پس از یک وقفه طولانی در روند توسعه فیلم‌ها و بسته بودن تمام سینماها، حالا یک سوال بزرگ و مهم پیش رویمان قرار دارد: بعد از بازگشایی سالن‌های سینما اصلا فیلمی برای اکران وجود دارد؟ آیا مخاطبان حاضر هستند خطرات حضور در چنین مکان‌هایی را به جان بخرند؟
زندگی در دوران شیوع کرونا خیلی به فیلم‌های هالیوودی شباهت پیدا کرد؛ داستانی ترسناک و باورنکردنی – گرچه خیلی حوصله سربر! – که بعد از تجربه آن، تماشای فیلم رنگ و بوی کاملا متفاوتی خواهد داشت. کرونا از انتخاب فیلم‌ها جهت اکران در دنیای بعد پاندمیک گرفته تا مسیر راه‌یابی به سینما و تلویزیون را دچار تغییرات اساسی کرده و احتمالا حتی عادت به روند عادی جدید هم کمی زمان ببرد.
اتفاقی که ویروس کرونا برای هالیوود و سینمای جهان رقم زد حقیقتا بی‌سابقه بود اما خوشبختانه سرنخ‌های بسیاری نشان می‌دهد آینده احتمالی این صنعت به کجا خواهد رفت.
اکران یا عدم اکران، مسئله این است!
هیچکس منکر این نیست که ویروس کرونا در عرض چند هفته، دنیا را از این رو به آن رو کرد. و خب حالا خیلی از فعالیت‌های انسانی – از جمله بیرون رفتن و تماشای فیلم در سینما – به کلی دگرگون شده است.
همچنان که فاصله‌گذاری اجتماعی عادات مختلف مردم مثل تماشای فیلم در سینما را غیرممکن ساخته، برخی از استودیوهای فیلم‌سازی تصمیم گرفتند از طریق پلتفرم‌های دیگر محصولات خود را به دست مخاطبان برسانند؛ مثال بارز این قضیه کاری است که یونیورسال و چندین استودیو دیگر، با اکران اینترنتی فیلم‌هایشان انجام دادند.
با این حال، علی‌رغم وجود استودیوهایی نظیر یونیورسال، همچنان اکثر هالیوودی‌ها در طول دوران پاندامیک مجبور به صبر و انتظار بودند. در این دوران فیلم‌ها و سریال‌های بی‌شماری تاریخ اکرانشان به تعویق افتاد و اوضاع تا جایی غیر قابل پیش‌بینی بود که برخی از این عناوین به تاریخ‌های نامعلومی موکول شدند.
صنعت سینمایی دوران بی‌سابقه و عجیبی را تجربه می‌کند و با اینکه اکثر استودیوها و فیلم‌سازان قادر به انجام کار خود نیستند، اما برخی روندهای جدید (مثل پیشرفت چشم‌گیر نتفلیکس) راه‌های تازه‌ای به صاحبان بیزنس نشان داده که پیش از این خیلی به چشم نمی‌آمدند.
گلوگاه باکس آفیس
مشخصا، حتی با بازگشایی کامل سینماها هم همچنان بازگشت به حالت عادی و پیش از کرونا،روندی پیچیده و زمان‌بر است. در ابتدای امر احتمالا تنها تجمعات خیلی کوچک مجاز باشد و روند از میان بردن فاصله‌گذاری اجتماعی هم آهسته پیش برود؛ تازه در این بین پروتکل‌های بهداشتی همچنان برقرار خواهند بود که این مورد برای صاحبان سینما هزینه‌بر و مشکل خواهد بود.
و این یعنی ضدعفونی متداوم بین هر اکران، چیدمان صندلی‌های جدید، بازنگری در برخورد با مشتری‌ها، و بسیاری موارد دیگر. در نهایت، بازگشت به حالت عادی یا همان حالتی که پیش از شیوع کرونا داشتیم یک سفر طولانی و طاقت‌فرسا است و هیچکس جرات نمی‌کند بدون اطمینان دست به کاری بزند.
در حال حاضر حتی خوش‌بینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها هم حاکی از این مسئله دارد که رسیدن به شرایط ایده‌آل ماه‌ها به طول خواهد انجامید. با در نظر گرفتن این موضوعات می‌توان تشخیص داد که استودیوهای فیلم‌سازی حتی در صورت اکران آثار خود نیز همچنان با مشکلات عدیده‌ای مواجه شوند.
نخستین نمایش
مهم نیست صفحه نمایش خانگی‌مان چقدر بزرگ باشد یا چه نوع سیستم صوتی درجه یکی کنار آن گذاشته باشیم، در نهایت هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین تجربه تماشای فیلم در سینما باشد – مخصوصا با فرمت‌های IMAX. استودیوها و فیلم‌سازان به خوبی از این مسئله آگاه هستند و نمی‌خواهند از این فرصت ویژه برای جذب مخاطب به راحتی عبور کنند.
طبق گزارش ورایتی ریچارد گلفاند، مدیرعامل اجرایی شرکت IMAX، طی یک جلسه مالی به سرمایه‌گذاران گفت:
کریس [نولان، نامزد پنج جایزه اسکار و کارگردان Tenet] واقعا می‌خواهد پس از بازگشایی سینماها، فیلم خود را روی پرده نقره‌ای اکران کند. من هیچکس را در ایالات متحده نمی‌شناسم که به اندازه او روی بازگشایی سالن‌های سینما و اکران فیلمش در آن‌ها اصرار داشته باشد.
فیلم جدید کریستوفر نولان یکی از نخستین آثاری خواهد بود که بعد از پاندمیک به سینما می‌آید. Tenet طبق برنامه قرار است ۲۷ تیر به صورت جهانی اکران گردد. باتوجه به بودجه اولیه ۲۵۰ میلیون دلاری فیلم – در کنار هزینه‌های تبلیغاتی و دیگر پول‌هایی که سازندگان باید در طول مسیر خرج کنند -، Tenet باید برای مدتی طولانی و قابل‌توجه در سینماها بماند تا بتواند صرفا هزینه‌های اولیه خود را جبران نماید.
بیشتر بخوانید:
- سفر در زمان در تریلر جدید فیلم Tenet از کریستوفر نولان [با زیرنویس فارسی تماشا کنید]
- داستان فیلم جدید کریستوفر نولان درباره چیست؟
- آیا «تنت» می‌تواند در روز مقرر اکران در سالن‌های سینما به نمایش در آید؟
بله، مشخصا کریستوفر نولان یکی از بهترین کارگردانان سینما است و مردم عاشق فیلم‌های او هستند اما این سینما، دیگر سینمای قبلی نیست. همین پروتکل‌های بهداشتی ساده مثل نشستن بافاصله مخاطبان در سینما می‌تواند تعداد بلیط‌های فروخته‌شده را کاهش دهد.
بر اساس گزارش ددلاین، Tenet برای موفقیت در زمان اکران حداقل به هشتاد درصد تمام سینماهای جهان احتیاج دارد؛ از جمله آن‌هایی که در مناطق قرمز شیوع کرونا قرار دارند: نیویورک، سان فرانسیسکو، و لس آنجلس. اگر فیلم جدید نولان بخواهد صرفا در آمریکا هزینه‌های تولید خود را به‌دست آورد، باید حداقل در ۳۵۰۰ سالن سینمایی اکران شود. تازه با در نظر گرفتن بحث فاصله‌گذاری در سالن‌ها، این رقم باید خیلی بالاتر از این حرف‌ها باشد.
متاسفانه، طبق پیش‌بینی‌ها این ارقام برای چند ماه اولیه دوران پساکرونا واقعا بزرگ است و در بهترین حالت ما شاهد بازگشایی تنها ۵۰ درصد از سالن‌های سینما خواهیم بود.
بقای بزرگان
در حال حاضر، تنها سه فیلم قرار است در تاریخی نزدیک به اکران درآیند: تنت (۱۷ جولای)، لایو اکشن دیزنی، مولان (۲۴ جولای) و دنباله عنوان واندر وومن (۱۴ آگوست). این سه فیلم به اکران‌هایی طولانی و درآمدزا احتیاج دارند؛ نه فقط به خاطر موفقیت سازندگان، بلکه برای اثبات این مسئله که در دوران پساکرونا، اکران سینمایی فیلم‌ها واقعا ارزش دارد.
در صورت عدم موفقیت این سه فیلم، ممکن است خیلی از استودیوهای بزرگ سیاست‌های کاری‌شان را به کلی تغییر دهند. هرچه باشد استودیویی مثل یونیورسال طرف دیگر قضیه را به اثبات رساند و نشان داد سرویس‌های استریم هم می‌توانند منبع درآمد فوق‌العاده‌ای باشند، حتی بیشتر از سینماها.
از سوی دیگر وقتی چنین آثار بزرگی اینگونه نگران بازگرداندن سرمایه خود هستند، بدون شک دیگر جایی برای فیلم‌های مستقل و کوچک‌تر باقی نمی‌ماند. پیش از وقوع پاندمیک همه فکر می‌کردیم ۲۰۲۰ سال فیلم‌سازان مستقل و کوچک خواهد بود تا بالاخره در میان بلاک‌باسترهای میلیار دلاری خودی نشان دهند. اما خب این ویروس منحوس تمام معادلات را به‌هم زد و حالا بسیاری از استودیوهای کوچک در معرض تعطیلی قرار دارند.
مشخصا غول‌های این صنعت، مثل دیزنی یا برادران وارنر، با وجود ضرر و زیان‌های هنگفت همچنان سرپا خواهند ماند چراکه سرمایه‌های این ابرکمپانی‌ها همچنان قابل‌اتکا است. در این میان استودیوها و شرکت‌های کوچک هستند که نه فیلمی برای درآمدزایی دارند، و نه بودجه‌ای برای ساخت عناوین جدید.
آزمونی برای VODها
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، استودیوهای مختلفی از جمله یونیورسال در این دوران دشوار به VODها و سرویس‌های استریم روی آوردند تا دچار مسئله گلوگاه در باکس آفیس نشوند. یونیورسال طی ماه‌های گذشته The Invisible Man و چندین اثر دیگر را به صورت دیجیتالی اکران نمود و چنان از آن راضی بود که تصمیم گرفت بخش قابل‌توجهی از تمرکز خود را روی همین اکران اینترنتی بگذارد.
یونیورسال در اواخر آپریل اعلام کرد انیمیشن Trolls World Tour – که ابتدا قرار بود دهم آپریل در سینماها اکران شود – در عرض سه هفته چیزی بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار درآمدزایی داشته است. این مبلغ خیلی بیشتر از سودی است که این استودیو از اکران سینمایی قسمت اول Trolls در سال ۲۰۱۶ به‌دست آورد.
جف شل، مدیرعامل یونیورسال در مصاحبه‌ای گفت:
نتایج کاری Trolls World Tour انتظارات ما را به کلی زیر و رو کرد. حالا دیگر می‌دانیم VODها در عصر جدید چقدر اهمیت دارند. در صورت بازگشایی سینماها، ما آثار خود را از طریق هردو پلتفرم عرضه خواهیم کرد.
موفقیت بی‌سابقه Trolls نشان داد اکران اینترنتی نه‌تنها یک راه چاره درجه ۲ یا ۳ برای عرضه فیلم‌ها نیست، بلکه به راحتی می‌تواند جایگزین درجه ۱ سینماها باشد. گرچه این موضوع به مذاق AMC (بزرگ‌ترین صاحب سینماها) خودش نیامد و آن‌ها اکران فیلم‌های یونیورسال در سالن‌های خود را ممنوع اعلام کردند.
در هرحال با تمام اتفاقاتی که افتاد، یک حقیقت تازه روشن شده است: فیلم‌ها لزوما نباید در سینما اکران شوند تا درآمدزا باشند.
بیشتر بخوانید:
نگران نباشید، استریم اینجاست
با تعویق اکثر آثار سینمایی و نامشخص بودن وضع سالن‌های سینما، دیزنی هم بسیاری از فیلم‌های خود را به سرویس استریم خود، دیزنی پلاس، منتقل کرد. از جمله این فیلم‌ها می‌توان به Artemis Fowl – با هنرنمایی کالین فارل، فردیا شا، لارا مکدانل، و جاش گد – اشاره نمود که در قرار بود ۲۹ می عرضه شود. گرچه این فیلم بارها طی سالیان گذشته تاخیر خورده بود و پس از وقایع مربوط به کرونا، دیزنی تصمیم گرفت آن را به دیزنی پلاس ببرد.
به‌طور مشابه، عنوان موزیکال Hamilton نیز که ابتدا قرار بود در سینماها اکران گردد، حالا مستقیم از طریق سرویس دیزنی پلاس عرضه خواهد شد (در ماه جولای). دیزنی حتی به آثار درجه ۲ خود هم اکتفا نکرد و عناوین بزرگی چون Star Wars: Episode IX — The Rise of Skywalker و Frozen 2 را به سرویس استریم خود آورد تا سنت‌ها بیش از پیش شکسته شود.
شاید خیلی‌ها با این روند سنت‌شکنانه موافق نباشند اما همین تصمیمات نوین نشان می‌دهد دیزنی و بقیه استودیوها حاضراند با تغییرات زمان به راحتی کنار بیایند و قرار نیست یک سری روند خاص تا ابد ادامه یابد. و جالب است بدانید یونیورسال و دیزنی در این مسیر تنها نیستند؛ اخیرا سونی پیکچرز اعلام کرده فیلم Greyhound (با بازی تام هنکس) مستقیما به VODها فرستاده می‌شود و برادران وانر نیز همین چند هفته پیش انیمیشن Scoob! را به صورت دیجیتالی اکران نمود.
کم شدن فاصله‌ها
اگر سینماها طی ماه‌ها پیش رو بازگشایی شوند، احتمالا گزینه‌های خیلی کمتری در اختیار مخاطبان قرار بگیرد؛ یعنی تعداد فیلم‌هایی که می‌توانیم انتخاب کنیم نسبت به گذشته واقعا کمتر خواهد شد. از سوی دیگر، ممکن است خیلی از آثار کوچک و بزرگ از طریق سرویس‌های استریم و VODها عرضه شوند. در واقع اینجا کفه ترازو سمت عرضه دیجیتال سنگینی می‌کند و سینماها برای بقا مسیر دشوارتری خواهند داشت.
هرچه باشد با شرایطی که ترسیم شد، اکران سینمایی آثار می‌تواند یک ریسک بزرگ باشد و هر استودیویی حاضر نیست حاصل زحمات خود را به راحتی به دستان تقدیر بسپارد. در نهایت، حالا که سینماهای ایالات متحده – بزرگ‌ترین بازار سینمایی جهان – آرام آرام بازگشایی می‌شوند، طی ماه‌های آینده روند شکل‌گیری آینده صنعت مشخص خواهد شد.
با اینکه استودیوهای متعددی چون دیزنی و یونیورسال به فضای دیجیتال روی آورده‌اند اما همچنان نمی‌شود نقش مهم اکران سینمایی را انکار کرد. در نتیجه، باید گفت که احتمالا ۱۲ ماه آینده یک دوره تعیین‌کننده برای ادامه مسیر خواهد بود.
براساس یک گزارش از ورایتی، بیش از ۷۰ درصد مردم حالا ترجیح می‌دهند فیلم‌های جدید را در خانه خود تماشا کنند. گرچه این آمار در دوران قرنطینه خانگی ثبت شده و ممکن است درصد قابل‌توجهی از مردم پس از رفع خطر، دوباره سالن‌های سینما را ترجیح دهند.
یک نکته جالب دیگر بازگشت سینماماشین به مرکز توجهات است. در بسیاری از کشورهای جهان این نوع خاص از سینما دوباره به محبوبیت رسیده است. حتی طبق گزارشی که مدتی پیش سایت هالیوود ریپورتر منتشر ساخت، سینماماشین پس از یک دوره چهل ساله دوباره به کشور خودمان بازگشته و پارکینگ برج میلاد میزبان خیل عظیمی از سینمادوستان است.
در پایان کلام باید اشاره کنیم که رابطه سینما، هالیوود، فیلم‌سازان و VODها حالا پیچیده‌تر از همیشه است و در نهایت مردم هستند که تعیین‌کننده برنده این رقابت خواهند بود. اگر مخاطبان حتی پس از رفع خطر کرونا همچنان به سالن‌های سینما بازنگردند، ممکن است صنعت سینمایی برای همیشه دچار تغییر شود.