سینمای دیروز – چشیدن طعم آزادی در رستگاری در شاوشنک

در سینمای دیروز این هفته، سراغ یکی از پرچم‌داران ژانر درام اجتماعی رفتیم که همه ما با آن خاطره داریم و هر بار دیدنش مانند کشف چیز جدیدی در فلسفه سینمای جهانی است. فیلم رستگاری در شاوشنک که جز ۲۵۰ فیلم برتر IMDB با رتبه اول است، بهترین گزینه از فیلم‌های دهه نودی برای تماشا در یک آخر هفته سینمایی است. با ویجیاتو همراه باشید، تا نگاهی اجمالی به این فیلم تاثیر‌گذار داشته باشیم.

درباره عوامل

فیلم آزادی محور رستگاری در شاوشنک فیلمی محصول سال ۱۹۹۴ به نویسندگی و کارگردانی فرانک دارایونت است که داستان آن برگرفته از رمانی به نویسندگی استیفن کینگ به نام 《ریتا هیورث و رستگاری در شاوشنک》 است. بازیگری نقش اول مرد این فیلم را تام رابینز و نقش مکمل مرد آن را مورگان فریمن برعهده داشتند که مورگان فریمن به خاطر بازی در نقش رد، نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین بازیگر شد اما برنده نشد.

جوایز و افتخارات

در کل این فیلم نامزد دریافت ۷ جایزه اسکار در زمینه‌های بهترین بازیگری، بهترین فیلمنامه، بهترین فیلم، بهترین فیلمبرداری، بهترین تدوین، بهترین موسیقی فیلم و بهترین صدابرداری شده است. همچنین این فیلم نامزد دو جایزه گلدن کلوپ در زمینه‌های بازیگری برای مورگان فریمن و فیلمنامه برای فرانک دارایونت شده است.

داستان و شخصیت

دو عنصر داستان دراماتیک و شخصیت‌های تاثیر‌گذار در فیلم رستگاری در شاوشنک، از دلایل مهم برای محبوبیت این فیلم هستند. شخصیت اندی دوفرین با اینکه نتوانست در لیست صد سال، صد قهرمان و شرور مقامی بی‌آورد و فقط نامزد شد، جز یکی از محبوب‌ترین و تاثیر‌گذار‌ترین شخصیت‌های تاریخ سینمای هالیوود به حساب می‌آید. و طبیعتا همچین افتخاری از ربته اول ۲۵۰ فیلم برتر IMDB انتظار می‌رود.

داستان این فیلم به قدری تاثیر‌گذار و مثبت است که می‌تواند بیننده را به مدت ۱۲۰ دقیقه از فضای غمگین درونش دور کند و دیدگاهش به زندگی را از منفی به مثبت تغییر دهد. داستان فیلم، داستان یک بانکدار جوان به نام اندی دوفرین است که به جرم قتل همسر و معشوقه همسر، به حبس ابد در زندان شاوشنک محکوم شده است. اما اندی زیر بار این جرم نمی‌رود و آن را انکار می‌کند.

عنصر امید در داستان را می‌توان از پشت صفحه نمایش لمس کرد و از ورای آن انرژی مثبتی دریافت کرد که همین انرژی مثبت، ما را وارد یک تجربه دست نیافتنی در هنگام تماشای فیلم می‌کند. فیلم با قاطعیت به ما می‌گوید که حتی در پشت میله‌های زندان و با وجود حکم حبس ابد، می‌توان کورسویی امید پیدا کرد و با همان اندک امید، می‌توان راه رستگاری را در پیش گرفت و از زندان تن رها شد. چه انسان‌هایی که سالیان سال پشت میله‌های زندان طعم آزادی را می‌چشند و حتی از بسیاری از انسان‌هایی که در زندان نیستند، آزاد ترند.

مهم نیست که آن‌ها در جهان مادی در کجا قرار دارند، آن‌ها روح‌شان را آزاد و ریکاوری کردند.نقطه دید زیبای فیلم به آزادی، به قدری محسوس و با وضوح منتقل می‌شود که تاثیر مثبتی در ذهن مخاطب می‌گذارد و با دلایلی روشن، مخاطب را به باور کردن این نقطه دید وا می‌دارد. شخصیت اندی دوفرین ثابت می‌کند که با شرافت و امید، حتی از داخل زندان هم می‌توان به آزادی رسید. آزادی‌ای که نصیب روح شده و دیگر زندانی به اسم جسم آن را محدود نمی‌کند.

نکاتی از این فیلم که شاید نمی‌دانستید

• نقش تامی ویلیامز، ابتدا قرار بود توسط برد پیت بازی شود اما به دلایلی به توافق نرسیدند
• فیلم رستگاری در شاونشنک با فیلم فارست گامپ در یک سال ساخته شدند و به همین دلیل رقبای سرسخت یکدیگر در مراسم اسکار شدند. فیلم فارست گامپ توانست جوایز را نصیب خود کند اما فیلم رستگاری در شاوشنک با حداکثر رای مردمی، در ۲۵۰ فیلم برتر IMDB رتبه یک را بدست آورد و فیلم فارست گامپ رتبه دوازده.
• راب راینز، تهیه کننده و بازیگر سینما، با قیمت ۲/۵ میلیون دلار، قصد داشت حق امتیاز فیلمنامه را از دارابونت، نویسنده و کارگردان فیلم بخرد اما دارابونت این پیشنهاد را رد کرد.
• ابتدا نقش اندی دوفرین برای تام هنکس در نظر گرفته شد، اما تام هنکس به خاطر بازی در فیلم فارست گامپ، نتوانست نقش اندی را بپذیرد.
• در قسمتی از فیلم، عکس از جوانی رد با بازی مورگان فریمن در پرونده او مشاهده می‌کنیم. درواقع آن عکس، متعلق به فرزند مورگان فریمن است که در ابتدای فیلم هنگام آوردن زندانیان، نقش کوچکی بازی می‌کند و یک خط دیالوگ می‌گوید.
• در کلوز آپ صحنه‌ ابتدایی فیلم، تصویری از دست اندی مشاهده می‌کنیم که اسلحه در دست دارد. درواقع آن دست، دست کارگردان فیلم دارابونت است. در کلوز آپ دیگری از فیلم که اندی با چکش درحال هک کردن نقشی روی دیوار است، باز هم دست دارابونت را مشاهده می‌کنیم. او با این کارش می‌خواسته که فکری که توضیحش به تام رابینز سخت بوده را عملی کند.

چرا باید این فیلم را ببینم؟

شخصیت و شخصیت پردازی این فیلم در سطح بالایی از فلسفه قرار دارد و اعمال و کنش‌های انسانی را در همان سطح بررسی و بیان می‌کند. یکی از بحث‌های مهم فلسفی این فیلم، اهمیت عدالت شخصی و به اصطلاح قاضی خود بودن است. هر انسانی با معیار‌های واقعی و بر اساس عدالت جهانی، باید برای خود حد و حدودیی تعیین کند و اگر از آن حد و حدود بگذرد باید برای خود مجازاتی انتخاب کند و خودش با آغوش باز به استقبال مجازات برود. اما وقتی انسان با مجازاتی که حقش نبوده روبه رو می‌شود، قانون انسانیت می‌گوید که نباید زیر بار آن مجازات برود.

بحث تحول به واسطه دوستان تاثیر گذار، از جمله بحث‌های مهم فیلم رستگاری در شاوشنک است. دو شخصیت اصلی فیلم به واسطه نیاز‌ها و خواسته‌هایی که از زندگی انتظار دارند، هم‌دیگر را متحول می‌کنند و به کمال انسانیت می‌رسند.

انسان‌ها مکمل یکدیگرند، آن‌هایی که در این دنیا درس آموخته باشند، می‌دانند که برای رسیدن به حداقل کمالی که در وجودشان است، باید از دیگران درس بگیرند و به دیگران درس بدهند. اما در بعضی مواقع غرور در آدم‌ها، جلوی رسیدن به آن وضعیت آرمانی را می‌گیرد. در زندان شاوشنک غرور زندانیان آزمایش می‌شود. و شاید یکی از مزایای زندان این است که غرور اضافی آدم‌ها را می‌گیرد و آن‌ها را به کامل شدن نزدیک‌تر می‌کند.

تماشای فیلم رستگاری در شاوشنک، همانند یک سفر اکتشافی در درون خویشتن است؛ دیدن این فیلم حتی برای چندمین بار هم می‌تواند حال و هوای‌تان را عوض کند و شما را وادار به تجربه احساس عمیق انسانیت و فلسفه‌های ماورای آن کند. اگر فیلم رستگاری در شاوشنک را ندیدید، حتما در این آخر هفته یک وقت مناسب برای دیدنش پیدا کنید، اگر هم آن را دیدید مطمئن باشید که این فیلم ارزش بار‌ها دیدن را دارد.