مسعود فراستی: «خانه پدری» تنها فیلمی است که موافقم اکران نشود

جنجالی‌ترین ساخته کیانوش عیاری یعنی فیلم «خانه پدری» که برای ۹ سال در توقیف بود و (چند روز پیش) سرانجام برای دو روز به پرده نقره‌ای راه یافت، فورا دوباره به دستور مستقیم دادستانی کل کشور توقیف شد. یک منبع آگاه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرده که کارگردان این فیلم یعنی کیانوش عیاری تعهدی که به تغییر یا حدف صحنه‌های خشن فیلم داده بود را عملی نکرده و به همین دلیل دادسرای فرهنگ رسانه حکم به توقیف فیلم داده است.

شب گذشته برنامه سینمایی «هفت» از شبکه سوم سیما روی آنتن رفت و در بخش پایانی، «جواد طوسی» رئیس اسبق انجمن منتقدان، «محمدتقی فهیم» و «مسعود فراستی» منتقدان سینما به گفت‌و‌گو پیرامون حواشی فیلم «خانه پدری» به کارگردانی کیانوش عیاری، و با بازی شهاب حسینی، مینا ساداتی، مهدی هاشمی و مهران رجبی نشستند.

به گزارش ویجیاتو، به نقل از سینماتیکت، فراستی که معمولا به انتقاد تند از فیلم‌های سینمایی مشهور است، مدعی شد هرگز با عدم اکران هیچ فیلم سینمایی موافق نبوده، اما خانه پدری فرق می‌کند و در واقع تنها فیلمی است که از توقیفش استقبال کرده و به خصوص با نمایش آن در خارج کشور به شدت مخالف است. او در این رابطه توضیح می‌دهد:

فکر می‌کنم چهار پنج سال پیش نظرم را درباره خانه پدری پرسیدند و نظر را گفتم. آن موقع گفتم فیلم (و نه فیلم‌ساز) ضدملی است و همچنان بر این باورم که فیلم ضدملی است. این فقط بحث تم نیست؛ بحث جای دوربین است. به نظر من هر چیزی می‌تواند در سینما مطرح شود، از جمله خیانت و جنایت. بنابراین من با تم‌ها مشکل ندارم. نسبتی که با این موضوعات برقرار می‌کنیم، مسئله است. وگرنه می‌توانی یک مسئله خیانت ملی را با نگاه درست و نسبت درستی که برقرار می‌کنی، آسیب‌شناسی کنی!

فراستی با اشاره به سخنی از عیاری که گفته بود یک داستان واقعی در سال ۱۳۵۴ در شهر اهواز، ایده اولیه فیلم خانه پدری را شکل داده، ادامه داد:

اینکه یک خبر روزنامه را می‌خوانی و بر مبنای آن فیلم می‌سازی، اصلاً مشکلی نیست. نسبت به این خبر روزنامه که دخترکشی شده است، این آیا یک تم است برای جنجال؟ یک تم است برای وطن فروشی یا یک تم برای آسیب‌شناسی؟ متأسفانه فیلم عیاری -که من از شخص او به عنوان انسان و کارگردان خوشم می‌آید و رابطه خوبی با هم داریم- ربطی به فیلمساز ندارد.

منتقد پیشکسوت سینمای ایران اضافه می‌کند:

خانه پدری از نظر تکنیکی، فضاسازی و خلق شخصیت‌ها به شدت ضعیف است و ابداً فرم ندارد! در لحظه دخترکشی، جای دوربین عیاری را اگر در نظر بگیرید، که به نظرم ناآگاهانه اما در دفاع از خشونت است. این است که مضمون‌گرایی نیست و این اشکال اول فیلم است.

اشکال دوم فیلم، تعمیمی است که عیاری می‌دهد؛ واقعه‌ای که ۸۰ سال است ادامه می‌یابد و مدام در یک دایره بسته تکرار می‌شود. من در تمام طول عمرم این اولین فیلمی بود که آن زمان موافق بودم اکران نشود؛ به خصوص در خارج! چون در خارج نمایش آن فیلم به معنی این است که ایرانی‌ها نه تنها فاندامنتالیست هستند بلکه تروریست هستند، ماقبل مدرنیزم‌اند و نزدیک به داعش و طالبان! آیا این تعمیم با آگاهی و شعور انجام گرفته است؟ به نظرم من، عیاری در دام موضوع افتاده است و عامدانه نیست. اما این تعمیم دیگر بیشعورانه نیست، یک جامعه خانه پدری است که ۸۰ سال زن‌ها در آن توسری‌خور و هیچ‌کاره هستند و مدام مردسالاری برقرار است و مدام جنایت را ادامه می‌دهد.

فراستی تصریح کرد:

من با خوشحالی این حرف را نمی‌زنم، با ناراحتی این را می‌گویم که جای دوربین عیاری به گونه‌ای است که فیلمش را به اثری ضدملی و ضدخانواده تبدیل می‌کند.

موضعم اکران فیلم خانه پدری بود، چون بعد از این همه سال سکوت و بایکوت، این خودبه‌خود یک تابو شده که عده‌ای می‌خواهند آن را ببینند. چون وقتی اکران می‌شد، همه آن را می‌دیدند و می‌شد یک نقد جامع فرهنگی در یک جامعه رو به جلو. اما با پایین آمدن فیلم این امکان بسته شد. نقد کارش مسلح کردن آدم‌ها، آگاهی دادن و فرهنگ‌سازی است. شما چیزی را نقد می‌کنی که برایت مهم است، پدیده‌های ماقبل مهم را نقد نمی‌کنی. مثلاً فیلم «مسخره باز» فیلمی ماقبل نقد است.

بیشتر بخوانید:

نقد فیلم خانه پدری – قتل‌ عام در بستر فرهنگی بیمار