد پیشنهاد کنند. اگرچه صحت حواشی پیرامون این تصمیم هنوز هم مشخص نشده اما این روزها همه هواداران رمان‌های تام کلنسی شخصیت جک ریچر را با نام هریسون فورد به یاد می‌آورند. با این حال شروع هنرنمایی هریسون فورد در نقش جک ریچر چندان هم جذاب نبود. این فیلم به عنوان یکی از سه فیلم سه‌گانه کلاسیک جک رایان در جایگاه بدترین قرار می‌گیرد و به وضوح از دو فیلم قبلی و بعدی‌اش ضعیف‌تر به نظر می‌رسد.

بنابراین چندان هم تعجب‌آور نیست که تام کلنسی هیچ حمایتی از اکران فیلم Patriot Games نکرده باشد. نویسنده رمان‌های جک رایان هرگز این فیلم را در سطح و اندازه یک اقتباس سینمایی ارزشمند از یکی از بهترین شخصیت‌های ادبیات جاسوسی نمی‌دانست و به همین دلیل این روزها فیلم Patriot Games جایگاه ارزشمندی هم در میان فیلم‌های هیجان‌انگیز هریسون فورد ندارد. شاید به همین دلیل باشد که بسیاری از تماشاگران دائمی سینما در سال ۱۹۹۲ برای تماشای این فیلم بلیت خریدند اما بعدها فهمیدند که پول خود را هدر داده‌اند. با این حال هنرنمایی هریسون فورد در نقش جک رایان متعمد و قابل اطمینان ارزش هدردادن بلیت سینما را دارد.

Clear and Present Danger

تام کلنسی به حدی از فیلم‌نامه فیلم Clear and Present Danger استقبال کرد که تصمیم گرفت دوباره به حمایت از فیلم‌های جک رایان ادامه دهد. در این فیلم، جک رایان به حدی برای زنده نگه‌داشتن رویای آمریکایی تلاش می‌کند که در نهایت مجبور می‌شود در برابر رییس جمهور ایالات متحده آمریکا هم قرار بگیرد.

فیلم‌نامه فیلم Clear and Present Danger شبیه به یک اپیزود سینمایی از سریال 24 به نظر می‌رسد؛ اگر در آن سریال جک بائر فقط خودش را برای ایستادن در برابر دشمنان می‌دید در این فیلم هم جک رایان تنها خودش را در لیست ناجیان کشورش پیدا می‌کند. چراکه همه حاکمیت آمریکا در برابر او ایستاده و به نظر می‌رسد دست‌هایی از پشت پرده در تلاش هستند تا ایالات متحده را زمین‌گیر کنند. شاید این فیلم بهترین هنرنمایی هریسون فورد هم باشد. او در نقش مردی مصمم، انعطاف‌پذیر و خشمگین از فساد ریشه‌دار ظاهر می‌شود و نه‌تنها سخت‌ترین چالش‌های پیرامونش را مدیریت می‌کند بلکه تیم بازیگران جذابی را هم در کنار خودش می‌بیند.

رییس جمهور بنت [با هنرنمایی دونالد موفات] در کنار جان کلارک [با نقش‌آفرینی ویلم دفو] از شخصیت‌های اصلی و مهم فیلم Clear and Present Danger هستند که توسط بازیگران توانمندی هنرنمایی می‌شوند. بنابراین باید پذیرفت که این فیلم می‌تواند یکی از اقتباس‌های موفق براساس رمان‌های تام کلنسی باشد. فیلم Clear and Present Danger که در سال ۱۹۹۴ اکران شد، مصداق بارز یک اکشن دهه ۹۰ میلادی بود؛ سرشار از تنش، سریع، خشن، اندکی بانمک و البته سرشار از تردید. تردیدهایی که در فیلم‌های اکشن امروزی در ذهن مخاطب شکل نمی‌گیرند.

شخصیت‌های فیلم Clear and Present Danger به حدی مشکوک ظاهر می‌شوند که تماشاگر به این باور می‌رسد که تنها جک رایان [با هنرنمایی هریسون فورد] قابل اعتماد است و البته که هریسون فورد هم از پس همه چالش‌های هنرنمایی در چنین فیلمی به خوبی برآمده و آن را به یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌هایش تبدیل می‌کند.

بهترین: The Hunt for Red October

اولین و بهترین اقتباس سینمایی از رمان‌های تام کلنسی آخرین تریلر ارزشمند با محوریت جنگ سرد هم لقب می‌گیرد. اگرچه این فیلم در مقایسه با همه فیلم‌های براساس رمان‌های کلنسی که بعدها از راه رسیدند، اکشن کم‌تری دارد اما از داستان خیره‌کننده‌ای بهره می‌گیرد که آن را به متمایزترین اقتباس سینمایی براساس رمان‌های تام کلنسی تبدیل می‌کند. بخشی از جذابیت فیلم به واسطه بازیگران ارزشمند آن رقم می‌خورد. شان کانری و الک بالدوین به‌عنوان بازیگر اصلی این فیلم نام‌های شناخته‌شده و جذاب دیگری را هم در کنار خود می‌دیدند؛ اسکات گلن، سم نیل، جیمز ارل جونز، استلان اسکارشگارد و تیم کری.

لری فرگوسن و دونالد ای استوارن به خوبی درک کرده بودند که فیلم‌نامه آن‌ها باید داستانی فراتر از درگیری شوروی و آمریکا را به مخاطب عرضه کند و دقیقا به همین دلیل است که فیلم The Hunt for Red October شخصیت‌پردازی ارزشمندی برای شخصیت‌های فرعی خود در نظر می‌گیرد تا تماشاگر را بیشتر از قبل به خود نزدیک کند. این فیلم که به شدت دیالوگ‌محور به نظر می‌رسد یک سر و گردن از همه فیلم‌های دیگری که براساس رمان‌های تام کلنسی ساخته شده‌اند، بالاتر قرار می‌گیرد.

بنابراین اگر اشتیاق چندانی برای اقتباس‌های رهاشده در دل تاریخ سینما از کتاب‌های تام کلنسی ندارید، شاید بهتر باشد که از همان ابتدا به سراغ فیلم The Hunt for Red October بروید. فیلمی که هیچ تماشاگری را ناامید نمی‌کند.

با بهترین فیلم‌ها از نگاه ویجیاتو آشنا شوید:

• برترین فیلم‌های تاریخ سینما با مضمون کریسمس کدام است؟
• برترین فیلم‌های زامبی محور که احتمالاً با آن‌ها آشنا نیستید
• بهترین فیلم‌های مهیج روان‌شناختی تمام دوران کدام است؟
• معرفی بهترین فیلم‌های تاریخ سینما در مورد جستجو گنج
• بهترین فیلم‌هایی که درباره حضرت مسیح ساخته شدند