مولان و ۹ فیلم سینمایی دیگر که از نظر تاریخی نادرست هستند

فیلم لایو اکشن مولان از دیزنی جدای از مسائل فنی و سینمایی خود، به خاطر عدم صحت تاریخی مورد انتقاد برخی‌ها قرار گرفت. اما باید بدانیم این فیلم تنها اثری نیست که به خاطر اشتباهات تاریخی خود مورد سرزنش قرار می‌گیرد.

تاریخ لزوما در گذشته دفن نشده است؛ وقایع تاریخی می‌توانند حال و آینده جوامع را هم دچار تغییر کنند. به خاطر همین اهمیت والا، بسیاری از هنرمندان تلاش می‌کنند اتفاقات گذشته را در قالب فیلم، سریال، بازی ویدیویی یا حتی نقاشی به تصویر بکشند.

اما بدون تردید نحوه به تصویر کشیدن این وقایع و مهم‌تر از آن، صحتشان نقشی حیاتی در این میان ایفا می‌کند. در کنار این موارد، فیلم‌سازان و هنرمندان به نوعی مسئول کار خود هستند و نباید تاریخ را به سلیقه خود آلوده نمایند.

متاسفانه در پاره‌ای از موارد مشاهده می‌شود که سازندگان فیلم‌ها وقایع تاریخی را به درستی روایت نمی‌کنند؛ گرچه این موضوع همیشه هم از سر تقصیر نیست و گاهی عوامل فیلم علم درستی نیست به وقایع تاریخی نداشته‌اند.

در هر حال طی صد سال اخیر فیلم‌های متعددی در هالیوود ساخته شده که به دلایل مختلف از نظر تاریخی صحت ندارند و این روایت‌های اشتباه می‌تواند بعضا خطرناک هم باشد. در ادامه این مقاله ده فیلمی را به شما معرفی می‌کنیم که از لحاظ تاریخی دچار اشتباهات بزرگی ‌شده‌اند. با ویجیاتو همراه باشید.

---

۱۰. تولد یک ملت (The Birth of a Nation)

محصول: ۱۹۱۵

فیلم سینمایی The Birth of a Nation گروه کوکلوس کلان را به عنوان نمادی از سعادت سفیدپوستان آمریکایی تکریم می‌کند. این فیلم نخستین اثری بود که مستقیما در کاخ سفید به نمایش درآمد و در پی اکران سراسری آن، بسیاری از مردم به گروه کوکلوس کلان (KKK) پیوستند.

طی «تولد یک ملت» شخصیت سیاه‌پوست (که توسط بازیگری سفیدپوست با گریم بازی شده) به نمایش در می‌آید که به زنی سفیدپوست آسیب می‌زند و این زن به شکلی قهرمانان گروه KKK را به قتل این مرد تهییج می‌کند.

از لحاظ تاریخی از کسی پوشیده نیست که گروه KKK شامل افرادی به‌شدت نژادپرست و خشن بود. این گروه تنها از ابزار تنفر، کشتار و ترساندن گروه‌های اقلیتی برای نشان دادن برتری سفیدپوستان استفاده می‌کردند و هیچ ارزش یا عقیده‌ای آن‌ها را متوقف نمی‌نمود.

این گروه نخستین بار در ۱۸۶۵ میلادی به دست کهنه‌سربازان ارتش کنفدراسیون آمریکا بنیاد نهاده شد. در هر حال، آنچه در تولد یک ملت دیدیم دقیقا بازگوکننده نگرش و افکار همین گروه بود و کوچک‌ترین صحتی از لحاظ تاریخی ندارد.

در جای جایِ The Birth of a Nation مخاطب شاهد خشونت جنسی، وحشی‌گری و بدطینتی سیاه‌پوستان است و چنین مسائلی اصلا جای بحث ندارد. در هر حال سال ۱۹۱۵ همچنان جولان‌گاه نژادپرستان بود و حتی پس از گذشت صد سال هنوز هم شاهد حضور رگه‌های نژادپرستی در ایالات متحده هستیم.

دیوید وارک گریفیث کارگرداین فیلم «تولد یک ملت» را بر عهده داشت و لیلین گیش، می مارش، هنری بی. والتهال، جرج سیگمن، میریام کوپر، رالف لویس، جوزف هنابری و والاس رید از جمله بازیگران آن بودند.

۹. گمنام (Anonymous)

محصول: ۲۰۱۱

از مدت‌ها پیش عده‌ای یک تئوری عجیب مطرح می‌کنند: اینکه ویلیام شکسپیر خودش نمایشنامه‌هایش را ننوشته است. برخی محققان می‌گویند همسرش به او کمک کرده، برخی هم می‌گویند دوستش کریستوفر مارلو (که بعدا به رقیبش تبدیل شد) برخی نمایشنامه‌ها را نوشته.

اما خب هیچ یک از این موارد از نظر تاریخی اثبات نشده‌اند؛ چه برسد به این ایده که شکسپیر به طور کلی خودش هیچ تولید محتوایی نداشته. حال فرض کنید فیلم سینمایی Anonymous با این فرضیه ساخته شده که Edward de Vere (از دانشگاه آکسفورد در قرن هفدهم میلادی) صاحب تمام آن نمایشنامه‌های شگفت‌انگیز است و ویلیام شکسپیر آن‌ها را به نوعی دزدیده.

گرچه این تئوری چیزی نیست که فیلم «گمنام» آن را مطرح کرده باشد؛ در واقع از مدت‌ها پیش عده‌ای این تئوری و بسیاری امثال آن را بازگو کرده‌اند اما خب هر عقل سلیمی می‌داند چنین چیزهایی درست نیست. در ضمن، هیچ‌گونه مدرکی جهت اثبات این فرضیه‌های توخالی موجود نیست.

این فیلم که به کارگردانی رولاند امریش در سال ۲۰۱۱ اکران گردید شامل بازیگرانی چون ریس ایفانز، ونسا ردگریو، جولی ریچاردسون، دیوید تیولیس، و ریف اسپال بود.

۸. میهن‌پرست (The Patriot)

محصول: ۲۰۰۰

به قول نویسنده اسکرین رنت، هیچ بخشی از فیلم The Patriot غیر از لباس‌ها و اسلحه‌های موجود در آن صحت تاریخی ندارد! همه چیز، از نبردها گرفته تا انگیزه سربازان کاملا از واقعیت تاریخی دور هستند. اما چیزی که این اثر را خطرناک می‌کند، نمایش آن از تاریخ انقلاب آمریکا است.

این فیلم که وقایع آن در کارولینای جنوبی روایت می‌شود، عملا تمام تبعیض‌های نژادی و ظلم‌هایی که به رنگین پوستان شده را نادیده می‌گیرد و تنها سه شخصیت نژادپرست در تمام فیلم دیده می‌شود؛ در حالی که آن زمان نژادپرستی در اوج خود بود و اکثریت سفیدپوستان نگاه بدی به رنگین‌پوستان داشتند.

طبق شواهد تاریخی مستعمرانِ کارولینای جنوبی آزادی را حق رنگین‌پوستان نمی‌دانستند و این افراد نیمی از جمعیت این منطقه را تشکیل می‌داد. جالب است بدانید سازنده فیلم قبلی لیست، یعنی Anonymous که رولاند امریش باشد The Patriot را کارگردانی کرده است.

فیلم سینمایی «میهن پرست» علی رغم این اشتباهات مهلک تاریخی از منتقدان نمرات خوبی دریافت کرد و حتی در مراسم اسکار نامزد دریافت جایزه بهترین موسیقی فیلم شد.

مل گیبسون، جیسون آیزکس، جولی ریچاردسون،‌ لیسا برنر، کریس کوپر، آدام بالدوین، تام ویلکینسون، گرگوری اسمیت، دانل لوگ و میکا بورم از جمله بازیگران فیلم سینمایی The Patriot هستند.

---

• معرفی بهترین فیلم‌های موزیکال – عشق، موسیقی، رقص
• ۶ بازی ویدیویی که داستان آن‌ها بر اساس وقایع تاریخی نوشته شده
• با بهترین فیلم‌های فلسفی تاریخ سینما آشنا شوید [قسمت اول]

---

۷. آپوکالیپتو (Apocalypto)

محصول: ۲۰۰۶

در ادامه چرخه جالبی که در فیلم «میهن‌پرست» دیدیم، حالا مل گیبسون خودش فیلم سینمایی Apocalypto را کارگردانی کرده و قصد داشته تمدن مایاها را به تصویر بکشد. البته این فیلم به هرچیزی شباهت دارد الا تمدن مایاها.

در این اثر مایاها قومی وحشی و خونخوار هستند که دیگران را به بردگی می‌گیرند و به صورت گسترده انسان‌ها را قربانی می‌کنند. باید اعتراف کرد که مایاها به طور کلی انسان قربانی می‌کردند اما این امر خیلی محدود بوده و مایاها در اصل انسان‌هایی متمدن و پیشرفته (نسبت به زمان خود) بوده‌اند.

در نهایت باید گفت هیچ کجای فیلم آپوکالیپتو قادر به تصویر کشیدن مایاها نبوده و متاسفانه می‌تواند بسیاری از مردم که هیچ علم تاریخی نسبت به این قوم ندارند را گمراه نماید.

این فیلم که محصول ۲۰۰۶ است شامل بازیگرانی چون رودی یانگبلاد، دالیا هرناندز،‌ رائول تروهی‌یو، جراردو تاراسنا، جاناتان برور، کارلوس امیلیو بائز و عزائیل کنترراس می‌شود.

۶. سیصد (300)

محصول: ۲۰۰۶

نبرد ترموپیل در سال ۴۸۰ پیش از میلاد به وقوع پیوست و در آن ۳۰۰ سرباز اسپارتان (به علاوه چند هزار سرباز یونانی) جلوی لشکر هخامنشیان ایستادگی کردند. طبق چیزی که تاریخ‌دانان معاصر می‌گویند، لشکر خشایار شاه حدود چند صدهزار نفر بوده در حالی که فیلم 300 به کارگردانی زک اسنایدر این رقم را چند میلیون قلمداد می‌کند!

این فیلم همچنین هخامنشیان را افراد بربرگونه و وحشی نشان می‌دهد که بویی از انسانیت نبرده‌اند؛ در واقع روایت فیلم 300 انسان‌ها را به افراد متمدن (یونانی‌ها) و بربرها (که در اینجا هخامنشیان هستند) تقسیم می‌کند.

تقریبا تمام تاریخ‌دانان قبول دارند که تمدن هخامنشیان یک تمدن بزرگ و فوق‌العاده بوده و همراه خشایار شاه نیز به فتوحات بسیاری رسیده است. در اینجا هم نویسنده اسکرین رنت اعتراف دارد تمدن هخامنشیان در آن زمان از یونانی‌ها پیشرفته‌تر و والاتر بود و تنها دلیلی که افراد خشایار شاه نتوانستند یونانیان را به طور کامل شکست دهند، انتخاب یک موقعیت دفاعی بهتر بود و بس.

فیلم 300 بر اساس مجموعه کمیکی به همین نام ساخته شده‌؛ سری کمیکی که در سال ۱۹۹۸ توسط فرانک میلر و لین ورلی خلق شد. لینا هیدی، خودریگو سانتورو، جرارد باتلر، دیوید ونهام، مایکل فاسبندر، اندرو تیرنان، پیتر منسا، دومینیک وست، اندرو پلیوین، و وینسنت ریگان از جمله هنرپیشگان فیلم هستند.

۵. زوس یهودی (Jud Süß)

محصول: ۱۹۴۰

فیلم زوس یهودی عملا پروپاگاندای نازی‌ها است. این اثر یکی از سه فیلم مهمی است که در آن متوجه نگرش نازی‌ها نسبت به یهودی‌ها می‌شویم و اینکه چگونه آن‌ها قصد داشتند نگرش و دیدگاه مریض و غلط خود را به مردم تحمیل کنند.

شخصیت اصلی فیلم فلان به نوعی از یوزف زوس اوپنهایمر الهام گرفته شده اما خب در این اثر او را به عنوان فردی دروغگو، مکار، فریبکار و حریص می‌بینیم. در کنار این شخصیت، بقیه یهودی‌ها نیز همگی در قالب شخصیت‌هایی بی‌ارزش و حیوان‌صفت به تصویر کشیده شده‌اند.

در هر حال نمی‌شود خطاها و دروغ‌های فیلم Jud Süß را به طور کامل در این متن شرح داد. فقط در همین حد بدانید که هاینریش هیملر (فرمانده نیروهای SS نازی) تمام نیروهای خود و پلیس آلمان را مجبور به تماشای این فیلم کرد.

زوس یهودی که در سال ۱۹۴۰ در آلمان نازی منتشر شد شامل بازیگرانی چون فردیناند ماریان، ورنر کراوس، برنهارد گوتزکه، تئودور لوس، و لوئیس برودی بود. این فیلم به دستور جوزف گوبلز رئیس پروپاگاندای آلمان نازی تهیه گردید و احتمالا یهودستیزانه‌ترین اثری است که تاکنون ساخته شده.

۴. مولان (Mulan)

محصول: ۲۰۲۰

در حال حاضر مشخص نیست در گذشته‌های دور واقعا مولان وجود داشته یا خیر. داستان این دختر در یک شعر قدیمی و سنتی چینی روایت شده که The Ballad of Hua Mulan نام دارد و احتمالا از ۴-۶ قرن پیش از میلاد نشات گرفته است.

در ضمن آنچه در مولان مشاهده می‌شود به نبرد با قبایل روران (در قرن چهارم میلادی) ربط دارد و همین تفاوت زمانی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. معماری، لباس‌ها و اسلحه‌های فیلم مولان از دوره‌ها و مناطق مختلفی الهام گرفته و به نوعی سردرگمی تاریخی دارد. گرچه توضیح دلیل این مسئله سخت نیست چراکه هر ۴ نویسنده فیلم‌نامه مولان «غیرچینی» بوده‌اند.

با تمام این اوصاف مولان توانست از فیلترهای سرسختانه دولت چین عبور کند و در این کشور به اکران برسد. اما خب به گفته برخی منتقدان (مثل منتقد Accented Cinema) دلیل این اجازه از سوی دولت چین، نوع روایت مولان بوده. در حقیقت مولان با پیام استقلال و شجاعت به پایان نمی‌رسد، بلکه نهایتا تبعیت از امپراطور و حکومت را بیشتر از هر چیزی گرامی می‌دارد.

در کنار این اشتباهات و نبود صحت تاریخی، مولان و در واقع دیزنی اشتباهات دیگری هم مرتکب شده‌اند. چندی پیش مشخص شد دیزنی در تیتراژ پایانی فیلم از برخی اورگان‌های دولتی چین تشکر کرده و این اورگان‌ها همان‌هایی هستند که دست به قتل‌عام مسلمانان اویغورها زده‌اند.

لیو ییفئی، جت لی، دانی ین، یوسون آن، گونگ لی، جیسون اسکات لی، تزی ما، ران یوآن و سوسانا تنگ از جمله بازیگران فیلم مولان هستند و نیکی کارو هم کارگردانی آن را بر عهده داشته است.

---

• فیلم مولان اکرانی ضعیف‌تر از انتظارات در چین تجربه کرد
• آیا مولان بازگشتی محکم برای بازسازی‌های لایو اکشن دیزنی است؟!
• چرا لایو اکشن مولان توسط مردم بایکوت شده است؟

---

۳. پوکوهانتاس (Pocahontas)

محصول: ۱۹۹۵

دیزنی تلاش کرد با انیمیشن Pocahontas در سال ۱۹۹۵ «با کمال احترام» فرهنگ آمریکایی‌های بومی را به تصویر بکشد. اما شکست خورد. شخصیت پوهاتان (که از نظر تاریخی با نام پوکوهانتاس شناخته می‌شود) در واقع یک کودک بود و نه یک زن. در مقابل، جان اسمیت یک دزد دریایی سابق و ریش‌دار بود که علاقه خاصی به کشتن ترک‌های عثمانی داشت.

انیمیشن Pocahontas سعی می کند با کم رنگ کردن ظلم‌هایی که سفید پوستان در حق بومی‌های آمریکا کردند، اوضاع را آرام و مطلوب جلوه دهد و به طور خلاصه، دیزنی داستان یک بچه‌دزدی را به روایتی رمانتیک تبدیل نمود. در ضمن داستان به گونه‌ای روایت شده که نشان می‌دهد بومیان آمریکا خودشان باعث و بانی قتل‌عام شدنشان بودند!

پوکوهانتاس شامل صداپیشگان مطرحی چون آیرین بدارد، مل گیبسون، کریستین بیل، دیوید اوگدن، لیندا هانت، راسل مینز، جودی کان، بیلی کانلی و جیمز آپاموت بود و توسط اریک گلدبرگ کارگردانی شد.

۲. بربادرفته (Gone with the Wind)

محصول: ۱۹۳۹

فیلم سینمایی Gone with the Wind تا مدت‌ها به عنوان یکی از برترین آثار تاریخ سینما شناخته می‌شد. اما خب متاسفانه این فیلم هم مثل خیلی از آثار دیگر درباره جنگ داخلی آمریکا و دوره بازسازی، مشکلات فراوانی دارد.

در این فیلم تمام سفیدپوستان انسان‌هایی شریف و زیبا هستند و خدمتکاران سیاه‌پوست آن‌ها نیز از اوضاع خود بسیار شاد و خرم به نظر می‌رسند. این‌ها در حالی است که در گذشته سیاه‌پوستان اصلا اوضاع به‌سامان و مطلوبی نداشتند و با آنان به درستی برخورد نمی‌شد.

«بربادرفته» درست مثل «تولد یک ملت» دوران جنگ داخلی آمریکا را رمانتیک جلوه می‌دهد و هیچ اثری از ظلم و جنایاتی که در حق رنگین‌پوستان انجام شد در آن مشاهده نمی‌شود.

لارک گیبل و ویوین لی دو نقش اصلی فیلم را بر عهده دارند و لسلی هاوارد، اولیویا دی هاویلند، هتی مک‌دنیل و ان رادرفورد از دیگر بازیگران آن هستند. ویکتور فلمینگ نیز کارگردانی Gone with the Wind (محصول ۱۹۳۹) را بر عهده داشته است.

۱. مصائب مسیح (The Passion of the Christ)

محصول: ۲۰۰۴

مل گیبسون در یک مصاحبه اعلام کرد با ساخت فیلم The Passion of the Christ ایمان و عقاید خودش را به معرض نمایش گذاشته است. بازیگران این فیلم به زبان آرامی صحبت کرده‌اند (شاخه ای از زبان سامی که رومی‌ها در دوران تسخیر یهودیه به آن حرف می‌زدند) اما خب این مسئله «مصائب مسیح» را از نظر تاریخی معتبر نمی‌کند.

در حالی که فیلم‌های بسیاری بر اساس زندگی (و مرگ) مسیح ساخته شده اما فیلم مل گیبسون واقعا نمی‌تواند بحث صحت تاریخی را به خوبی به نمایش بگذارد. فارغ از هر اتفاقی، The Passion of the Christ ابتدای امر یهودی‌ها را مسئول کشته شدن مسیح می‌داند.

در هر حال این اثر به هیچ وجه نمی‌تواند به عنوان یک فیلم تاریخی و حقیقی شناخته شود و باید هنگام تماشای آن فرق میان «تاریخ» و «تخیل و نظر نویسنده» را متوجه شویم.

مل گیبسون علاوه بر کارگردانی، نویسندگی این فیلم را هم برعهده داشت. مصائب مسیح شامل بازیگرانی چون جیمز کاویزل، مایا مورگنشترن، مونیکا بلوچی، هریستو ژیوکوف، هریستو شوپوف، لوکا لیونلو و کلاودیا جرینی می‌شود.

---

• برترین کارگردانان تاریخ ‌انیمه – با جادوگران دنیای تخیل و آثارشان آشنا شوید
• برترین فیلم‌های جنگی تاریخ سینما چه عناوینی هستند؟ [قسمت اول]

---

نکته‌ای که لازم می‌دانم در پایان ذکر کنم این است که شاید مولان و برخی از فیلم‌های دیگر لیست ما اصلا ادعایی بر صحت تاریخی نداشته باشند اما این مسئله همچنان با موضوع بحث مرتبط نیست. چرا؟ چون بسیاری از مخاطبان از نیت‌ها و مقاصد سازندگان مطلع نیستند و بدون هیچ دانسته قبلی به تماشای فیلم می‌نشینند. در نتیجه، وقتی یک فیلم نمی‌تواند اتفاقات تاریخی را به درستی به تصویر بکشد، احتمالا مخاطبان نامطلع را گمراه کند.

نظر شما درباره فیلم‌های لیست بالا چیست؟ شما هم آثاری سراغ دارید که در روایت وقایع تاریخی عملکرد ضعیفی داشته باشند؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.