16 نکته‌ای که درباره کریستوفر نولان نمی‌دانید

از زمان اوج «استیون اسپیلبرگ» تا به حال هیچ کارگردانی مثل «کریستوفر نولان» بر هالیوود سلطه نداشته. این کارگردان انگلیسی الاصل از فیلم‌های کم بودجه‌ای مثل Memento به سه گانه بتمن رسید و جای هیچ شکی نیست که هیچ فیلم ناموفقی چه از لحاظ بازده مالی چه از لحاظ هنری در کارنامه‌اش نیست.

ویجیاتو به بهانه اکران فیلم Tenent به سراغ نکات جالبی از زندگی کریستوفر نولان رفته است؛ بنابراین اگر به سبک زندگی خالق Inception و The Dark Knight و نکاتی درباره فیلم‌هایش علاقه دارید، با ما همراه باشید. همچنین پیشنهاد می‌کنیم که سری به مطلب بهترین فیلم های نولان بزنید و با آثار این فیلمساز افسانه‌ای بیشتر آشنا شوید.

۱۶. سوخت‌رسانی با چای ارل گری

سوخت مورد نیاز برای خلاقیت و تمرکز کریستوفر نولان ساده‌تر چیزی است که حتی فکرش را بکنید. البته افسانه‌های زیادی درباره فرآیند نگارش فیلم‌نامه وجود دارد اما چیزی که در صحنه فیلم‌برداری به آن نیاز دارد چای است. نولان علاقه زیادی به چای ارل گری دارد.

«مایکل کین» هنگام فیلم‌برداری بتمن آغاز می‌کند (Batman Begins) متوجه عادت عجیب نولان می‌شود. او می‌گوید:

«نکته‌ای که درباره کریس وجود دارد این است که او همیشه این کت را می‌پوشد و در جیب آن یک فلاسک چای ارل گری دارد که تقریباً در تمام طول فیلم‌برداری از آن می‌نوشد». کین از نولان می‌پرسد آیا در فلاسک، نوشیدنی الکلی می‌ریزد که پاسخ می‌دهد فقط چای می‌نوشد. «مورگان فریمن» به خاطر این عادت او را به متخصص آرام تشبیه می‌کند.

۱۵. On Her Majesty’s Secret Service؛ محبوب‌ترین فیلم نولان از سری جیمز باند

On Her Majesty’s Secret Service فیلم محبوب نولان از سری جیمز باند است. فیلمی که در آن «جورج لازنبی» ایفاگر نقش مامور 007 بود و نسبت به کریگ، کانری، مور و ... عملکرد منحصربه‌فردی داشت. لازنبی جاسوس عاشقی است که با عروسش به سمت غروب خورشید می‌رود و در سکانسی شوکه کننده و غم‌انگیزی بدن همسر مقتولش را در آغوش می‌گیرد.

کریستوفر نولان با نامیدن Inception به عنوان «فیلم 007» خود، On Her Majesty’s Secret Service را به دلیل تعادل میان اکشن و رمانتیسیسم، منحصربه‌فرد می‌داند. تصور کنید اگر او مسئول ساخت یکی از فیلم‌های جیمز باند می‌شد نتیجه چه چیز منحصربه‌فردی از آب در می‌آمد.

۱۴. تهیه‌کنندگی همه فیلم‌ها بر عهده همسرش است

بی‌شک یکی از دلایل موفقیت کریستوفر نولان ازدواج و همکاری با «اما توماس» است. در اینکه دیدگاه‌های خلاقانه نولان کاملاً درونی است هیچ شکی نیست اما نمی‌توان از نقش همسرش در تحقق رویاها و نمود بیرونی آن‌ها چشم‌پوشی کرد. هردوی آن‌ها به عنوان دانشجوی ادبیات انگلیسی در کالج دانشگاهی لندن مشغول به تحصیل بودند و پس از ازدواج اولین فیلم کوتاهشان به نام Doodlebug را می‌سازند. سپس نوبت به ساخت ممنتو (Memento) با بودجه کم می‌رسد.، فیلمی که اتفاقاً بسیار موفق از آب در آمد. از آن جا به بعد این زوج سینمایی به فکر ساخت فیلم‌هایی با بودجه‌های کلان افتادند.

مصاحبه‌های اما توماس، بینش و شناخت عمیق او از توانایی‌های همسرش را نشان می‌دهد و درباره چالش‌ها و فرصت‌هایی که این کارگردان بزرگ با آن‌ها روبه‌رو است، اطلاعات زیادی دارد. توماس در پاسخ به این سوال که آیا نولان دوست دارد دوباره فیلم‌های جمع‌وجور و کم‌هزینه بسازد، گفت: «فکر نمی‌کنم کریس هرگز قصد داشته باشد دوباره فیلم‌های جمع‌وجور بسازد».

۱۳. سکانس محبوب نولان؛ بازجویی در شوالیه تاریکی

به گفته کریستوفر نولان آن سکانس نکته اتکایی برای تمام فیلم است. ایده رویارویی بتمن و جوکر برای سال‌ها در ذهن او شکل‌گرفته بود تا اینکه در طول فیلم‌برداری بتمن آغاز می‌کند با «کریستین بیل» درباره ایده‌های که ذات بتمن را بیازماید و او را تا مرز عدالت پارتیزانی پیش ببرد صحبت می‌کنند و نهایتاً به همین سکانس بازجویی می‌رسند.

نولان، کریستین بیل و هیث لجر آن‌قدر به این سکانس علاقه‌مند بودند که آن را در همان هفته‌های ابتدایی فیلم‌برداری شوالیه تاریکی (The Dark Knight) اجرا می‌کنند. آن‌ها از چالش صحنه به عنوان یکی از مشخصه‌های بارز فیلم استقبال می‌کنند و اجازه می‌دهند به آرامی و با تمرین، امکان کشف حداکثری در صحنه فراهم شود. نولان در گفتگویی با لس‌آنجلس تایمز گفت بازیگران او می‌خواستند همه‌چیز را حفظ  کنند. به گفته او این سکانس تفاوت اصلی میان ابرقهرمان و ابر شرور را نشان می‌دهد و سؤالی که مطرح می‌کند این است که؛ چطور با کسی که با شما در تضاد است مبارزه می‌کنید؟

۱۲. کریستوفر نولان هیچ‌وقت به مدرسه فیلم‌سازی نرفت

بله نولان هیچ‌وقت به مدرسه فیلم‌سازی نرفت و البته آثار او از هر مدرک و گواهی‌نامه‌ای در دنیا معتبرتر  است. نولان از 11 سالگی قصد داشت فیلم‌ساز شود و اگرچه مسیر آکادمیک را برای این هدف انتخاب نکرد اما تقریباً هر کاری در سینما انجام داد؛ از تدوین مستندهای مختلف، دستیار فیلم‌برداری، صدابرداری گرفته تا فیلم‌سازی تبلیغاتی.

البته همان‌طور که پیش‌تر گفته بود بودجه‌های فیلم‌سازی در انگلستان بسیار محدود بود و چند سالی طول کشید تا او به سطح فیلم‌سازی مطلوبش برسد.

۱۱. برای بهبود جلوه‌های ویژه (نه ایجاد آن) از CGI استفاده می‌کند

بر خلاف تصور رایج؛ کریستوفر نولان اصلاً از CGI یا تصاویر کامپیوتری متنفر نیست و اتفاقاً برای بهبود کارهایش از آن استفاده می‌کند. او معتقد است باید برای بهبود جلوه‌های ویژه و نه ایجاد آن از این تکنولوژی استفاده کرد. نولان در مصاحبه‌ای با انجمن صنفی آمریکا گفت:

« CGI ابزار بسیار قدرتمندی است اما من فکر می‌کنم بین انیمیشن و عکاسی تفاوت‌های مطلقی وجود دارد. اگرچه تصاویر ایجاد شده توسط کامپیوتر به شدت پیچیده و قدرتمند است اما اگر از هیچ عنصر فیزیکی استفاده نشود و به عبارت دیگر شما چیزی را فیلم‌برداری نکرده باشید، احساس می‌کنید در حال تماشای انیمیشن هستید».

البته او بیش‌تر فیلم‌هایی را ترجیح می‌دهد که به زندگی واقعی شبیه باشند اما برای بهبود کارهایش از CGI استفاده می‌کند و فقط نمی‌خواهد با جلوه‌های ویژه کامپیوتری پرهزینه مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد. مثلاً در سکانس‌هایی از Inception از این تکنولوژی استفاده‌شده است.

۱۰. نگارش فیلم‌نامه Inception ده سال طول کشید

بی‌شک Inception یکی از نقاط قوت کارنامه کریستوفر نولان است و این کارگردان علاقه قلبی به این فیلم دارد. او از کودکی دوست داشت فیلمی درباره ماهیت رویاها بسازد و این اتفاق سرانجام در Inception افتاد. این طرح چند لایه کم‌کم در ذهن او شکل می‌گیرد و نولان همان موقع به نتیجه می‌رسد و از طرح و ساختار سرقت استفاده کند  اما برای سروسامان دادن هسته اصلی داستان چیزی در حدود ده سال زمان صرف می‌شود. نولان می‌گوید:

«نهایتاً فهمیدم باید بیش‌تر روی وضعیت و احساسات انسانی کار کنم. دیوانه‌وار به نظر می‌رسید اما با کار روی شخصیت‌ها می‌توانستم به ارتباط مخاطب با ایده اصلی کمک کنم».

۹. نگارش فیلم‌نامه‌ای درباره هوارد هیوز با بازی جیم کری

اگرچه بسیاری معتقدند Inception گل سرسبد فیلم‌های نولان است اما خودش با این ایده چندان موافق نیست و معتقد است بهترین اثرش فیلمی است که هیچ‌وقت مجال ساخت پیدا نکرد!

ماجرا از این قرار است که نولان 15 سال پیش تمام تمرکزش را برای نگارش فیلم‌نامه‌ای درباره «هوارد هیوز» هوانورد و کارگردان معروف گذاشت. نتیجه رضایت‌بخش بود و قرار شد «جان کری» در این فیلم بازی کند. فقط  یک مشکل نه‌چندان کوچک وجود داشت؛ «مارتین اسکورسیزی» ساخت فیلم هوانورد (The Aviator) با بازی «لئوناردو دیکاپریو» درباره همین موضوع را شروع کرده بود. دوئل بر سر ساخت فیلم‌های تاریخی و ادبی در هالیوود چیز تازه‌ای نیست اما این‌یکی نولان را به شدت عصبی کرد: «من فکر می‌کردم این بهترین چیزی است که تا به حال نوشتم و نگارش آن تجربه فوق‌العاده‌ای بود».

البته احتمال ساخت این فیلم کاملاً منتفی نیست اما با وجود علاقه او به آثار تازه‌تر، به نظر می‌رسد نباید امید چندانی به آن داشته باشیم. البته گاهی نولان فیلم‌نامه‌های قدیمی را مجدداً بازنگری می‌کند و تصمیم می‌گیرد دوباره آن را بسازد و نتیجه چیزی شبیه Inception از آب در می‌آید.

۸. نولان در طول فیلم‌برداری فقط  از دو دست لباس استفاده می‌کند

چند سال قبل «برد گری» مدیرعامل اسبق پارامونت پیکچرز از پشت‌صحنه فیلم میان ستاره‌ای (Interstellar) بازدید کرد. ظاهر مرتب و آراسته عوامل پشت‌صحنه نظر او را به شدت جلب کرد. او می‌گوید: «همه آن‌ها کت‌شلوار پوشیده بودند و کراوات داشتند.با خودم فکر کردم این افراد چه کسانی هستند، چقدر خوب و صمیمی با هم‌صحبت می‌کنند و چرا آن‌قدر متمدن هستند؟»

این فضای شیک و باشکوه از خود نولان سرچشمه می‌گیرد. ظاهراً او در تمام‌روزهای فیلم‌برداری تنها دو دست لباس را انتخاب می‌کند. لباس‌هایی که در کنار زیبایی کاربردی هستند. معتقد است لزومی ندارد هر روز انرژی زیادی برای انتخاب لباس جدید صرف شود. البته همه کت‌های او جیبی برای جا دادن فلاسک چای دارد!

۷. برای نمایش نسخه 35 میلی‌متری Interstellar  شخصا از سینماهای نیویورک بازدید کرد

کریستوفر نولان معمولاً آخر هفته‌ها کار نمی‌کند و وقتی این برنامه را نقض کند یعنی دلیل مهمی دارد. در سال 2014 و پیش از اکران Interstellar در سینماها، او برای بررسی وضعیت سینماهای نیویورک شخصاً اقدام کرد. البته به جای اینکه با سینماهای اصلی AMC شروع کند با سالن سینمای the Bow Tie شروع کرد و قصد داشت مطمئن شود، سکانس پرتاب موشک به خوبی نمایش داده می‌شود. ظاهراً او نگران این موضوع بوده که ارتفاع پرده سینما اندکی زیاد است اما با اکران فیلم و نمایش اولین تصویر «متیو مک کانهی» مطمئن می‌شود همه‌چیز کاملاً تحت کنترل است.

۶. گریم جوکر از نقاشی‌های فرانسیس بیکن الهام گرفته‌ شده است

«فرانسیس بیکن» یکی از هنرمندان محبوب نولان است. ظاهراً او به همراه لجر و چهره‌پرداز فیلم دسته‌ای از نقاشی‌های بیکن را تماشا می‌کنند نهایتاً تصمیم می‌گیرند چهره ابر شرور قصه اندکی ترسناک به نظر برسد.

نولان مجذوب پس‌زمینه سیاه نقاشی‌های بیکن است. او می‌گوید: «این باعث می‌شود به جغرافیای نقاشی و طبیعت متناقض فکر کنم. به چیزهای زیادی که از نقاشی حذف‌شده تا درباره چیزی که واقعاً آن جاست، کم‌تر بگوید. من بیش‌تر به این فکر می‌کنم که در تصویر سیاه پس‌زمینه چه چیزی وجود دارد».

۵. تماس‌های ماهواره‌ای Interstellar به صورت 35 میلی‌متری فیلم‌برداری شد

هیچ شکی نیست که کریستوفر نولان فیلم 35 میلی‌متری را به دیجیتال ترجیح می‌دهد. اگرچه فناوری‌های جدید اجازه برداشت‌های بی‌شماری را می‌دهد و انعطاف‌پذیری بیش‌تری دارد اما او معتقد است نتیجه کار در حالت 35 میلی‌متری با ارزش‌تر است و جذابیت بیش‌تری در هنگام نمایش دارد. او در مصاحبه‌ای گفت:

«فکر می‌کنم این مسئله به منافع اقتصادی تولیدکنندگان برمی‌گردد؛ در نتیجه ترجیح می‌دهند به جای حفظ وضعیت موجود با تغییر، به درآمد بیش‌تر برسند».

نولان در Interstellar این میراث را حفظ کرد و حتی فیلم‌های تماس ماهواره‌ای با بازی «کیسی افلک» و «جسیکا چستین» به صورت 35 میلی‌متری فیلم‌برداری شد.

۴. ایده Memento  در سفر جاده‌ای به لس‌آنجلس به ذهن کریس و برادرش رسید

آیا نبوغ مادرزادی است؟ حداقل برادران نولان این تئوری را اثبات می‌کنند. کریس و برادرش جاناتان در دوران کودکی کمیک‌های شوالیه تاریکی «فرانک میلر» را می‌خواندند، جنگ ستارگان تماشا می‌کردند و آرزو داشتند روزی رویاهایشان را در هالیوود تحقق ببخشند. تا اینکه این اتفاق در سال 2000 افتاد.

ماجرا از این قرار است که کریس و جاناتان با اتومبیل از شیکاگو به لس‌آنجلس می‌رفتند. جاناتان پیش‌تر چند واحد روانشناسی در دانشگاه جورج تاون گذرانده بود و شیفته مفهوم یادزدودگی پس‌گستر (retrograde amnesia) شده بود. کریس پس از شنیدن ایده برادرش او را تشویق کرد تا آن را گسترش دهد و همان‌طور که قابل حدس است کم‌کم ایده توسط برادران بسط یافت و نهایتاً فیلم‌نامه Memento  شکل گرفت.

۳. کریستوفر نولان ایمیل شخصی و تلفن همراه ندارد

به دنبال حساب اینستاگرام و توییتر نولان نباشید چون هیچ‌چیزی عایدتان نمی‌شود. از شبکه‌های اجتماعی که بگذریم، او حتی هیچ ایمیل شخصی ندارد. این کارگردان مشهور می‌گوید: «فکر نمی‌کنم ایمیل در هر کاری که می‌خواهم انجام دهم، کمکم کند. فقط نمی‌خواهم خودم را در این مورد اذیت کنم».

بیشتر بخوانید:

• نگاهی به پایان‌بندی فیلم Tenet – سرانجام پیچیده‌ترین فیلم نولان چه شد؟
• یادداشت: چرا “Tenet” را دوست نداشتم؟
• ۱۰ تا از جزئیات پنهان فیلم Tenet که احتمالا از دست داده‌اید
• فیلم Tenet درباره چیست؟ شرحی بر جدید‌ترین ساخته کریستوفر نولاننقد فیلم Tenet – نولانی‌ترین فیلم کریستوفر نولان
• نقد فیلم Tenet – نولانی‌ترین فیلم کریستوفر نولان

در مورد استفاده از تلفن همراه همین قوانین اعمال می‌شود. نولان می‌گوید: «در شهری مثل نیویورک شما با هر چیزی تنها دو قدم فاصله‌داریم و البته من هرگز از تلفن همراه دو قدم فاصله ندارم». او برای تماس‌های تلفنی، موبایل عوامل پشت‌صحنه را قرض می‌گیرد. البته به‌هیچ‌وجه تکنولوژی گریز نیست بلکه درباره وسوسه تکنولوژی‌های مدرن به خوبی می‌داند: «واقعاً دوست ندارم تلفن همراه داشته باشم چون به من فرصت فکر کردن می‌دهد. در صورتی که اگر تلفن هوشمند داشته باشید حتی در ده دقیقه زمان اضافه گوشی را برمی‌دارید تا بفهمید در آن جا چه خبر است».

۲. معتقد است دانکرک واقعیت مجازی بدون هدست است

با توجه به موفقیت‌های فیلم‌های کریستوفر نولان در گیشه، شاید فکر کنید او از هر استودیویی چک سفید امضا دریافت می‌کند. در صورتی که این‌طور نیست و احترام زیادی برای تولیدکنندگان قائل است و به شدت به بودجه‌ای که در اختیارش قرار می‌گیرد پایبند است. نولان در مصاحبه جالبی درباره دانکرک می‌گوید:

«می‌خواهیم مخاطبان را در کابین خلبان قرار دهیم و از آن‌ها بخواهیم با یک هواپیمای جنگی بجنگند. می‌خواهیم آن‌ها در ساحل قرار دهیم و تا شن و ماسه و امواج را به خوبی حس کنند، می‌خواهیم آن‌ها را سوار قایق‌های کوچک غیرنظامی کنیم و روی امواج به سمت مناطق جنگی ببریم. این فیلم واقعیت مجازی بدون هدست است».

۱. بلید رانر؛ فیلم مورد علاقه کریستوفر نولان

نولان اگرچه خودش را یک متخصص نمی‌داند اما وقتی روی صندلی کارگردانی می‌نشیند یک فرمانده تمام‌عیار است. او در بخش‌های مختلفی از سینما کارکرده و می‌تواند عناصر متفاوت را به صورت منسجم کنار هم قرار دهد. مدت‌ها پیش از اینکه فرماندهی بتمن و کرم‌چاله‌های فضایی را به دست بگیرد، از یک کارگردان تأثیر زیادی پذیرفت.

«وقتی جوان بودم فیلم‌های بیگانه و بلید رانر را دیدم. با خودم گفتم این دو فیلم داستان‌ها، موقعیت و بازیگران متفاوتی دارند اما یک رابطه عمیق بین دو فیلم وجود دارد و آن ریدلی اسکات کارگردان هر دو فیلم است».

او درباره بلید رانر این احساس که اتفاقاتی خارج از آنچه در فیلم نشان می‌دهد به وقوع می‌پیوندد را تحسین می‌کند. همچنین اولین فیلم جنگ ستارگان و 2001: ادیسه فضایی کوبریک از دیگر فیلم‌های تأثیرگذار زندگی‌اش است.

سوال‌های جالب و پر تکرار