لیکوئید متال چیست و چه کاربردی دارد؟

در گذشته برای انتقال حرارت پردازنده به خنک‌کننده (Cooler) تنها یک انتخاب وجود داشت و آن هم استفاده از خمیر حرارتی (Thermal paste) بود. اما امروزه آلیاژ پیشرفته‌ و جدیدی به نام لیکوئید متال (Liquid Metal) با دارا بودن ویژگی‌های بسیار جذاب آماده است تا بازی را تغییر دهد.

برای افزایش عمر و کارایی هرچه بیشتر قطعات سخت افزاری لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترها بایستی به کنترل میران گرمای قطعات اهمیت ویژه‌ای بدهیم. در این مقاله از ویجیاتو به بررسی عملکرد و کاربردهای لیکوئیدمتال می‌پردازیم.

---

لیکوئید متال چیست؟

تقریبا تمام پردازنده‌ها برای پردازش اطلاعات به انرژی نیاز دارند و ناگذیر بخشی از این انرژی دریافتی درنهایت به گرما تبدیل میشود. این گرما می‌تواند در طولانی‌مدت به پردازنده آسیب وارد کند و موجب افت عملکرد و خرابی پردازنده شود. این گرما توسط هیت سینک دفع می‌شود اما استفاده از هیت‌سینک به تنهایی نمی‌تواند تمام گرما را دفع کند و نیاز به یک رسانای گرما در فاصله بین پردازنده و هیت‌سینک وجود دارد.

هر چقدر میزان رسانایی گرمای یک ماده بیشتر باشد این فرآیند بهتر انجام می‌شود و در نهایت پردازنده خنک‌تر باقی می‌ماند و می‌تواند عملکرد بهتری ارائه دهد. با گذشت زمان و قدرتمندتر شدن پردازنده‌ها نیاز به یک جانشین کارآمدتر برای خمیرهای‌حرارتی وجود داشت و لیکوئید متال ثابت کرد که می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای خمیر سیلیکون باشد.

این آلیاژ از ترکیب سه فلز گالیوم، ایندیوم و تین (قلع) تشکیل شده است. به واسطه همین ترکیب لیکوئید متال همانطور که از اسمش پیداست در دمای بالاتر از ۱۹- درجه سانتی‌گراد بصورت شبه مایع است و به‌واسطه تحمل گرمای بسیار بالایی که گالیوم دارد می‌تواند دما های بالاتر از هزار درجه سانتی‌گراد را هم می‌تواند تحمل کند و در فاز مایع باقی بماند.

---

آیا لیکوئید متال از خمیر سیلیکون بهتر است؟

لیکوئید متال نسبت به خمیر حرارتی ۵ تا ۱۰ برابر عملکرد بهتری در انتقال گرما دارد. همین موضوع سبب می‌شود تا با استفاده از یک هیت‌سینک کوچک‌تر بتوان دما را بهتر کنترل کرد. و موجب‌شده لیکوئید متال به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در دستگاه‌های کوچک‌تر مانند لپتاپ‌ یا کنسول‌ تبدیل شود.

بدلیل استفاده از مواد اولیه بسیار گران و خطرناک مانند گالیوم چالش هایی مانند هزینه بسیار زیاد یا واکنش دادن با فلزاتی مانند آلومینیوم را می‌تواند بوجود بیاورد که استفاده از آن را با محدودیت های خاصی همراه می‌کند.

لیکوئیدمتال برای دستگاه‌های قابل‌حمل که فضای کمتری برای دفع گرما دارند، گزینه مناسب‌تری است و در دفع‌گرما عملکرد بهتری را ارائه می‌دهد و در آینده نه‌چندان‌دور انتظار می‌رود اکثر دستگاه‌های قابل‌حمل (Portable) مانند کنسول‌های دستی یا لپتاپ‌ها از لیکوئید متال استفاده کنند.

---

لیکوئید متال برای چه کاربر هایی مناسب است؟

بطور کلی اگر کاربری هستید که استفاده حرفه‌ای از کامپیوتر خود ندارید و کامپیوتر فعلی شما به لیکوئیدمتال مجهز نشده. بهتر است به استفاده از کامپیوتر خود در شرایط فعلی ادامه دهید زیرا لیکوئید متال هزینه زیادی دارد و نصب‌ آن نیازمند تجربه‌زیادی است. درصورت نشت این ماده روی مادربرد آسیب‌های جبران ناپذیری به مادربرد وارد می‌شود.

اما اگر از تجربه چیزهای جدید باکی ندارید و یک کاربر حرفه‌ای هستید آپگریدکردن به لیکوئیدمتال باعث می‌شود تا هم بهره‌وری بیشتری از پردازنده خود دریافت کنید هم با کاهش‌محسوس دما طول‌عمر پردازنده خود را افزایش‌دهید.

---

آیا واقعا به لیکوئید متال نیاز داریم؟

روزبه‌روز توان پردازنده‌ها در حال افزایش است و این موضوع سبب می‌شود تا نیاز به سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته‌تر بیشتر از هر زمان دیگری نمایان شود. این یک تغییر اجتناب ناپذیر است که بزودی اکثر دستگاه‌های کامپیوتری را درگیر می‌کند و بزودی در بسیاری از کامپیوترها و کنسول‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

---

کلام آخر

لیکوئید‌متال یک جایگزین ساده نیست، بلکه یک جایگزین پیچیده و پرخطر است که نیاز به بررسی دقیق و تخصصی دارد. فلز مایع یک فناوری پیشرفته است که پتانسیل بسیار خوبی را ارائه می دهد، اما همچنین چالش‌های بزرگی را برای علاقه‌مندان به کامپیوتر و اورکلاکرها ایجاد می‌کند. در این مقاله از ویجیاتو به بررسی عملکرد و کاربردهای لیکوئیدمتال پرداختیم.