موجودات اساطیری تمدن چین باستان

در اساطیر چین باستان موجودات افسانه‌ای با قدرت‌های ماورایی، گاها فراتر از انسان به وفور حضور دارند که در میان آنها میمون‌شاه و اژدهای چینی را تاکنون مورد بررسی قرار دادیم. این موجودات در ارتباط خود با انسان‌ها رفتارهای متفاوتی دارند که برخی دوست، مهربان و دانا معرفی شده و برخی دیگر خشن، زیان‌بار و شرور هستند.

تا سالیان جز اژدها (که به اشتباه متعلق به تمدن‌های دیگر شناخته می‌شود) موجودات اساطیری کمی از فرهنگ و تمدن چین باستان بررسی و شناخته شده بود اما رفته‌رفته با تحقیقات گسترده بر فرهنگ و تمدن باستانی، بررسی نسخه‌های مختلف روایت‌های اساطیری و مذهبی، هنرهای حکاکی شده بر روی ظروف، لباس، جواهرات، سلاح‌ها و حتا عناصر معماری موجودات قدرتمند دیگری از این تمدن غنی و متاسفانه کمتر شناخته شده، کشف شدند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت. تمامی این موجودات به طور کامل و مفصل در کتاب "کوهستان‌ها و دریاهای چین" معرفی شده‌اند که منبع مقاله پیش‌ رو نیز می‌باشد.

---

+ کیلین (Qilin)

کیلین موجودی افسانه‌ای در اساطیر چین باستان است که همتای او در اساطیر یونان باستان کیمرا (Chimera)، موجودی با سر شیر، بدن بز و دم افعی است که از دهانش زبانه‌های آتش بیرون می‌آید. بر اساس روایتی دیگر، کیلین پسر اژدها، موجودی با سر اژدها و بدن اسب است.

کیلین در اساطیر چین باستان با اینکه ویژگی‌های ظاهری مشابی با کیمرا دارد اما موجودی خوش‌یمن است که دیدن آن خبر از ظهور امپراطوری عادل و آگاه دارد. براساس تمدن چین، کیلین‌ها موجودات صلح‌جو و جادویی هستند که تنها در مکان‌هایی زندگی می‌کنند که خبری از نفرت و حسادت نباشد و عدالت، محبت و صداقت در میان مردم برقرار شود (شاید به همین دلیل است که امروزه دیگر خبری از کیلین‌ها نیست).

+/- فِنگ یا فِنگ هوآنگ (Feng Huang)

فنگ یکی از اعضای گروه چهار نفری هیولاهای شرور اساطیر چین است که همتای او در اساطیر غربی، ققنوس می‌‎باشد. فنگ هم‌چون ققنوس از آتش خلق شده و حاکم تمامی پرندگان است.

ظاهر فنگ ترکیبی از موجودات مختلف، مانند اکثر موجودات افسانه‌ای است؛ منقار خروس، صورت پرستو، گردن مار، قفسه سینه غاز، دم ماهی، پاهای اسب و پشتی شبیه به لاکپشت ویژگی‌های ظاهری فنگ در تصویرسازی‌های مختلف است.

براساس اساطیر چینی فنگ در مقابل اژدها قرار می‌گیرد که هر یک ویژگی‌های ترکیبی از خیر و شر را برای انسان تداعی می‌کنند و به شکل نماد یین و ینگ در مقابل هم قرار می‌گیرند.

- بای‌ژه (Bai Ze)

بای‌ژه هیولای اساطیری مشترک در میان تمدن‌های چین و ژاپن است که هیولایی با ظاهری شبیه به یک گاو شیطانی است که با پوستی تماما سفید و سری شبیه به انسان قادر است با انسان‌ها صحبت کند.

بای‌ژه نماد اوراح شرور بر روی زمین است و براساس داستان‌های اساطیری چین باستان، بای‌ژه در مقابل امپراطور بزرگ، هوانگ‌دی قرار گرفته و توسط هوانگ‌دی نابود می‌شود.

- نیان (Nian)

نیان هیولایی آدم‌خوار است که تنها یک‌بار در سال، آن هم در شب سال نوی چینی از خواب بیدار شده و به شکار انسان‌ها می‌پردازد. این هیولا با ظاهری شبیه به شیری شیطانی و آتشین با صداهایی سهمگین بیدار شده و قربانیان خود را شکار می‌کند.

دلیل روشن کردن فشفشه‌ها و آتش‌بازی‌های بزرگ در شب سال نوی چین باستان، تزئین خانه‌ها با نورهای روشن و رنگین دور نگه داشتن نیان در شب شکار سالیانه‌اش است.

+/- روباه 9 دم (Nine-Tailed Fox)

روباه نه دم هم‌چون بای‌ژه موجود اساطیری مشترک در تمدن چین و ژاپن است که از روباهی معمولی به روباهی با بصیرت، آگاهی و قدرت‌های جادویی تغییر یافته است. این روباه‌ها هم‌چون روباهی معمولی با یک دم به دنیا آمده و رفته‌رفته با رسیدن به درجات بالای قدرت و دانش به دم‌های آنها اضافه می‌شود تا زمانی که به کامل‌ترین شکل خود، یعنی نه دم می‌رسند.

این روباه جادویی و نامیرا قادر است خود را به شکل انسان، به ویژه زنی زیبا درآورد و با استفاده از قدرت‌های خود برای کمک کردن یا صدمه زدن به آنها تغذیه کند و به کمال برسد. در کامل‌ترین فرم خود (نه دم) این روباه قادر به استفاده از آتش از طریق دم‌های جادویی خود است.

+ پی‌سیو (Pixiu)

موجودی خوش‌یمن که نماد شانس و خوشبختی محسوب می‌شود، ظاهری شبیه به شیری بالدار با سر اژدها دارد. پی‌سیو از قدرت خود در بخشیدن شانس، خوشبختی و ثروت به انسان‌ها استفاده می‌کند و قادر است بیماری و بدی را از مردم دور سازد.

براساس داستان‌های مختلف پی‌سیو قادر است هم‌چون آهن‌ربایی شانس و ثروت را به خود جذب کند و با زدودن شر از آن، مردم را خوشبخت سازد و به همین دلیل مجسمه‌های بیشماری از این موجود افسانه‌ای در خانه‌ها، قصرها و معابد چین باستان پیدا شده است.

- جیانگ‌شی (Jiangshi)

چیانگ‌شی یکی از قدیمی‌ترین اجداد خون‌آشام‌ها محسوب می‌شود که به شکل یک موجود از مرگ بازگشته توصیف شده است اما شباهتی به زامبی‌های شناخته شده ندارد چرا که از روح قربانیان خود تغذیه می‌کند و با ظاهری اشرافی، لباس‌های رسمی و جواهرنشان با "پریدن!" به دنبال قربانیان خود کرده و با دستان دراز خود آنها را شکار می‌کند.

---

هشت موجود اساطیری در برابر هم

براساس اساطیر و داستان‌های چین باستان، موجودات اساطیری در دو گروه چهار عضوی در برابر هم قرار می‌گیرند.

گروه نیروهای خیر:

اژدهای لاجوردی (Azure Dragon): نماد بهار، شرق و عناصر چوبی

پلنگ سفید (White Tiger): نماد پاییز، غرب و عناصر فلزی

لاک‌پشت سیاه (Black Tortoise): نماد زمستان، شمال و عناصر آبی

پرنده سرخ (Vermilion Brid): نماد تابستان، جنوب و عناصر آتشین

گروه نیروهای شر:

هوندون یا هوندو (Hunduo - Hundun): نماد هرج‌ومرج، که موجودی بدون فرم مشخص ظاهری و فاقد صورت است و گاها به شکل گراز یا سگ وحشی سیاه‌رنگی به تصویر کشیده می‌شود. براساس اساطیر خلقت چین باستان هوندون از ابتدا و پیش از آفرنیش حضور داشته و به دنبال این است که بار دیگر با بر هم زدن نظم و توازن خلقت دنیا را به سمت هرج‌ومرج سوق دهد و این کار را با استفاده از قدرت خود، یعنی آتش سوزان و فراگیر به انجام می‌رسد.

تایوتی (Taotie): نماد طمع و پرخوری، موجود بدون فرم ظاهری است که هر آنچه که ببیند را به یک‌بار می‌بلعد. بر اساس برخی روایات تایوتی و فنگ موجودات یکسانی هستند.

تائووو (Taowu): نماد حماقت و جهل است که وظیفه او رواج حماقت و جهل در میان مردم سرگرم کردن آنها به مسائل بی‌اهمیت می‌باشد. تائووو گاها به شکل گراز یا پلنگ به تصور کشیده شده است.

کیونگ‌کی (Qiongqi): نماد سرگردانی است که به شکل ببری بالدار توصیف شده است. براساس داستان‌های چین باستان، کیونگ‌کی عامل اصلی شکل‌گیری جنگ، قتل و سایر جرم‌های خطرناک است که با رخ دادن آنها و مرگ انسان‌ها تغذیه می‌شود.