نقد فیلم Dolemite Is My Name – از فرش به عرش

طی چند سال اخیر، فیلم‌های خوب و مناسبی را درباره زندگینامه شخصیت‌های مختلف شاهد بوده‌ایم که هر کدام با رویکردی خاص، بخش ویژه‌ای از عمر آن افراد را به تصویر کشیده‌اند. Bohemian Rhapsody زندگی «فردی مرکوری»، خواننده گروه کویین را به تصویر کشید و چندی پیش هم Rocket Man به «التون جان» و ماجراهای وی پرداخت. این بار، نتفلیکس سراغ زندگی «رودی رِی مور» یا همان Dolemite رفته. در ادامه با نقد فیلم Dolemite Is My Name از ویجیاتو همراه باشید تا ببینیم این اثر در مسیر خلق روایتی به یادماندنی از تلاش، کوشش و رؤیاپردازی تا چه اندازه موفق عمل کرده.

فیلم Dolemite Is My Name، همانند برخی دیگر از آثار هم‌رده خود، از جایی آغاز می‌شود که قهرمان داستان وضعیت چندان خوشی ندارد و در آرزوی رسیدن به موفقیت است. رودی ری مور که مدتی به خوانندگی مشغول بوده و در این زمینه چندان حرفی برای گفتن ندارد، کم کم به سمت کمدین شدن و شو رفته و تصمیم گرفته مردم را بخنداند.

اما موضوعی که باید از همین ابتدا مشخص شود، این است که این فیلم بیش از اینکه درباره خود ری مور و ماجراهایش باشد، داستان ساخت فیلم Dolemite است. به همین دلیل کم‌لطفی خاصی نسبت به شخصیت‌پردازی او حس می‌شود که برخی جنبه‌های داستانی را تحت تأثیر قرار داده. البته همچنان هم جایگاه او در فیلمنامه به درستی تعیین شده. برای مثال، طی تماشای فیلم، مخاطب متوجه می‌شود که رودی واقعا فرد مستعدی نیست، بلکه سعی دارد خود را به شکل غیرواقع‌بینانه‌ای بزرگ‌تر از واقعیت نشان دهد.

مسئله‌ای که رودی را از دیگر افراد اطرافش متفاوت می‌سازد، نترس بودن او در انجام هر کار است. او خجالت نمی‌کشد که با بی‌خانمان‌ها معاشرت کند و شعرها و داستان‌های مسجع آن‌ها را به نوعی بدزدد. سپس ماسکی به نام دولمایت را بر چهره خود می‌گذارد و اعتماد به نفس بیش از حدی را به‌دست می‌آورد که او را به جلو می‌راند.

خود ادی مورفی نیز بی‌شباهت شخصیت اصلی فیلم نیست. مورفی نیز طی سال‌های اخیر کمتر دیده شده و شهرت سال‌های قبل‌تر خود را ندارد. شاید همین موضوع باعث شده که او کاملا این نقش را درک کند و بازی مثال‌زدنی و کم‌نظیری را ارائه دهد. مورفی بی آنکه قصد داشته باشد، در این فیلم از بازیگری متد بهره برده و به همین دلیل، می‌توان به «کرگ برو» برای این انتخاب به‌جا و مناسب احترام گذاشت.

بعد از سال‌ها، نقشی را شاهد هستیم که شایسته اوست و باعث شده قدرت بازیگری او را مجددا ببینیم؛ حتی ممکن است این نقش در مسیر شغلی او نیز تأثیر مثبت قابل توجهی داشته باشد. نباید ایفای نقش بسیار خوب «وسلی اسنایپس» را نیز نادیده بگیریم که سطح طنز فیلم را چند پله بالاتر برده و باعث شده کشش داستان بیش‌تر باشد.

داستان فیلم Dolemite Is My Name در ایالات متحده دهه ۷۰ میلادی جریان دارد و از پتانسیل زیادی برخوردار است. تیم تولید نیز از فرصت نهایت استفاده را برده و طراحی صحنه‌ها و لباس‌ها به خوبی انجام شده‌اند. هر چند اشاره چندانی به فضای سیاسی آن دوران و مشکلات نژادپرستانه نمی‌شود، دنیای خلق شده در این عنوان پویایی منحصربه‌فردی دارد و قطعا به روند داستانی کمک شایانی کرده.

مدت زمان این فیلم بسیار بیش‌تر از ظرفیت داستانی آن است و این معضل باعث حوصله‌سربر شدن بخش‌های اساسی پیرنگ شده‌. به دیگر سخن، می‌توان بسیاری از صحنه‌ها را حذف کرد و همچنان نتیجه نهایی مشابهی را در راستای القای برخی مسائل دریافت کرد.

در طول فیلم، این موضوع مورد تأکید قرار می‌گیرد که کمدی موضوعی شخصی است و هر فرد در این زمینه سلیقه متفاوتی دارد. طی تماشای Dolemite Is My Name متوجه می‌شوید که قرار نیست از همه جوک‌های داستانی لذت ببرید و این موضوع را نمی‌توان یک نقطه ضعف دانست؛ چراکه زاویه دید مخاطب کاملا تعریف شده و بیننده از موضع خود آگاه است. فیلمنامه او را در مقام نظاره‌گر یک دوره هنری خاص از منظر قشری ویژه قرار می‌دهد. دوره‌ای که مفهوم سرگرمی برای گروه‌های مختلف جامعه در حال تغییر بود و تعاریف جدیدی مطرح می‌شدند.

شاید این فیلمنامه خاص را می‌توان به دلیل نویسندگانش موفق دانست. «اسکات الکساندر» و «لری کارازسکی» پیش از این نیز با «تیم برتون» در ساخت فیلم بیوگرافی «اد وود»، دیگر کارگردان فیلم‌های سخیف همکاری کرده بودند و با این اتمسفر کاملا آشنا هستند. به هر حال، این طور به نظر می‌رسد که آن‌ها در حال شکل دادن زیرژانری درباره افراد کم‌اهمیت هستند.

نباید از موسیقی متن و دیگر ترانه‌های بسیار همخوان و زیبایی که در نظر گرفته شده‌اند، چشم‌پوشی کرد. مشخص است که در این بخش فیلم نیز تحقیقاتی صورت گرفته و تم کلی شباهت آشکاری به عناوین زمان وقوع داستان و به ویژه فیلم اصلی دولمایت دارد. به هر حال، از فیلمی که «اسنوپ داگ» را در نقش یک دی‌جِی نه چندان معروف قرار می‌دهد، انتظار دیگری نمی‌رود.

در روند داستانی فیلم Dolemite Is My Name، افت‌وخیزهای محسوسی وجود دارند که باعث شده‌اند برخی پرده‌های داستانی کشش چندانی نداشته باشند؛ اما در مجموع فیلمنامه انسجام خود را به قدری از دست نمی‌دهد که سرعت روایت برای مخاطب آزاردهنده شود و دنبال کردن آن سخت باشد. این عنوان را می‌توان ادای احترامی به هنر پاپ دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی دانست. ساخت فیلمی خوب درباره فیلمی بد سخت است و خلاقیت و تحقیقات زیادی را می‌طلبد. اثر کرگ برو نیز توانسته در دسته آثار خوب این‌چنینی قرار بگیرد و از نظر خوش‌ساختی می‌توانیم آن را در کنار فیلم Ed Wood قرار دهیم.