نتفلیکس دیگر آن ناجی همیشگی فرنچایزها و سریال‌ها نیست

درست مثل زندگی، مرگ، و صدالبته مالیات، پس از اعلام خبر کنسل شدن یک سریال، راه‌ افتادن کمپین‌ها و هشتگ‌هایی که از نتفلیکس می‌خواهند آن را «نجات» دهد یک امر اجتناب ناپذیر است. اما آیا نتفلیکس مثل قبل ناجی این عناوین است؟

این مورد هم دلایل خاص خودش را دارد؛ طی چند سال اخیر نتفلیکس واقعا داشت به ناجی خیلی از سریال‌های محبوب مردم تبدیل می‌شد. سریال «پرورش شکست‌خورده» (Arrested Development) احیا شد، «کشتن» (The Killing) و «لانگمایر» (Longmire) هم پس از اینکه شبکه‌های مربوطه آن‌ها را کنسل کردند، نتفلیکس شانس دوباره‌ای برایشان ایجاد نمی‌کند. سریال «دختران گیلمور» (Gilmore Girls) نیز در این سرویس استریم زندگی جدیدی کرد.

لوسیفر (Lucifer) و بازمانده برگزیده (Designated Survivor) آخرین مجموعه‌های مهمی بودند که نتفلکیس نجاتشان داد – آن هم در سال ۲۰۱۸. اکنون سه سال می‌گذرد و به نظر می‌رسد دیگر با آن ناجی همیشگی طرف نیستیم. اکنون سرتیترهای خبری مدام مشغول نام بردن سریال‌های تک‌فصلی هستند که نتفلکیس کنسل کرده و هواداران هم حسابی نسبت به این حرکات سرویس استریم عصبی هستند.

شاید شما هم جزو افراد بی‌شماری باشید که می‌خواهند بدانند چه بلایی سر نتفلیکس آمده؟ چگونه این سرویس استریم غول‌آسا از یک ناجی دوست‌داشتنی به شکننده قلب مخاطبان تبدیل شده است؟

در سال ۲۰۱۷، نویسنده IGN نوشت «نتفلیکس به تازگی دارد بیشتر شبیه شبکه‌های دیگر عمل، و سریال‌های مختلف را کنسل می‌کند». هیچ‌کس نمی‌تواند تمام سریال‌های در خطر را خریداری کند و نه تنها آن را به اوج برساند، بلکه به یک سرمایه‌گذاری مثبت و سودده تبدیل نماید. از سوی دیگر نتفلیکس از همان زمان سفارش بیشترِ سریال‌های اورجینال مخصوص خود را افزایش داده بود.

بر خلاف باور عمومی، نتفلیکس بیشتر از بقیه شبکه‌ها سریال کنسل نمی‌کند – اول از همه این سرویس استریم فرآیندهای آزمایشی ندارد و دوم، سریال‌های خیلی بیشتری نسبت به بقیه سفارش می‌دهد. از زمان کنسل شدن Sense8، نتفلیکس تعداد مجموعه‌های انحصاری خود در سرتاسر دنیا را به شکل عجیبی افزایش داده و تقریبا هر هفته از یک سریال جدید رونمایی می‌کند.

در عرض شش سال، نتفلیکس یک تغییر اساسی به خود دید. در بخش‌های ابتدایی این سال‌ها، سرویس استریم مذکور به دنبال «هر» سریالی بود که یک سری هوادار پر و پا قرص داشته باشد و علاوه بر بزرگ‌تر کردن کتابخانه آرشیوی شبکه، مشترکین بیشتری برایشان جذب کند. در پایان این دوره، نتفلیکس خودش به سازنده چنین سریال‌هایی در ژانرهای متعدد تبدیل شده و اساسا دیگر نیازی به آثار شبکه‌های دیگر ندارد.

نتفلیکس امروزه، مثل بقیه شبکه‌های بزرگ، به خاطر کمیپن‌ها و هشتگ‌های هواداران دست به تصمیم‌گیری‌های بزرگ تجاری نمی‌زند. علی‌رغم یک سری دیدگاه‌های خاص، نتفلیکس اصلا با هدف «نجات» سریال‌های کنسل شده کار نکرده و بدون شک نمی‌خواهد آنچه دیگران داخل سطل زبانه انداخته‌اند را به آغوش بکشد. این غول استریم از مرحله التماس برای جذب مخاطب عبور کرده و قصد حرکت رو به جلو را دارد. و این به معنای نادیده گرفتن سریال‌هایی است که به اندازه کافی موفق نبوده‌اند – حتی باوجود یک سری کمپین و خواسته عده‌ای از هواداران. هشتگ‌های توییتر قرار نیست همیشه به یک حرکت تجاری خوب تبدیل شوند.

پس خیر، نتفلیکس دیگر ناجی شناخته شده سریال‌های از دست رفته نیست. و این امر از مدتی پیش رخ داده. برای درک چرایی تغییرات بزرگ فعلی، ما نیاز به بررسی سه عامل مهم داریم:

۱. آنچه نتفلیکس هنگام شروع به کار احتیاج داشت

۲. آنچه نتفلیکس در ادامه می‌خواهد انجام دهد

۳. حقایق حرکت و روند فعلی تلویزیون

ما به محتوا نیاز داریم

هنگامی که نتفلیکس اولین بار سرویس استریم خود را در سال ۲۰۰۷ راه‌اندازی کرد، حرف زیادی برای گفتن نداشت – حداقل از نظر محتوای مخصوص خودش. این سرویس در حقیقت فقط فیلم‌ها، سریال‌ها و آثاری ارائه می‌کرد که توسط دیگر شبکه‌ها و استودیوها ساخته شده بود. چنین رویکردی در ابتدای امر برای هر دو طرف سودآور به نظر می‌رسید. نتفلیکس می‌توانست با یک قیمت ناچیز کلی محتوای خوب در اختیار مشترکین قرار دهد و شبکه‌‌ها هم آرام آرام به عملکرد خوب «اثر نتفلکیس» پی بردند (اینکه از طریق این سرویس مخاطبان بیشتری سریالشان را به صورت یک جا تماشا کنند – اصطلاحا بینج‌واچ – و در انتظار فصل جدیدی از آن باشند).

مارک پدوویتز مدیرعامل اجرایی شبکه CW در سال ۲۰۱۷ از موفقیت سریال Riverdale گفت:

ما فصل دوم با قدرت خیلی بیشتری بازگشتیم چراکه مخاطبان همچنان مشغول بینج‌واچ فصل اول بودند. زمانی که چنین اتفاقی رخ می‌دهد، کلید کار برای ما این است که مخاطبان را به فرآیند عادی پخش برگردانیم و نشان دهیم این یک سریالِ CW است. همچنین به آن‌ها نشان دهیم قابلیت تماشای قسمت‌هایی که پیش از این منتشر شده در طول سال وجود دارد.

این همان نکته‌ای است که تد ساراندوس، مدیراجرایی و مدیر محتوای آن زمان نتفلیکس، بارها و بارها در مصاحبه‌های سال ۲۰۱۳ (زمانی که نتفلیکس نخستین پروژه‌های اورجینالش را راه‌اندازی کرده بود) به آن اشاره کرده بود. ساراندوس اعتقاد دارد حتی سریال بریکینگ بد خیلی از مخاطبان خود را به لطف نتفلیکس پیدا کرد و سریال‌های موفق شبکه CW مثل True American به خاطر مشترکین قابل توجه این سرویس استریم (حدود ۲۰۰ میلیون نفر) به این سطح از محبوبیت رسیده‌اند.

مدت کمی پس از آنکه موفقیت و تاثیر نتفلیکس شروع به رشد کرد، مدیران آن متوجه شدند همان شبکه‌هایی که سریال‌های خود را در اختیار این سرویس استریم قرار می‌دهند دوست دارند آثار و محصولاتشان را نزد خود نگه دارند. چرا باید نتفلیکس با استفاده از سریال‌های آنان یک سرویس بزرگ و پرسود بسازد؟ در نتیجه، مدیران این سرویس تصمیم گرفتند بیشتر به سوی آثار اورجینال حرکت کنند، اما خب ساختن یک کتابخانه عظیم از چنان آثاری زمان طول می‌کشد. و ساخت فن‌بیس وفادار حتی بیشتر از آن زمان می‌برد. پس اینگونه شد که نتفلیکس اولین «نجات» بزرگ خود را داشت: Arrested Development.

Arrested Development زمانی که اوایل دهه ۲۰۰۰ از شبکه فاکس پخش شد، هواداران آتیشن و وفاداری برای خود دست و پا کرد، اما نمرات و سطح کلی موفقیت آن به حدی نبود که شبکه بخواهد همین‌طور سال‌ها به ساخت و پخشش ادامه دهد. پس از سه فصل، فاکس سریال را کنسل کرد و همه این‌ها در زمانی رخ می‌داد که آنچنان خبری از فضای مجازی، اینترنت و استریم نبود.

این یک کمدی بود که موفقیت خود را از طریق میم‌ها و تکنولوژی‌های جدید به دست آورد – دنیایی که نتفلیکس بهتر از هرکسی می‌شناخت. پس نتفلیکس کتابخانه ایپزودهای گذشته سریال را برای مشترکین در دسترس قرار داد و آن‌ها را برای انتشار قسمت‌های جدیدتر مشتاق کرد. اینگونه بود که نتفلیکس Arrested Development را «نجات» داد.

جین یک جلسه مالی در آپریل ۲۰۱۳، زمانی که نتفلیکس کمتر از پنجاه میلیون مشترک داشت، رید هستینگز (یکی از مدیران عامل سرویس) پیش‌بینی کرد که پخش Arrested Development در این سرویس استریم یک پدیده فوق‌العاده باشد. طبق گزارش نیویورک تایمز، شرکت BTIG در همان سال یک تحقیق گسترده انجام داد که بر اساس آن ۸۶ درصد طرفداران سریال Arrested Development مشترک نتفلیکس شدند.

پس چنین شرط‌بندی‌هایی – علی‌رغم نمرات فنی نه چندان بالا – برای نتفلیکس موفقیت آمیز بود. «کشتن»، «لانگمایر»، «دختران گیلمور»، «بازمانده برگزیده» و «لوسیفر» همگی به نوعی در همین سرویس استریم احیا شدند. آن‌ها با برند جدید Netflix Original یا «اولین پخش از نتفلیکس» پخش شده و در کنار سریال‌های جدید و اورجینالی قرار گرفتند که این شبکه سفارش داده بود؛ House of Cards، Orange Is the New Black، Bojack Horseman، Stranger Things، The Witcher و ده‌ها مورد دیگر.

ساراندوس در سال ۲۰۱۷ به ورایتی گفت: «هرچه موفق‌تر می‌شویم، من بیشتر احساس نگرانی می‌کنم که شبکه‌های دیگر مایل نباشند لایسنس آثار خود را در اختیار ما بگذارند.»

علی‌رغم تمام تفاوت‌هایی که میان شبکه‌های کابلی سنتی و سرویس‌های استریم امروزی وجود دارد، هسته اصلی کار نمایش سریال‌های محبوب و موفق است. نتفلیکس برای مدتی قابل توجه با استفاده از سریال‌های مطرح شبکه‌های دیگر مثل فرندز و آفیس نام خود را بزرگ می‌کرد و از آن سو دست به احیای سریال‌هایی می‌زد که مخاطبان پر و پا قرصی دارد. گرچه اکنون که محتوای اورجینال این شبکه (چه در حوزه داخلی و چه بین‌المللی) به تکامل و قدرت کافی رسیده، آن‌ها دیگری نیازی به محتوای دیگران ندارند.

سپس مسئله نجات سریال‌ها به سوالی درباره نیازها و خواسته‌های نتفلیکس برای آینده تبدیل شد، و نه راه‌ حلی برای جذب مخاطب. نتفلیکس زمانی به دنبال مخاطب بود که کمتر از ۵۰ میلیون مشترک داشت. اکنون، این رقم از ۲۱۰ میلیون نفر هم عبور کرده است. این غول استریم حالا سریال‌های مختلفی را در سرتاسر دنیا لایسنس می‌کند و نیازی به نیاز یک سریال فانتزی و حماسی ندارد چراکه خودش می‌تواند اثر موفقی مثل «ویچر» بسازد.

اگر «لوسیفر» آخرین سریالی بود که مورد لطف نتفلیکس قرار گرفت، این می‌تواند مناسبی برای درک سیاست‌های جدید و پیش‌روی شبکه برای نجات یا عدم نجات آثار دیگر باشد.

مالکیت همه چیز است

نتفلیکس یک شرکت بین‌المللی است. سریال‌های اورجینال این شبکه باید در تمام کشورهایی که فعالیت می‌کنند، در دسترس باشد. و این سریال‌های اورجینال باید انحصاری و خاص باشند.

بلا باجاریا یکی از مدیران نتفلیکس پس از احیای سریال Designated Survivor در سال ۲۰۱۸ طی مصاحبه با TV Insider‌ گفت: «چون این سریال مخاطبان بین‌المللی داشت ما به ارائه آن به عنوان یک سریال اورجینال از نتفلیکس علاقه‌مند شدیم.»

با این حال حتی وقتی به سریال‌های ارزشمندی که نتفلیکس نجات داد هم نگاه می‌کنیم، قضیه بدون نقص نیست. به عنوان مثال لوسیفر محصول شبکه فاکس بود و پس از فصل سوم کنسل شد. نتفلیکس با خرید و احیای آن دو فصل جدید ساخت. حال با اینکه سریال مذکور به عنوان اثر اورجینال نتفلیکس شناخته می‌شد اما در کشور آلمان به شکل انحصاری از طریق آمازون پرایم پخش شد و دلیل آن هم مسائل پیچیده حقوقی و کپی‌رایت بود. پس چرا نتفلیکس در سال ۲۰۱۸ لوسیفر را خرید؟

باید یک نقطه کلیدی را در ذهن داشته باشیم: تیم نتفلیکس با اطلاعات زندگی می‌کند و نفس می‌کشد. با اینکه لوسیفر هیچ‌گاه به شکل صد درصدی در اختیار نتفلیکس قرار نگرفت اما در مقیاس بین‌المللی عملکرد شگفت‌انگیزی داشت. پس از کنسل شدن سریال توسط فاکس، آمازون و نتفلیکس به عنوان خریداران علاقه‌مند وارد بازی شدند چراکه می‌دانستند این اثر بیس هواداری و پتانسیل خیلی خوبی برای درآمدزایی دارد.

اما این سرمایه‌گذاری بزرگ زمانی رخ داد که نتفلیکس از سال‌ها قبل لوسیفر را از فاکس می‌گرفت و در سرویس استریم خود پخش می‌کرد. کیسی مور سردبیر What’s on Netflix به IGN‌ گفت: «اینکه ناشران کمتری تصمیم به همکاری با نتفلیکس گرفتند، نشان می‌دهد چرا این سرویس دیگر سریال‌ها را نجات نمی‌دهد.»

اکنون بزرگ‌ترین سوالی که مدیران نتفلیکس از تیم خود می‌پرسند، این است که آیا نجات یک سریال می‌تواند سرمایه‌گذاری بلندمدت پرسودی برایشان باشد یا خیر. در چنین موردی می‌توان سریال Good Girls را در نظر گرفت؛ نتفلیکس در تولید این سریال به NBC و یونیورسال کمک کرد و هزینه‌های آن را به شکل چشم‌گیری کاهش داد. به همین خاطر، غول استریم موفق شد تمامی حقوق استریم و پخش آن را در دنیا برای خود حفظ کند. کنترل کامل. ساراندوس چنین چیزی را برای همه سریال‌ها می‌خواهد.

گرچه زمانی که NBC تصمیم به کنسل کردن Good Girls گرفت (نمرات این سریال هیچ‌گاه بالا و قابل توجه نبودند)، نتفلیکس به سراغ آن نرفت. گزارش‌هایی منتشر شدند که می‌گفتند اگر نتفلیکس می‌خواست به جای تصمیم هزینه‌ها با NBC، تمام هزینه‌ها و کارهای تولید آن را بر عهده بگیرد، اصلا به صرفه نبود. و خب بلا باجاریا نیز دست به نجات هر سریالی نمی‌زند و انتخاب‌های خاصی دارد.

حتی اگر Good Girls یک درخشش لحظه‌ای هم در نتفلیکس آمریکا داشت، باجاریا و تیمش همچنان آینده درخشانی برای آن تصور نمی‌کردند که بخواهند تصمیم به نجاتش بگیرند. همان‌طور که هالیوود ریپورتر گزارش داد، «نتفلیکس به انتخاب‌گرایی خود هنگام احیای سریال‌های کنسل شده ادامه می‌دهد» و مدیران پس از کنسل شدن Manifest در فصل دوم، به سراغش نرفتند.

نتفلیکس به سریال‌های بزرگ احتیاج دارد. و باید صاحب حقوق کامل این سریال‌های بزرگ باشد. نتفلیکس دیگر محتاج مخاطبان سریال‌های دیگران یا محتوای جدید نیست. این شبکه اکنون باید با صدها سریال و شبکه موفق دیگر رقابت تنگاتنگ انجام دهد.

با وجود تمام هشتگ‌هایی که در توییتر برای نجات سریال‌ها توسط نتفلیکس به راه می‌افتد، باید قبول کنیم که این سرویس استریم نمی‌تواند خانه تمام سریال‌های یتیم‌شده تلویزیون باشد! این شبکه باید به خانه بزرگ‌ترین فرانچایزهای دنیا تبدیل شود.

همه چیز تغییر کرده است

چشم‌اندازی که نتفلیکس اکنون در آن به سر می‌برد، با فضای تجاری ۵ سال پیش زمین تا آسمان تفاوت دارد.

خیلی از شبکه‌ها و استودیوهایی که نتفلیکس در گذشته با آن‌ها همکاری می‌کرد اکنون سرویس استریم مخصوص خودشان را دارند. NBC و یونیورسال صاحب Peacock هستند؛ برادران وارنر HBO Max را دارد؛ دیزنی و ABC هم هولو و دیزنی‌پلاس را راه‌اندازی کرده‌اند.

شرایط به نوعی تغییر کرده که حتی اگر استودیوها و شبکه‌های دیگر حاضر به فروش حقوق پخش آثار خود به نتفلیکس باشند، آن فیلم یا سریال نهایتا دوباره به سرویس استریم همان شبکه بازمی‌گردد و اصولا سود تلاش‌های نتفلیکس به دیگران می‌رسد.

به همین خاطر، نتفلیکس به دنبال اقتباس آی‌پی‌های شناخته شده مثل ویچر و رزیدنت اویل و همچنین فرصت‌های طلایی در کشورهای مختلف (مثل سریال اسپانیایی Money Heist) است.تفلیکس همچنان تلاش دارد هویت حقیقی خود را بشناسد و به سرویسی تبدیل شود که همه دوستش دارند. این مورد منجر به حرکات و سیاست‌های متنوعی از سوی این غول استریم طی چند سال اخیر شده است.

باجاریا اوایل سال جاری به سایت ورایتی گفت: «ما فصل بازگشت بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین سریال‌ها را پیش رو داریم. با نگاه به بازگشت ویچر، خانه کاغذی (سرقت پول)، Never Have I Ever، تو و … ما نمایش‌های عظیم و مهمی داریم که برایشان حسابی هیجان‌زده هستیم.»

اما تنها چیزی که باجاریا درباره آن صحبت نکرد، احیا یا بازگرداندن سریال‌های کنسل شده بود. در حقیقت این مدیر نتفلیکس در ادامه کار کمتر چنین تصمیماتی خواهد گرفت. نتفلیکس بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ یک سرویس کاملا متفاوت بود و اکنون در میانه‌های ۲۰۲۱ با یک هویت متمایز خود را جلو می‌برد.

اگر نتفلیکس قبلا به عنوان ناجی سریال‌ها شناخته می‌شد، تنها دلیلش «نیاز» این سرویس به آن آثار پرطرفدار بود. بله، نتفلیکس همچنان چشمش به دنبال سریال‌هایی خواهد بود که ارزش احیا و بازیابی را داشته باشند اما خب نمی‌توان انتظار یک ناجی بی‌بدیل را داشت.

نهایتا، مخاطبان باید بدانند نتفلیکس دیگر آن ناجی همیشگی نیست و این روند از مدتی پیش آغاز شده است. و خب چنین چیزی لزوما معنای بدی ندارد و در حقیقت رشد و ترقی نتفلیکس را نشان می‌دهد.

از مجموعه سریال‌های فراموش‌شده در ویجیاتو بخوانید:

• جیمز باند بی‌تربیت در سریال Archer
• فیلسوف کمدین نیویورکی در سریال Louie
• کمدی‌تر از زندگی کارمندی با سریال The Office
• وقتی والتر وایت در سریال Ozark حسابدار می‌شود
• سریال The X-Files و مخوف‌ترین پرونده‌های ماورایی
• سریال Sons of Anarchy و داستان رفتن و نرسیدن پیوسته
• شیوع ویروسی در سال ۲۰۲۰ در سریال The Last Man on Earth
• سریال Freaks and Geeks و روزهایی که ستاره‌های هالیوود نوجوان بودند