۹ مشکل اساسی که دنیای سینمایی مارول با آن مواجه است

دنیای سینمایی مارول هواداران بی‌شماری دارد. هواداران ابرقهرمانان مارول از تماشای فیلم‌های خیره‌کننده‌ای که دیزنی برای آن‌ها خلق کرده به معنای واقعی کلمه لذت می‌برند و از عناوین این جهان سینمایی طرفداری می‌کنند. با این حال دنیای سینمایی مارول به عنوان موفق‌ترین دنیای سینمایی این روزهای هنر هفتم با مشکلاتی اساسی مواجه است که اگر راهکاری برای آن‌ها طرح نشود به شکستی بزرگ منجر می‌شود. با این حال تنها دنیای سینمایی مارول نیست که با این مشکلات پیچیده مواجه شده و رقیب اصلی آن یعنی دنیای سینمایی دی‌سی هم درگیر چنین مشکلاتی شده است.

هواداران کمیک بوک‌های ابرقهرمانی مارول و دی‌سی اساسا دیدگاه‌های گوناگونی درباره فیلم‌های دنیای سینمایی مارول و عناوین دنیای سینمایی دی‌سی دارند. به همان میزان که هواداران مارول استقبال بیشتری از فیلم‌های دنیای سینمایی مارول کرده‌اند، هواداران دی‌سی از فیلم‌های دنیای سینمایی دی‌سی ناراضی به نظر می‌رسند. اگرچه دنیای سینمایی مارول در حال حاضر برتری قابل توجهی در مقایسه با دنیای سینمایی دی‌سی دارد اما به نظر می‌رسد که فیلم‌های جدید این دنیای سینمایی در جذب مخاطبان ناموفق ظاهر شده‌اند و شاید این شکست‌ها باعث سقوط آزاد دنیای سینمایی مارول شوند.

این روزها مارول پس از عبور از دوران ابتدایی درخشش ابرقهرمان‌های شناخته‌شده‌اش حالا به سراغ ابرقهرمان‌های کمترشناخته‌شده رفته تا آن‌ها را به تماشاگران فیلم‌های دنیای سینمایی مارول معرفی کند. در آن سوی میدان هم دی‌سی تصمیم گرفته تا راه اشتباهی که در ابتدای شکل‌گیری به جهان سینمایی‌اش پیموده بود را بازگردد و از ابتدا به بازسازی شخصیت‌ها و داستان‌ها بپردازد.

با این حال ۹ مشکل اساسی وجود دارد که می‌تواند گریبان‌گیر جهان فیلم‌های سینمایی مارول شود. این ۹ مشکل اساسی البته تنها برای ابرقهرمان‌های مارول دردسرساز نیستند و می‌توانند آینده دنیای سینمایی دی‌سی هم را تحت تاثیر قرار دهند. با ویجیاتو همراه باشید تا خطرهایی که در برابر سینمای ابرقهرمانی وجود دارد را واکاوی کنید.

تعادل در واکاوی شخصیت‌ها

یکی از بزرگترین مشکلات توسعه یک جهان سینمایی در صنعت هنر هفتم آن است که جذاب نگه‌داشتن شخصیت‌ها و داستان‌ها به مرور زمان دشوارتر از قبل می‌شود. از سوی دیگر، تعدادی از تماشاگران که در میانه‌ کار یک دنیای سینمایی به آن اضافه شده‌اند، حوصله تماشای ده‌ها فیلم قبلی را ندارند. بنابراین آن‌ها دوست دارند که فیلم‌های جدید یک دنیای سینمایی را بدون توجه به فیلم‌های قبلی تماشا کنند. از آن‌جایی که یک دنیای سینمایی آهسته آهسته به یک تجربه سینمایی عمیق تبدیل می‌شود، مستقل نگه‌داشتن فیلم‌های آن کار دشواری به نظر می‌رسد.

با این حال مارول نه‌تنها هیچ برنامه‌ای برای محدودکردن جهان سینمایی ابرقهرمانانش ندارد بلکه تلاش می‌کند تا با سرعتی سریع‌تر از قبل به سمت توسعه و معرفی شخصیت‌های جدید گام بردارد. آن‌ها از سریال‌هایی رونمایی کرده‌اند که به شکل مستقیم و غیرمستقیم با فیلم‌های مارول ارتباط دارند. بنابراین می‌توان گفت که مارول تصمیم گرفته تا مجموعه بی‌پایانی از ابرقهرمان‌های متعدد را با بزرگ‌ترکردن جهان سینمایی‌اش به تماشاگر معرفی کند.

آیا این جهان غول‌پیکر و بی‌پایان برای تماشاگر گیج‌کننده نمی‌شود؟ این سوالی است که مارول پاسخی برای آن ندارد. اگرچه دنیای سینمایی دی‌سی هم با مشکلی مشابه مواجه است اما دی‌سی توانسته توازن در جذابیت فیلم‌هایش را حفظ کند. شاید دلیل حفظ این توازن را باید در تعداد کمتر فیلم‌های جهان سینمایی دی‌سی جستجو کرد. اما دلیل دیگری هم وجود دارد؛ جهان سینمایی دی‌سی حالا از چند جهان موازی تشکیل شده و به نظر می‌رسد که این ایده جذاب به کمک سریال Loki به دنیای سینمایی مارول هم وارد شده است.

ابرقهرمان‌های ناشناخته‌

اگرچه شیوع ویروس کرونا آسیبی وحشتناک به صنعت فیلم‌سازی وارد کرد و به نظر می‌رسد عوارض آن تا مدت‌ها گریبان‌گیر هنر هفتم باشد اما هم‌چنان به نظر می‌رسد که فیلم‌های ابرقهرمانی تماشایی، خیره‌کننده و محبوب هستند. این فیلم‌ها در دوران پساکرونا هم مورد توجه تماشاگران قرار گرفته‌اند و هنوز هم فروش خوبی را تجربه می‌کنند. با این حال این احتمال وجود دارد که فیلم‌های ابرقهرمانی در سال‌های آینده از جایگاهی که تصاحب کرده‌اند، فاصله بگیرند.

تماشای کاپیتان آمریکا، مرد آهنی، هالک و ثور در ابتدا هیجان‌انگیز به نظر می‌رسید. اما متعصب‌ترین هواداران مارول هم می‌دانستند که دنیای سینمایی ابرقهرمان‌های محبوبشان به زودی تغییر می‌کند. مارول نمی‌توانست برای همیشه با شخصیت‌های اصلی و شناخته‌شده‌اش کلنجار برود. حالا و پس از حدود ۱۳ سال از آغاز اکران فیلم‌های دنیای سینمایی مارول شرایط تغییر کرده و نوبت به ابرقهرمان‌های ناشناخته رسیده تا در برابر تماشاگران قرار بگیرند.

فیلم‌های قبلی دنیای سینمایی مارول یک برتری محسوس نسبت به فیلم‌های چند سال اخیر این مجموعه دارند؛ از آن‌جایی که این فیلم‌ها روی شخصیت‌های شناخته‌شده و محبوب کمیک بوک‌های مارول تمرکز کرده بودند، مدیران مارول نگران زیادی درباره موفقیت فیلم‌ها نداشتند چون افرادی که حتی کتاب‌های مصور مارول را مطالعه نکرده بودند هم هیجان زیادی داشتند تا فیلم‌های سینمایی اقتباس‌شده از روایت‌های ثور، کاپیتان آمریکا، هالک، مرد آهنی و اونجرز را تماشا کنند.

اما فیلم‌های جدیدتر جهان سینمایی مارول به سراغ شخصیت‌های ناشناخته رفته‌اند. بنابراین معرفی این شخصیت‌ها به تماشاگران به زمان بیشتری نیاز دارد. معرفی شخصیت‌های جدید نه‌تنها تبلیغات و برندینگ بیشتر و بهتری می‌طلبد بلکه اساسا دشوارتر است. چراکه شکل‌دادن به داستان‌های جدید پیرامون این شخصیت‌ها هم آسان نیست و البته که ریسک بیشتری هم وجود دارد؛ این احتمال وجود دارد که تماشاگران با ابرقهرمان‌های ناشناخته‌تر مارول ارتباط برقرار نکنند.

این بحران برای دنیای سینمایی دی‌سی اندکی متفاوت است اما به هر حال وجود دارد. فیلم‌های دی‌سی هم به سراغ شخصیت‌های اصلی کمیک بوک‌های این ناشر جذاب رفته‌اند و به همین دلیل امروز فیلم‌های متعددی با حضور بتمن، سوپرمن و هارلی کویین در دنیای سینمایی دی‌سی دیده می‌شود. اما مسیر اشتباهی که دی‌سی در توسعه دنیای سینمایی‌اش طی کرده، این فرصت را به استودیوی برادران وارنر می‌دهد تا با مجموعه‌ای از ریبوت‌های ارزشمند به سراغ زنده‌کردن جدی شخصیت‌های محبوبش برود.

بحران شخصیت‌های منفی

دنیاهای سینمایی مارول و دی‌سی با بحران شخصیت‌های منفی مواجه هستند. واقعیت ماجرا آن است که شخصیت‌های منفی و ویلین‌هایی که در کمیک بوک‌های دی‌سی و مارول وجود دارند به اندازه ابرقهرمان‌‌های این دو جهان تخیلی باهوش و جذاب نیستند. این نگرش که شخصیت‌های منفی در نهایت شکست می‌خورند، مانع توسعه ویلین‌های جذاب برای مارول و دی‌سی شده است. مارول به دلیل ویلین‌های ضعیف و تک‌بعدی که خیلی سریع شکست می‌خورند، همواره مورد انتقاد بوده و شخصیت‌های منفی در جهان دی‌سی هم جایگاه مطمئنی ندارند.

فیلم‌های مارول در چند سال اخیر از بهترین شخصیت‌های منفی کمیک بوک‌های استن لی و همکارانش یاری گرفته‌اند. بنابراین نگرانی‌های بسیاری پیرامون درخشش ویلین‌ها در فیلم‌های پیش‌رو مارول وجود دارد. در دنیای سینمایی دی‌سی هم شرایط مشابهی وجود دارد و به همین دلیل افق روشنی برای آینده ویلین‌های دی‌سی در فیلم‌های پیش‌رو استودیوی برادران وارنر دیده نمی‌شود. پس این احتمال وجود دارد که فیلم‌های بعدی دنیای سینمایی مارول و دنیای سینمایی دی‌سی به اندازه فیلم‌های پیشین این دو جهان سینمایی جذاب و دوست‌داشتنی نباشند.

ضمن اینکه مارول و دی‌سی پتانسیل تحسین‌برانگیز شخصیت‌های منفی‌‌شان را هم نادیده می‌گیرند. آن‌ها ویلین را تنها برای درگیری با ابرقهرمانان محبوبشان به درون فیلم‌نامه‌ها راه می‌دهند. اما واقعیت آن است که شخصیت‌های منفی و ویلین‌ها می‌توانند فیلم‌های انحصاری خودشان را هم داشته باشند.

---

---

عدم تنوع

تقریبا یک دهه از آغاز فعالیت اکران فیلم‌های دنیای سینمایی مارول می‌گذشت که در نهایت یک فیلم اختصاصی مارول با یک ابرقهرمان زن از راه رسید. تماشاگران مدت‌ها صبر کردند تا فیلم Captain Marvel را تماشا کنند. برخلاف مارول اما دی‌سی متوجه این نکته بسیار مهم شد و به همین دلیل فیلم Wonder Woman خیلی زودتر از راه رسید. خوشبختانه دنیای سینمایی مارول در سال‌های اخیر تنوع بیشتری ایجاد کرده و شخصیت‌های گوناگونی در فیلم‌های این جهان سینمایی دیده می‌شوند.

فیلم Black Widow فیلم دیگری از جهان سینمایی مارول بود که با حضور دو ابرقهرمان زن اکران شد. فیلم Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings هم به سراغ فرهنگ سرزمین‌های شرقی رفت. فیلم Eternals هم تنوع جذابی از متنوع‌ترین ابرقهرمانان را ارائه کرد. در فیلم‌های دی‌سی هم شرایط جذابی وجود دارد. فیلم Birds of Prey: Harley Quinn مجموعه‌ای از ابرقهرمانان زن را به تصویر کشید و فیلم Wonder Woman 1984 هم به اهمیت واندرومن در دنیای سینمایی دی‌سی اشاره کرد.

این روزها واندرومن و هارلی کویین به ستون‌های اصلی دنیای سینمایی دی‌سی تبدیل شده‌اند. در دنیای سینمایی مارول هم شرایط مشابهی در حال شکل‌گیری است. با این حال عدم تنوع هم‌چنان یکی از مشکلات اساسی دنیای سینمایی مارول و جهان سینمایی دی‌سی است که باید به آن توجه کرد.

تداوم موفقیت

آیا فیلم‌های پیش‌روی مارول و دی‌سی می‌توانند موفقیت فیلم‌های قبلی این دو جهان سینمایی را تکرار کنند؟ این سوالی است که استراتژیست‌های این دو دنیای سینمایی به شدت به پاسخ آن فکر می‌کنند. مارول تا امروز جدول زمانی خوبی را مدیریت کرده و ابرقهرمان‌های دوست‌داشتنی متعددی را روی پرده‌های نقره‌ای به نمایش گذاشته است. دی‌سی هم اگرچه اشتباهات داشته اما به نظر می‌رسد که راه و روش خودش را پیدا کرده و رویاهای بزرگی را دنبال می‌کند.

اما تداوم این موفقیت‌ها دشوار به نظر می‌رسد. وضعیت ابرقهرمانان فعلی مارول و دی‌سی جذاب است اما آینده آن‌ها مشخص نیست. مسیری که دنیای سینمایی مارول و جهان سینمایی دی‌سی برای آینده ابرقهرمانان خود در نظر دارند، می‌تواند ریسک‌های بزرگی به همراه داشته باشد. برای مثال، فیلم Eternals در حال معرفی ابرقهرمان‌هایی است که به اندازه ابرقهرمان‌های اصلی مارول شناخته‌شده نیستند. محبوب‌نبودن این ابرقهرمان‌ها می‌تواند محبوبیت فیلم‌های بعدی مارول را تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلیل فروش‌ احتمالی آن‌ها در گیشه را کاهش می‌دهد.

اختلاف نظر میان کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها

طبیعی به نظر می‌رسد که وقتی مجموعه‌ای از ده‌ها فیلم سینمایی با کارگردان‌های گوناگون در دست توسعه قرار می‌گیرند، اختلاف نظرهایی هم ایجاد می‌شود. دنیای سینمایی مارول حالا بزرگترین فرانچایز تاریخ سینما است که صدها بازیگر و ده‌ها کارگردان را در کنار یکدیگر داده تا یک جهان خیره‌کننده شکل بگیرد. در چنین شرایطی شکل‌گیری اختلاف‌ها چندان هم عجیب نیست.

حاشیه‌های قضایی و اختلاف نظرهای عجیبی که میان عوامل فیلم‌های دنیایی مارول وجود دارد در چند سال اخیر به اوج خود رسیده است. پس از آن که جیمز گان به دلیل دخالت بیشتر از حد استودیوی مارول در فیلم‌هایش از کارگردانی عناوین مارول کناره‌گیری کرد حالا اختلافاتی میان اسکارلت جوهانسن و استودیوی دیزنی شکل گرفته که می‌تواند خطرناک باشد. چنین مشکلاتی در دنیای سینمایی دی‌سی هم وجود دارد و نمونه بارز آن اختلافات استودیوی برادران وارنر با زک اسنایدر لقب می‌گیرد.

این یک مشکل اساسی است که جهان سینمایی مارول و دنیای سینمایی دی‌سی با آن مواجه هستند. اگرچه هر دو جهان سینمایی راهکارهایی برای این مشکل بزرگ پیدا کرده‌اند اما به نظر می‌رسد که عدم مدیریت آن می‌تواند با بحران‌های نگران‌کننده‌ای همراه باشد. با این حال باید پذیرفت که این اختلاف نظرها می‌توانند روی جذابیت‌ فیلم‌ها هم تاثیرگذار باشند.

---

---

چشم‌انداز آینده

به نظر می‌رسد که دی‌سی و مارول برنامه‌های بیش از حد متفاوتی برای آینده جهان‌های سینمایی خود دارند. در حالی که دنیای سینمایی مارول روز به روز بزرگ‌تر می‌شود و با از راه‌رسیدن سریال‌هایی که روی سرویس استریم دیزنی پلاس منتشر می‌شوند به یک جهان محتوایی تبدیل شده، شرایط در دنیای سینمایی دی‌سی کاملا متفاوت است. استودیوی برادران وارنر و انتشارات دی‌سی تلاش هستند تا هر فیلم سینمایی اقتباس‌شده از کمیک بوک‌های دی‌سی را به یک فیلم منحصربه‌فرد تبدیل کنند. آن‌ها دوست دارند که فیلم‌های جهان سینمایی دی‌سی متنوع و جذاب باشند. بنابراین به شدت تلاش می‌کنند تا فیلم‌های متفاوتی را به سالن‌های سینما تحویل دهند.

دقیقا به همین دلیل است که فضای فیلم Justice League در مقایسه با فضای فیلم Shazam به شدت تاریک‌تر به نظر می‌رسد. اما این سبک فیلم‌سازی قطعا برای هر دو جهان سینمایی با خطرهایی همراه است. تماشاگران دنیای سینمایی مارول با حفظ ارزش‌های سینمایی موجود به گروهی تقلیل پیدا می‌کنند که تنها از تماشای فیلم‌های اکشن رنگارنگ و شوخ‌طبع لذت می‌برند. در آن‌سوی میدان هم فیلم‌های دی‌سی در ظاهر در چارچوب یک جهان سینمایی قرار گرفته‌اند اما در باطن ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند.

ترکیب شخصیت‌های گوناگون

این مشکل اساسی برای هر دو جهان سینمایی است اما وضعیت مارول در این موقعیت اندکی پیچیده‌تر به نظر می‌رسد. آن‌ها مدتی پیش حقوق سینمایی مردان ایکس، اسپایدرمن و چهار شگفت‌انگیز را تصاحب کرده‌اند. بنابراین شخصیت‌های جدید بیشتری دارند که نحوه ورود [و مدیریت] آن‌ها به دنیای سینمایی مارول یک ماموریت پیچیده است. دی‌سی تنها یک نگرانی دارد؛ آیا ورود شخصیت‌‌های اَروورس به دنیای سینمایی دی‌سی منطقی به نظر می‌رسد؟

از رقابت مارول در برابر دی‌سی بخوانید:

• چرا مارول همیشه فیلم‌های کوچک‌تر را بعد از فیلم‌های Avengers اکران می‌کند؟
• آیا هواداران قدرت بیشتری از عوامل یک فیلم سینمایی برای تصمیم گیری دارند؟
• چرا مخاطبان با فیلم‌های DCEU‌ زک اسنایدر ارتباط برقرار نکردند؟
• درس‌هایی در حوزه کسب و کار که از فیلم‌سازی مارول آموختیم
• چرا بتمن DCEU نباید نقشی مشابه آیرون من داشته باشد؟
• دی سی علیه مارول در دوران پساکرونا

تغییرات احتمالی مذکور می‌تواند با موفقیت‌های تحسین‌برانگیزی برای هر دو جهان سینمایی همراه باشد. اما چالش‌هایی هم وجود دارد.

تاخیرهای کرونایی

جایگاه فیلم‌های ابرقهرمانی در اقتصاد امروز سینما به حدی محکم است که حتی شیوع ویروس مرگباری مانند کرونا هم نمی‌تواند خطر مهیبی برای آن‌ها باشد. اما این یک حقیقت غیرقابل انکار است که شیوع ویروس کرونا باعث تغییرات بسیاری در صنعت سینما شد. حالا تنها سالن‌های سینمایی نیستند که تماشاگران سینما را فرامی‌خوانند. امروزه سرویس‌های استریم هم با عناوین جذاب می‌درخشند و به نظر می‌رسد که این بستر جدید می‌تواند بخشی از معادلات اقتصادی صنعت سینما را دگرگون کند؛ مانند فیلم The Suicide Squad که به دلایل گوناگون در باکس آفیس ناامیدکننده ظاهر شد اما در سرویس استریم اچ‌بی‌او مکس به شدت مورد توجه قرار گرفت.

تاخیر در اکران فیلم‌های سینمایی هم مشکل اساسی دیگری است که شیوع ویروس کرونا در هنر هفتم ایجاد کرد. فیلم‌های ابرقهرمانی به دلیل فرایند پیچیده‌تر تولیدشان با وضعیت ویژه‌ای مواجه هستند. بنابراین تاخیر در اکران این فیلم‌ها [آن هم به دلایل کرونایی] می‌تواند برای بسیاری از هواداران فیلم‌های کمیک بوکی ناراحت‌کننده باشد. این اتفاق قطعا محبوبیت فیلم‌های ابرقهرمانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.