مدرسه فیلم‌سازی: درس‌های فیلم‌سازی که از دنیای سینمایی The Conjuring آموختیم

این روزها مدیران استودیوی فیلم‌سازی برادران وارنر با مشکلات متعددی مواجه هستند؛ از سویی نگرانی‌های نسبت به ادامه همکاری با کریستوفر نولان دارند و از سوی دیگر نمی‌دانند آینده‌ دنیای سینمایی هیولاهایشان را چگونه ادامه دهند. با وجود همه این مشکلات اما امیدواری‌های بسیاری هم وجود دارد. شاید یکی از آن‌ها دنیای سینمایی The Conjuring باشد؛ موفق‌ترین و بزرگ‌ترین دنیای سینمایی ترسناک حال حاضر سینمای جهان که به حدی پیروز ظاهر شده که استودیوهای رقیب برادران وارنر ریسک رقابت با آن را نمی‌کنند.

اما این دنیای سینمایی چگونه موفق شد؟ چگونه استودیوی فیلم‌سازی برادران وارنر توانست ساخت ۶ فیلم سینمایی ترسناک و خیره‌کننده که نه‌تنها برای منتقدان تحسین‌برانگیز بودند بلکه برای تماشاگران هم تازگی داشتند را جشن بگیرد؟ در مجموعه مقالات مدرسه فیلم‌سازی با ویجیاتو همراه باشید تا درس‌های فیلم‌سازی که از دنیای سینمایی The Conjuring آموختیم را مرور کنید.

درس اول: چه چیزی شخصیت‌ها را تحریک می‌کند؟

یکی از مهم‌ترین رازهای نوشتن یک فیلم‌نامه ترسناک ارزشمند و قوی آن است که در مقام نویسنده فیلم‌نامه بپذیرید که باید روی آن‌چه شخصیت‌های اصلی را تحریک می‌کند، تمرکز کنید. به عبارت دیگر، یک فیلم ترسناک باید تجربه واقعی و بی‌مثالی از احساسات گوناگون شخصیت‌های اصلی‌اش ارائه دهد. تماشاگران در اولین فیلم سینمایی از دنیای سینمایی The Conjuring زوج کاتولیک و متعصبی را تماشا کردند. آن‌ها باور داشتند که می‌توانند با کمک نیروهای معنوی‌ای که درون وجودشان وجود دارد، شیاطین و نیروهای منفی را شکست دهند.

این زوج کاتولیک تلاش‌های بسیاری برای جلب نظر مردم دارند. بنابراین در دیدار با خانواده پران که با مشکلات متعددی مواجه هستند، تلاش می‌کنند تا نیروهای معنوی‌شان را در برابر ذات شیطانی‌ای که خانواده پران را تحریک کرده، پیروز کنند. زوج مذهبی ماجرا در شرایطی به خانواده پران کمک می‌کنند که می‌دانند بسیاری از مردمی که خارج از خانه آن‌ها زندگی می‌کنند، هیچ اعتقادی به نیروهای تسخیرکننده ندارند.

این‌جا دقیقا همان محلی است که دنیای سینمایی The Conjuring نخستین درسش را برای تماشاگر علاقه‌مند به فیلم‌سازی نشان می‌دهد. اولین فیلم از دنیای سینمایی The Conjuring به خوبی نشان می‌دهد که چگونه باید شخصیت‌های اصلی و فرعی داستان‌تان را در برابر تهدیدهای کلی و جزئی حساس نشان دهید. جزییات در فیلم‌های ترسناک اهمیت بسیار زیادی دارند و به همین دلیل باید دلایلی که شخصیت‌های فیلم ترسناک شما را تحریک می‌کنند، لیست کنید.

در مسیر به تصویرکشیدن آن‌چه شخصیت‌های فیلم ترسناک شما را در برابر تهدیدها تحریک می‌کند، پرداختن به لایه‌های زیرین شخصیت‌ها هم اهمیت بسیار زیادی دارد. به عبارت دیگر، شخصیت‌پردازی و پیش‌بردن زوایای حساس یک فیلم ترسناک ارتباط بسیار نزدیکی به یکدیگر دارند.

درس دوم: ترس‌های ناگهانی!

آن‌چه به‌ عنوان ترس‌‌های ناگهانی در فیلم‌های ترسناک شکل گرفته تنها با تاثیرگذاری دنیای سینمایی The Conjuring ایجاد نشده است. پیش از آن‌که استودیوی فیلم‌سازی برادران وارنر با جیمز وان برای شکل‌دادن به این دنیای سینمایی به توافق برسد هم ترس‌های ناگهانی بخش مهمی از سینمای ترسناک بودند. اما واقعیت آن است که جیمز وان به دنیای سینمایی The Conjuring کمک کرد تا تعریف جدیدتر و کامل‌تری از ترس‌های ناگهانی ارائه دهد.

او تعریف جدیدی برای ترس‌های ناگهانی ارائه کرد که به امضای فرانچایز محبوب استودیوی فیلم‌سازی برادران وارنر هم تبدیل شده است. جنس ترس‌های ناگهانی در فیلم‌های دنیای سینمایی The Conjuring با همه عناوین قبلی متفاوت به نظر می‌رسد و شاید به همین دلیل باشد که تماشاگران این فیلم‌ها با وجود آن‌ که احساس می‌کنند با عناوینی تکراری و خسته‌کننده مواجه هستند اما به معنای واقعی کلمه از وقایعی که درون هر فیلم رخ می‌دهد، می‌ترسند.

اگر روزی تصمیم گرفتید تا فیلم‌نامه یک فیلم ترسناک را بنویسید باید به این نکته توجه کنید که ترس‌های ناگهانی یا در حقیقت همان صحنه‌هایی که تماشاگر را به‌صورتی غیرقابل پیش‌بینی می‌ترسانند نه‌تنها اهمیت زیادی دارند بلکه باید سرشار از خلاقیت باشند. خلاقیت در ترس‌های ناگهانی یک فیلم‌نامه ترسناک به جذابیت بیشتر داستان اصلی فیلم کمک می‌کند و در مسیر برخوردهای خلاقانه‌تر با آن هم مفید ظاهر می‌شود.

درس سوم: ترتیب زمانی وقایع فیلم‌ها اهمیت دارد

برخلاف دنیای سینمایی دی‌سی که هیچ نظمی در محدوده زمانی و مکانی ندارد، جیمز وان و سایر همکارانش در دنیای سینمایی The Conjuring با وسواس در تلاش بودند تا ترتیب زمانی وقایع فیلم‌هایشان را با دقت مدیریت کنند. بنابراین تماشاگرانی که به تماشای فیلم‌های دنیای سینمایی The Conjuring می‌نشستند در نهایت با این حقیقت مواجه می‌شدند که فیلم بعدی این دنیای سینمایی در آینده ماجرا رقم می‌خورد.

با بهترین فیلم‌ها از نگاه ویجیاتو آشنا شوید:

• برترین فیلم‌های تاریخ سینما با مضمون کریسمس کدام است؟
• برترین فیلم‌های زامبی محور که احتمالاً با آن‌ها آشنا نیستید
• بهترین فیلم‌های مهیج روان‌شناختی تمام دوران کدام است؟
• معرفی بهترین فیلم‌های تاریخ سینما در مورد جستجو گنج
• بهترین فیلم‌هایی که درباره حضرت مسیح ساخته شدند

اگرچه این تصمیم به جیمز وان و همکارانش اجازه می‌داد تا از جزییات داستانی و خرده داستان‌هایی که در فیلم‌های قبلی استفاده کرده بودند برای نشان‌دادن وقایع جدید و مطرح‌کردن سوژه‌هایی ترسناک‌تر در فیلم‌های بعدی یاری بگیرند اما این حجم از نکته‌سنجی می‌تواند برای تعدادی از تماشاگران ناخوشایند باشد. با این حال ایجاد یک ترکیب زمانی مرتب و منظم برای روایت داستان‌های ترسناک می‌تواند به معنای واقعی کلمه ترسناک باشد.

درس چهارم: ایده‌های عالی‌تان را فراموش نکنید

سینمای ترس [حداقل در ایالات متحده آمریکا] فرصت‌های بی‌شماری به کارگردانان تازه‌کار و تهیه‌کنندگان مستقل می‌دهد تا فیلم‌نامه‌هایی که در ذهن‌شان پرورش داده‌اند را در برابر دوربین‌ها قرار دهند. اما باید بدانید که دنیای سینمایی The Conjuring برخلاف بسیاری از فیلم‌های ترسناک که مسیر ساده‌ای برای رسید به سالن‌های سینما دارند، راه دشواری را طی کرده است.

ایده اولیه دنیای سینمایی The Conjuring بیشتر از از ۱۴ سال پیش مطرح شد. تونی دروسا گراند، تهیه‌کننده این فرانچایز سینمایی، نخستین بار ایده کلی دنیای سینمایی The Conjuring را مطرح کرد. اما ایده او چندان مورد توجه قرار نگرفت. پس از چند سال نوبت به چاد و کری هایز رسید تا ایده تونی دروسا گراند را به فیلم‌نامه‌ای برای یک فیلم ترسناک تبدیل کنند. آن‌ها متوجه شدند که ایده آقای دروسا گراند می‌تواند ارزشمندتر از آن‌چه به نظر می‌رسید هم ظاهر شود. بنابراین از دل زحمات این سه نفر، موفق‌ترین و شناخته‌شده‌ترین فرانچایز سینمای ترسناک در قرن بیست و یکم متولد شد.

بنابراین دنیای سینمایی The Conjuring که این روزها بی‌رقیب‌تر از همیشه به نظر می‌رسد، مسیر دشوار و وحشتناکی برای رسیدن به اهدافش داشته است. اگر تونی دروسا گراند و برادران هایز از تلاش برای به نتیجه‌رسیدن کارهایشان دست می‌کشیدند، امروز استودیوی فیلم‌سازی برادران وارنر به ادامه‌دادن مسیر یکی از موفق‌ترین دنیاهای سینمایی تاریخ هنر هفتم امیدوار نبود.

پس اگر رویای نوشتن یک فیلم‌نامه [ترسناک، درام یا حتی اکشن] را دارید، بهتر است که امیدوار باشد. هر زمانی که ایده عالی و جذابی به ذهنتان خطور کرد، آن را یادداشت کنید. اگر تونی دروسا گراند و برادران هایز در رسیدن به رویای چهارده ساله‌شان موفق بوده‌اند، چرا شما نباشید؟

درس پنجم: داستان‌های فرعی را آماده کنید

در دنیای امروز ساختن یک فیلم که قرار نیست دنباله‌هایی برای آن ساخته شود، تنها می‌تواند دو هدف داشته باشد؛ موفقیت در فصل جوایز یا عنوانی مستقل که قرار است به تجربه‌ای ارزشمند منتهی شود. بنابراین برای حضور در سینمای تجاری به ساختن دنباله‌ها نیاز دارید. اما مشکل اساسی آن است که ادامه‌دادن یک داستان اصلی برای مدت کوتاهی جذاب به نظر می‌رسد. بنابراین داستان‌های فرعی اهمیت بسیار زیادی دارند.

اگر ایده کلی داستانی شما جذابیت‌های قابل قبولی داشته باشد، پیداکردن داستان‌های فرعی از دل آن کار دشواری به نظر نمی‌رسد. خانواده وارن [با هنرنمایی ورا فارمیگا و پاتریک ویلسون] می‌توانستند برای مدتی طولانی با پرونده‌های شیطان‌آلود مواجه شوند اما توسعه‌دهندگان دنیای سینمایی The Conjuring می‌دانستند که برای حفظ تعداد تماشاگران‌شان در بالاترین سطح ممکن به داستان‌های دیگری هم نیاز دارند.

بنابراین برای ساخت یک جهان سینمایی باید حساب ویژه‌ای روی داستان‌های فرعی یا همان اسپین‌آف‌ها باز کنید. با موفقیت فیلم Anabelle فرانچایز این عروسک مسخره اما شیطانی هم وارد دنیای سینمایی محبوب برادران وارنر شد. فیلم The Nun هنوز هم عنوانی ترسناک و خیره‌کننده به نظر می‌رسد و اگرچه فیلم The Curse Of La Llorona در مقایسه با سایر فیلم‌های دنیای سینمایی The Conjuring در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرد اما همچنان یک خلاقیت درجه یک است.

تیم فیلم‌نامه‌نویسی دنیای سینمایی The Conjuring ایده‌های هوشمندانه و خلاقانه‌ای برای زنده نگه‌داشتن امپراطوری ترسناک‌شان دارند. اگر تصور می‌کنید ایده‌ای که برای یک فیلم‌نامه دارید، می‌تواند زیرمجموعه‌های داستانی ارزشمندی داشته باشد از همین حالا برای پردازش آن‌ها وارد عمل شوید.

درس ششم: حقیقت از تخیل ترسناک‌تر است

فیلم‌های ترسناکی که روایت‌های تخیلی را چاشنی اصلی ماجرای مهیب‌آلودشان می‌کنند، شانس زیادی برای موفقیت در جمع تماشاگران جدی سینمای ترس ندارند. چراکه داستان‌های تخیلی در ژانر ترسناک نه‌تنها بیش از حد کلیشه‌ای و تکراری به نظر می‌رسند بلکه فضای زیادی هم برای خلاق‌بودن به کارگردان‌هایشان نمی‌دهند. شاید به همین دلیل باشد که دنیای سینمایی The Conjuring تلاش کرده تا از داستان‌هایی واقعی یاری بگیرد. باید بدانید که لورن و اد وارن واقعا وجود دارند.

یاری‌گرفتن از ماجراهای واقعی به سینماگران کمک می‌کند تا چالش‌های جدی‌تری را تجربه کنند. جیمز وان درباره موفقیت دنیای سینمایی‌اش می‌گوید:

بنابراین اگر به نگارش فیلم‌نامه یک فیلم ترسناک علاقه دارید، بهتر است که بدانید وقایعی واقعی که مشکوک و نگران‌کننده به نظر می‌رسند، بهترین منابع برای شکل‌دادن به داستان محبوب شما هستند.

درس هفتم: کلیشه‌های قدیمی را زنده کنید

وقتی به خلاصه داستان فیلم‌های دنیای سینمایی The Conjuring نگاه می‌کنید، روایت‌های جدیدی را پیدا نمی‌کنید. یک عروسک تسخیرشده، یک راهبه شیطانی، خانواده‌ای که ارواح خبیث وجودشان را به کنترل درآورده‌اند و یک زوج مذهبی که در برابر همه این تهدیدها ایستادگی می‌کنند؛ هیچکدام از این شخصیت‌ها و روایت‌هایی که دنبال می‌کنند، منحصربه‌فرد و کاملا جدید نیستند. داستان‌هایی شبیه به آن‌ها در تاریخ سینمای ترس روایت شده است.

اما این قدرت دنیای سینمایی The Conjuring است که نقطه ضعفش را به دلیلی برای موفقیت تبدیل می‌کند. عوامل این دنیای سینمایی ترسناک موفق شده‌اند تصویری جدید و ارزشمند از کلیشه‌های ژانر ترس ارائه کنند. تصویری منحصربه‌فرد که نه‌تنها بهترین استفاده ممکن از کلیشه‌های قدیمی و خسته‌کننده را ارائه می‌دهد بلکه در ترساندن مخاطب هم موفق ظاهر می‌شود.

پس استفاده درست از کلیشه‌های قدیمی و زنده‌کردن آن‌ها به شکلی که هرگز دیده نشده‌اند، یکی از مهم‌ترین درس‌های فیلم‌سازی دنیای سینمایی The Conjuring برای افرادی است که دوست دارند فیلم‌نامه یک فیلم ترسناک را در برابر دوربین قرار دهند.

درس هشتم: موسیقی متن باید بدرخشد

موسیقی متن در همه فیلم‌های سینمایی اهمیت ویژه‌ای دارد. اما در فیلم‌های ترسناک کمی حساس‌تر به نظر می‌رسد. چراکه از موسیقی متن برای ترساندن و ایجاد دلهره در تماشاگر استفاده می‌شود. بنابراین کارکرد موسیقی متن در فیلم‌های ترسناک با سایر فیلم‌ها متفاوت است. اگرچه فیلم‌های ترسناک نیاز کم‌تری به موسیقی متن دارند اما در همان نیاز اندک وابستگی بسیار زیادی وجود دارد.

بنابراین یکی از وظایف اصلی کارگردان یک فیلم ترسناک آن است که ارتباط خوبی با نوازنده موسیقی متن فیلم برقرار کند. موسیقی متن فیلم ترسناک باید در لحظاتی که ترس فواره می‌کند به بهترین شکل ممکن حضور داشته باشد.

نقد فیلم‌های نامزد اسکار ۲۰۲۱ را در ویجیاتو بخوانید:

• نقد فیلم The Trial of the Chicago 7‎ – افتتاح آثار اسکار پسند با نمایش فیلم جدید نتفلیکس
• نقد فیلم Judas and the Black Messiah – ضِد پلیس‌ترین درام سالیان اخیر
• نقد فیلم Sound of Metal – نوازنده‌ای که باید از سکوت لذت ببرد
• نقد فیلم Promising Young Woman – انتقامی با طعم آب نبات
• نقد فیلم Better Days – یک ملودرام جنایی عالی از سینمای چین
• نقد فیلم News Of The World – در جاده سینمای وسترن
• نقد فیلم The Father – درامی دلخراش پیرامون زوال عقل
• نقد فیلم The White Tiger – او را زاغه نشین صدا نکنید
• نقد فیلم Nomadland – کشور زرق و برق دار آواره‌ها
• نقد فیلم Mank – دوران نچندان طلایی
• نقد فیلم Minari – بذرهای امید