۱۰ کاری که پلی استیشن ۱ بهتر از هر کنسول دیگری انجام می‌داد

سونی یکی از بزرگترین شرکت‌های چندملیتی جهان است که همواره سعی کرده به تمام صنعت‌های مختلف سرک بکشد و شانس خود را در آن تست کند. امروزه ما می‌توانیم محصولات این کمپانی را در تمام دسته‌بندی‌های محصولات الکترونیکی ببینیم. از تلویزیون‌ها، دوربین‌ها و هدفون‌ها گرفته تا کنسول‌های بازی محبوب پلی‌استیشن، تجهیزات حرفه‌ای صوتی و تصویری، و حتی خدمات نرم‌افزاری و سرگرمی دیجیتال.

شروع مسیر سونی در صنعت بازی‌های ویدئویی با کنسول پلی استیشن ۱ بود. موفقیت این کنسول به واسطه سیاست‌های حساب‌شده سونی، از همان ابتدا تضمین شده بود. به همین دلیل است که کنسول پلی استیشن ۱ هنوز هم یکی از جذاب‌ترین کنسول‌های تاریخ به‌شمار می‌رود. در این مقاله از ویجیاتو قرار است به بررسی ویژگی‌هایی بپردازیم که پلی‌استیشن ۱ را تبدیل به کنسولی کرده که پس از سی و چند سال، هنوز هم طرفداران خاص خود را دارد.

ویژگی‌های پلی استیشن ۱ که هنوز جذاب هستند

کنسول‌های پلی استیشن از همان ابتدا کنسولی محسوب می‌شدند که تمام اقشار را می‌توانستد از خود راضی کنند. یکی از متمایزترین کنسول‌های پلی استیشن که همانند یک جواهر در تاریخ می‌درخشد پلی استیشن ۱ است. این کنسول به‌‌واسطه ویژگی‌هایی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، حتی از پلی استیشن ۲ نیز می‌توانست بهتر عمل کند. به همین واسطه هنوز هم فراموش نشده و حتی افرادی وجود دارند که همچنان با این کنسول به تجربه بازی‌ها می‌پردازند.

---

۱۰. تکنولوژی بی‌نقص CD-ROM

یکی از عجیب‌ترین تحولاتی که صنعت بازی‌های ویدئویی را از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۴ دستخوش تغییراتی بنیادین کرد، ورود کنسول‌های بازی مبتنی بر دیسک به بازار بود. این تحول که با کنسول فامیکام و فلاپی دیسک‌ها آغاز شد، باعث شد که سازندگان بازی‌ها و گیمرها در سراسر دنیا وارد عصر جدیدی از بازی‌ها شوند.

یکی از تفکرات اشتباهی که در میان گیمرها وجود دارد، این است که گمان می‌کنند پلی استیشن ۱ برای اولین بار تکنولوژی سی دی را به دنیای کنسول‌ها وارد کرد. در حالی که فناوری CD-ROM برای اولین بار با TurboGrafx-CD معرفی شد. اما همان‌طور که احتمالا حدس زده‌اید، این کنسول چندان کنسول موفقی نبود. بنابراین لقب تنها کنسولی که توانست این فناوری را درست و موفق اجرا کند به پلی استیشن ۱ می‌رسد.

مهم‌ترین دلیلی که باعث شد پلی استیشن ۱ آن کنسولی باشد که به‌واسطه CD-ROM فروشی افسانه‌ای تجربه کند، این بود که سونی به‌خوبی متوجه شده بود که بازی‌هایی که روی CD ذخیره می‌شوند، می‌توانند داده‌های بیشتری ذخیره کنند و به تبع آن، محتوای بیشتری ارائه دهند. همین نکته ساده، باعث شد که حتی برنامه‌های کامپیوتری مانند RPG Maker راه خود را به پلی‌استیشن ۱ پیدا کنند.

---

۹. عدم وجود هرگونه ادعای عجیب و غریب

یکی از مشکلاتی که در گذشته و امروز کنسول‌های مدرن با آن درگیر هستند، این است که اغلب سعی می‌کنند خود را بیشتر از یک کنسول بازی جلوه بدهند. پلی استیشن ۲ یا ایکس باکس وان خود را به عنوان یک مرکز رسانه‌ای معرفی کردند. این در حالی بود که سونی حتی پا را یک قدم فراتر گذاشت و پلی استیشن ۳ را به عنوان سوپرکامپیوتر به بازار عرضه کرد.

اما پلی استیشن ۱ در نقطه مقابل تمام این کنسول‌ها قرار داشت. زیرا سونی از همان ابتدا می‌دانست که پلی استیشن ۱ قرار است صرفا یک کنسول بازی باشد. درست است که این کنسول می‌توانست از محتواهای دیگری مانند موسیقی‌ها را هم با CD-ROM خود پخش کند. اما سونی هیچوقت سعی نکرد که حول محور این قابلیت کنسولش بازاریابی خاصی انجام دهد.

---

۸. پلی استیشن ۱ جولانگاه عناوین پلتفرمر

امروزه روز بازی‌های پلتفرمر تقریبا به فراموشی سپرده شدند و به جز نینتندو کمپانی دیگری توجه چندانی به این ژانر ندارد. این در حالی است که در گذشته‌ای نه‌چندان دور بازی‌های پلتفرمر یکی از محبوب‌ترین ژانرهای بازی محسوب می‌شوند. دلیل اصلی علاقه به این نوع بازی‌ها صرفا به‌خاطر ساخت یا بازی کردن آن‌ها نبود. بلکه این بود که بازی‌های پلتفرمر می‌توانند به‌ بهترین شکل مهارت‌های کنسول را به رخ همه بکشند.

البته که با موفقیت عجیبی که Astro Bot در پلی استیشن ۵ کسب کرد، می‌توانیم شاهد باشیم که حتی پلی استیشن نیز دوباره روی خوشی به این ژانر نشان می‌دهند. با این وجود هرگز موفقیتی که بازی‌های پلتفرمر روی پلی اسیتشن ۱ داشتند، تکرار نخواهد شد.

جایگاه قوی پلتفرمرها در اولین کنسول سونی، باعث شده که در طول حیات این کنسول آنقدر بازی پلتفرمر برای آن ساخته شود که به‌سادگی نمی‌توان تمام آنها را برشمرد. اگر بخواهیم به بازی‌های پلتفرمر پلی اسیتشن ۱ که توانستند در ایران هم جایگاه خوبی کسب کردند، می‌توانیم به بازی‌های Crash Bandicoot، Spyro the Dragon یا Rayman اشاره کنیم.

---

۷. آگاهی خوب سازندگان نسبت به محدودیت‌ها

اگر در سالهای اخیر اخبار بازی‌های ویدئویی را پیگیری کرده باشید، احتمالا متوجه شده‌اید که سازندگان دیگر به قدرت پردازشی کنسول‌ها توجه چندانی ندارند. یکی از چالش‌هایی که همواره گریبانگیر کنسول‌های بازی‌ای است که مدت زیادی در بازار حضور دارند، این است که از یک جایی به بعد بالاخره سن زیادشان کار دستشان می‌دهد.

البته که این موضوع به خودی خود مشکلی ایجاد نمی‌کند. صرفا زمانی فاجعه ایجاد می‌شود که بازی‌ها مدام تلاش کنند که کنسول‌ها را فراتر از توانشان به کار بگیرند. یکی از ملموس‌ترین مثال‌هایی که برای این موضوع وجود دارد، فاجعه انتشار Cyberpunk 2077 روی PS4 تقریبا ده ساله است.

پلی استیشن ۱ هم همواره با بازی‌هایی رو به رو می‌شد که سخت‌افزار آن را همه‌جوره به چالش می‌کشیدند. اما با این حال هرگز بازی‌سازان پا را از توان سخت‌افزار این کنسول فراتر نگذاشتند. مهم‌ترین اولویتی که بازی‌سازان در آن زمان داشتند، صرفا تجربه روان و درست بازی بود. همین موضوع باعث شد که حتی بازی‌ای مانند Final Fantasy VII، با وجود وسعت زیادی که داشت هرگز پلی استیشن ۱ را با چالش عجیبی مواجه نکرد.

---

۶. امکان آزمون و خطای بیشتر

در حال حاضر صنعت بازی‌های ویدئویی، بیش از چیزی که باید درگیر استانداردهای مختلف و دست و پا گیر شده است. مهم‌ترین پیامد قرار دادن استانداردهای مختلف در سر راه شرکت‌های بازی، بدون شک کاهش خلاقیت و نوآوری است. همین موضوع باعث شده است که در بازی‌های جدید، امکان آزمایش تجربه‌های جدید عملا وجود ندارد. به همین دلیل است که حتی اندک تلاش‌هایی که برای نمایش نوآوری انجام می‌شود اغلب مصنوعی و بی‌الهام به نظر می‌رسند.

این مشکل اما در زمان عرضه پلی استیشن ۱ به‌هیچ عنوان وجود نداشت. زیرا PS1 پر از آزمایش و تجربه‌های جدید بود. بازی‌ها بدون هیچ ترسی از قابلیت‌های کنترلر دوال‌شاک، مانند آنالوگ دوگانه و لرزش بهره می‌بردند و آنها را برجسته می‌کردند. از سوی دیگر بازی‌ها وارد دنیاهای جدیدتری شدند که بنیان‌های صنعت گیمینگ مدرن را بنا نهادند.

---

۵. انتخاب کراش بندیکوت به‌عنوان نماد

از ابتدای تاریخ ویدئوگیم تا به امروز، هر کنسول بازی معمولا یک شخصیت به‌یاد ماندنی را به عنوان نماد خود انتخاب می‌کرد. این شخصیت‌ها به‌طور کلی هویت کنسول و مخاطبان هدفش را منعکس می‌کرد. به عنوان مثال نینتندو ماریوی شاد و خانوادگی را دارد، در حالی که ایکس‌باکس با شخصیت قدرتمند و بالغ مستر چیف معرفی می‌شود.

هم اکنون شخصیت خاصی به عنوان نماد پلی استیشن وجود ندارد. اما اوضاع همیشه به این صورت نبود. در دوران پلی استیشن ۱، سونی به‌صورت کاملا هدفمند Crash Bandicoot را به‌عنوان شخصیت نمادین کنسول خود معرفی کرد. کرش شخصیتی دیوانه اما قهرمان بود که در بازی‌هایش هم مخاطبان کم‌سن را سرگرم می‌کرد و هم می‌توانست تجربه‌ای جذاب برای بزرگسالان ایجاد کند.

Crash Bandicoot مانند دیگر بخش‌های پلی استیشن، در بین نینتندو و ایکس‌باکس قرار داشت. به این معنی که بازی‌های Crash Bandicoot نقطه میانی بین سری شاد و سبک ماریو و سری خشن‌تر Halo بودند. متاسفانه این شخصیت عجیب و جذاب امروزه تا حد زیادی به فراموشی سپرده شده است و از روزهای درخشش Crash Bandicoot به عنوان نماد پلی‌استیشن مدت‌هاست که گذشته.

---

۴. این کنسول برای هر قشری ایده‌آل بود

هر چه بیشتر به جلو می‌رویم، کنسول‌های بازی سعی می‌کنند که بزرگسالان را بیشتر به‌عنوان مخاطب هدف خود قرار دهند. همین موضوع باعث شده که به جز نینتندو، بازی‌های ویدیویی امروزی نسبت به دهه‌های گذشته کمتر خانوادگی هستند. برخلاف ایکس باکس، پلی استیشن از همان ابتدا مخاطب هدف خود را بزرگسالان قرار نداده بود.

کنسول‌های پلی اسیتشن که در گذشته بازی‌های متعددی برای قشر کم‌سن‌تر داشت. امروزه بیشترین تمرکز خود را روی تولید بازی‌های مخصوص بزرگسالان و تقریبا هالیوودی گذاشته است و حتی می‌توان گفت از بازی‌های ساده و خانوادگی غافل شده است. البته که پلی استیشن ۱ نیز بازی‌های جذابی برای بزرگسالان داشت. یکی از این بازی‌ها که در زمان عرضه نیز بسیار سر و صدا کرد، سری بازی‌های Resident Evil بود.

پلی اسیتشن ۱ به‌خوبی موفق شد که تعادلی موفق بین بازی‌های بالغانه مانند Resident Evil و بازی‌های خانوادگی مانند Crash Bandicoot برقرار کند. همین باعث شد که پلی اسیتشن ۱ کنسولی برای همه باشد، در حالی که کنسول‌های مدرن پلی‌استیشن مثل پلی استیشن ۵ بیش از حد روی پایگاه بازیکنان بالغ خود تمرکز دارند.

---

۳. تعادل بی‌نظیر بین بازی‌های دوبعدی و سه‌بعدی

هر زمان که صحبت از بازی‌های ویدئویی می‌شود، همواره تاکید بسیار زیادی روی پیشرفت تکنولوژی وجود دارد. یکی از حوزه‌هایی که پیشرفت تکنولوژی تاثیر مستقیمی روی آن می‌گذارد، گرافیک بازی‌ها است. بازی‌های امروزی در زمینه گرافیک، بیشتر سعی می‌کنند واقع‌گرایانه‌تر باشند و تصاویر با جزئیات‌تری را به کاربر ارائه‌دهند.

در کنسول‌های جدیدتر آنقدر روی واقع‌گرایی تاکید می‌شود که عملا حس سرگرمی از بین می‌رود. با این حال در زمان پلی استیشن ۱ قضیه کاملا فرق می‌کرد. در این کنسول تعادل سالم‌تری بین بازی‌های دوبعدی و سه‌بعدی وجود و همین باعث می‌شد که هر دو این بازی‌ها لذت‌بخش باشند. به عنوان مثال بسیاری بازی سه‌بعدی Final Fantasy VII را تجربه کردند، اما به همان اندازه بازی دوبعدی Castlevania: Symphony of the Night هم طرفدار داشت.

---

۲. وجود تنوعی غیرقابل‌باور در بازی‌ها

بسیاری از منتقدها و گیمرها بر این باور هستند که از آغاز هزاره جدید، بازی‌های ویدیویی یکسان شده‌اند. مهم‌ترین دلیلی هم که برای این موضوع ذکر می‌شود این است که بازی‌ها معمولا یا تیراندازی اول شخص هستند یا تیراندازی سوم شخص و چیز دیگری وجود ندارد.

خلا وجود بازی‌های متفاوت را زمانی می‌توانیم ببینیم که وقتی بازی‌ای مثل Astro Bot تولید می‌شود استقبال و توجه بسیار زیادی را دریافت می‌کند. اما در زمان حیات پلی استیشن ۱ اوضاع به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. پلی‌ استیشن اصلی، بر خلاف کنسول‌های بعدی پلی استیشن کتابخانه بسیار متنوعی در اختیار داشت.

از بازی‌های مبارزه‌ای مانند Tekken گرفته، تا عناوین پلتفرمر مانند Spyro the Dragon و... شما می‌توانستید هر نوع بازی‌ای را در این کنسول پیدا کنید. این موضوع به بازیکنانی که از پلی استیشن ۱ استفاده می‌کردند امکان انتخاب بین گزینه‌های زیادی را می‌داد. در حالی که در دوران کنونی بازی‌ها در ژانرهای محدودی طبقه‌بندی می‌شوند.

---

۱. دریافت کیفیت و کمیت به‌صورت همزمان

در دورانی زندگی می‌کنیم که کمپانی‌ها بیش از هر چیزی روی کمیت تمرکز دارند. به‌عنوان مثال تعداد بازی‌هایی که از سری Call of Duty در سال‌های اخیر منتشر شدند، آنقدر زیاد است که نمی‌توان به سادگی آنها را شمارش کرد. اما این افزایش کمیت باعث شده که کیفیت هر نسخه کمتر از نسخه قبلی است. این موضوع صرفا یک عارضه جانبی از تمرکز بیش از حد صنعت بازی‌های ویدیویی در سال‌های اخیر روی سودآوری است.

اما در دوران پلی استیشن ۱ با وجود فراوانی زیاد بازی‌ها، کمتر شاهد بازی‌های کم‌کیفیت یا ضعیف بودیم. به عنوان مثال Tomb Raider صرفا یکی از صدها عنوان عالی‌ای است که برای این کنسول منتشر شد. نکته برجسته‌ای که درباره پلی استیشن ۱ وجود داشت، این بود که در کتابخانه آن بازی‌های واقعاً ضعیف بسیار کم و نادر بودند و همین موضوع باعث می‌شد که بازیکنان زمان بیشتری را با کنسول بگذرانند.

---

کلام آخر

پلی‌استیشن ۱ فراتر از یک کنسول بازی ساده بود و به‌عنوان نمادی از نوآوری، تنوع و خلاقیت در صنعت بازی‌های ویدیویی مطرح شد. کتابخانه گسترده و متنوع آن، شامل بازی‌های خانوادگی، پلتفرمر، مبارزه‌ای و عناوین بالغ، تجربه‌ای جامع و لذت‌بخش برای همه بازیکنان فراهم می‌کرد.

پلی استیشن ۱ توانست تعادل بی‌نظیری بین کیفیت و سرگرمی برقرار کند و با استفاده هوشمندانه از فناوری نوظهور CD-ROM و قابلیت‌های کنترلر دوال‌شاک، استانداردهایی را برای نسل‌های بعدی پلی‌استیشن ایجاد کرد. همین ویژگی‌ها باعث شده است که حتی پس از گذشت بیش از سه دهه، این کنسول همچنان در ذهن علاقه‌مندان به بازی، یکی از تأثیرگذارترین و به‌یادماندنی‌ترین کنسول‌های تاریخ باشد.