گیم گیر از نگاه تاریخ؛ واقعیت‌ها و نکات جذاب یک کنسول فراموش‌ شده

کنسول سگا گیم گیر یکی از جاه‌طلبانه‌ترین تلاش‌ها برای به چالش کشیدن سلطه نینتندو در بازار کنسول‌های دستی بود؛ دستگاهی که با صفحه‌نمایش رنگی و سخت‌افزاری پیشرفته‌تر از زمان خود، نگاه‌ها را به‌سوی آینده جلب کرد. گیم گیر تنها یک رقیب برای گیم بوی نبود، بلکه نماینده‌ی رویکردی متفاوت از سگا در طراحی، بازاریابی و تجربه‌ی بازی‌های قابل‌حمل به شمار می‌رفت.

در این مقاله از ویجیاتو، با مجموعه‌ای از فکت‌ها و حقایق جذاب درباره‌ی کنسول گیم گیر آشنا می‌شویم که جنبه‌های کمتر گفته‌ شده‌ی این کنسول را روشن می‌کنند. برای جزئیات و آگاهی بیشتر از کنسول‌ها، مقاله «بهترین کنسول های کلاسیک مینی» و «۱۰ کنسول رترو که کیفیت صدایی تکرار نشدنی داشتند» را بخوانید.

---

گیم گیر؛ حقایق شگفت‌انگیز از کنسول دستی جاه‌طلب سگا

سگا گیم گیر (Sega Game Gear) نخستین کنسول دستی سگا و سومین کنسول دستی رنگی تاریخ پس از آتاری لینکس (Atari Lynx) و توربواکسپرس (TurboExpress) به‌شمار می‌رود. توسعه‌ی این دستگاه از سال ۱۹۸۹ با نام رمز Project Mercury آغاز شد؛ نامی که مطابق سیاست سگا در استفاده از اسامی سیاره‌ها برای پروژه‌های سخت‌افزاری بود.

هدف اصلی از ساخت گیم گیر، ارائه‌ی رقیبی مستقیم برای Game Boy نینتندو بود؛ کنسولی که در مدت کوتاهی به موفقیتی چشمگیر دست یافت. سگا تلاش کرد با تکیه بر قدرت سخت‌افزاری بالاتر و نمایشگر رنگی، تجربه‌ای متفاوت و پیشرفته‌تر از بازی‌های دستی را ارائه دهد.

عرضه‌ی موفق اولیه، تضمینی برای موفقیت بلند مدت نبود

گیم گیر نخستین بار در ۶ اکتبر ۱۹۹۰ در ژاپن عرضه شد و تنها در دو روز ابتدایی، ۴۰ هزار دستگاه فروش رفت؛ رقمی که طی ۳۰ روز به ۹۰ هزار واحد رسید. این کنسول سپس در سال ۱۹۹۱ وارد بازار آمریکای شمالی، اروپا و آرژانتین و در سال ۱۹۹۲ وارد بازار استرالیا شد. قیمت آن در زمان عرضه ۱۵۰ دلار آمریکا و ۱۴۵ پوند استرلینگ بود.

با وجود شروع قدرتمند، گیم گیر در بازار ژاپن نتوانست محبوبیت پایداری به‌دست آورد و به‌تدریج از گیم بوی عقب افتاد. سگا در نهایت پشتیبانی رسمی از این کنسول را در سال ۱۹۹۷ متوقف کرد؛ پایانی برای دستگاهی که اگرچه شکست‌ خورده تلقی شد، اما از نظر فنی و طراحی، جلوتر از زمان خود بود.

---

 صفحه‌نمایش رنگی گیم گیر، یک مزیت بزرگ با بهایی سنگین بود

گیم گیر به صفحه‌نمایش رنگی با پالت ۴۰۹۶ رنگی مجهز بود؛ ویژگی‌ای که آن را به‌مراتب جلوتر از گیم بوی تک‌رنگ قرار می‌داد. این کنسول از نظر فنی نسخه‌ای قابل‌ حمل از کنسول مستر سیستم (Sega Master System) محسوب می‌شد، هرچند وضوح تصویر کمتری داشت اما در عوض، رنگ‌های غنی‌تر و توانایی پخش صدای استریو از طریق هدفون را ارائه می‌کرد؛ قابلیتی که در مستر سیستم وجود نداشت.

با این حال، این برتری فنی هزینه‌ی بالایی هم داشت. گیم گیر برای روشن ماندن به ۶ باتری AA نیاز داشت و عمر باتری آن به‌مراتب کمتر از گیم بوی بود. همین موضوع به یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف کنسول تبدیل شد و در استفاده‌ی طولانی‌ مدت، تجربه‌ی کاربران را تحت تأثیر قرار داد.

---

 طراحی افقی گیم گیر، ارگونومیک‌تر از گیم بوی بود

برخلاف گیم بوی که طراحی عمودی داشت و صفحه‌نمایش آن بالای دکمه‌ها قرار می‌گرفت، گیم گیر از طراحی افقی بهره می‌برد و کلیدها در دو سمت نمایشگر جای گرفته بودند. این چینش باعث می‌شد دستگاه در طولانی‌مدت، راحت‌تر در دست قرار بگیرد و کنترل بهتری ارائه دهد.

این طراحی افقی، علاوه بر راحتی، شباهت بیشتری به کنترلرهای کنسول‌های خانگی سگا داشت و بخشی از هویت بصری این برند را شکل می‌داد. همین تفاوت ظاهری، گیم گیر را از همان نگاه اول از رقیب اصلی‌اش متمایز می‌کرد. برای مطالعه بیشتر، مقاله‌های «دسته‌ی دست‌ دوم بخریم یا نه؟ راهنمای جامع کنترلر دست‌ دوم» و «هرآنچه که باید پیش از خرید کنترلر بازی بدانید» را مطالعه کنید.

---

 گیم گیر به لطف مستر سیستم، کتابخانه‌ی بازی غنی‌تری داشت

به دلیل شباهت‌های سخت‌افزاری میان گیم گیر و Sega Master System، تبدیل بازی‌های مستر سیستم به کارتریج‌های گیم گیر نسبتا ساده بود. این موضوع باعث شد سگا بتواند در مدت‌ زمان کوتاهی، عناوین متعددی را برای کنسول دستی خود عرضه کند.

علاوه بر این، سگا مبدلی به نام Master Gear Converter عرضه کرد که امکان اجرای مستقیم بازی‌های مستر سیستم روی گیم گیر را فراهم می‌ساخت. این قابلیت، گیم گیر را به یکی از انعطاف‌پذیرترین کنسول‌های دستی زمان خود تبدیل کرد و ارزش سخت‌افزاری آن را افزایش داد.

---

نمایش تبلیغاتی در آمریکا

عرضه‌ی گیم گیر در آمریکای شمالی برخلاف انتظار، با یک تاریخ دقیق آغاز نشد و به‌صورت مرحله‌ای در آوریل ۱۹۹۱ انجام گرفت. سگا برای جلب توجه رسانه‌ها، رویدادی نمایشی روی عرشه‌ی ناو هواپیمابر USS Intrepid در نیویورک برگزار کرد؛ جایی که بالگردی نمادین، محموله‌ی اولیه‌ی کنسول را فرود آورد. این مراسم با حضور صدها کودک و مسابقه‌ای خلاقانه همراه بود که برندگان آن، گیم گیر دریافت می‌کردند.

سگا پس از عرضه‌ی آزمایشی در نیویورک و لس‌آنجلس، توزیع سراسری را آغاز کرد و بلافاصله وارد رقابت تبلیغاتی تهاجمی با نینتندو شد. هرچند فروش اولیه قابل‌توجه بود و تا پایان ۱۹۹۳ حدود ۴ میلیون دستگاه فروخته شد، اما گیم گیر در نهایت نتوانست از سایه‌ی گیم بوی خارج شود و به جایگاه دوم بازار رضایت داد.

---

گیم گیر در اروپا هم محبوب بود، اما باز هم شکست خورد؟

عرضه‌ی گیم گیر در اروپا از سال ۱۹۹۱ آغاز شد و تنها در همان سال، بیش از نیم میلیون دستگاه به فروش رسید. بریتانیا یکی از موفق‌ترین بازارهای اروپایی این کنسول بود و فروش آن حتی از پیش‌بینی‌های اولیه‌ی سگا هم فراتر رفت. در برخی کشورهای اروپایی، گیم گیر شروع قدرتمندی داشت و توجه رسانه‌ها را جلب کرد.

با این حال، مشکلاتی مانند عمر کوتاه باتری و طراحی نه‌چندان ارگونومیک باعث شد گیم گیر نتواند در برابر گیم بوی دوام بیاورد. این کنسول به نخستین محصول سگا در اروپا تبدیل شد که از نظر درآمد، پایین‌تر از رقیب نینتندویی خود قرار گرفت؛ موضوعی که برای سگا یک شکست استراتژیک محسوب می‌شد. برای اطلاعات بیشتر، مقاله‌های «چگونه PS5 خود را تمیز کنیم؟ + راه‌های افزایش طول عمر کنسول» و «22 حقیقت جالب درباره کنسول NES که احتمالا نمی‌دانستید» را بخوانید.

---

TV Tuner یکی از امیدهای اصلی سگا برای موفقیت گیم گیر بود

سگا در بازار اروپا تمرکز ویژه‌ای روی TV Tuner گیم گیر داشت؛ افزونه‌ای که امکان تماشای تلویزیون را روی این کنسول دستی فراهم می‌کرد. این قابلیت در تبلیغات به‌عنوان مزیتی انقلابی معرفی می‌شد و حتی در برخی کشورها به‌صورت باندل با خود کنسول عرضه شد.

با وجود جذابیت ایده، مصرف بالای باتری و کاربرد محدود این قابلیت باعث شد TV Tuner نتواند برگ برنده‌ی گیم گیر باشد. در عمل، کاربران ترجیح می‌دادند کنسولی سبک‌تر، ارزان‌تر و با دوام باتری بالاتر را انتخاب کنند؛ ویژگی‌هایی که گیم بوی بهتر ارائه می‌داد.

---

گیم گیر تقریبا در تمام دنیا عرضه شد، اما همه‌جا موفق نبود؟

گیم گیر در مناطق مختلفی از جمله اقیانوسیه، آمریکای جنوبی، آسیا و حتی آفریقا عرضه شد. در استرالیا تا سال ۱۹۹۴ حدود ۴۵ هزار دستگاه فروخته شد و در آمریکای جنوبی، شرکت Tec Toy مسئول توزیع آن بود. سگا حتی انتظار داشت در آسیا نزدیک به ۹۰۰ هزار دستگاه به فروش برسد.

با این حال، قیمت بالا و رقابت با گیم بوی ارزان‌تر باعث شد گیم گیر در بسیاری از این بازارها عملکرد ضعیفی داشته باشد. در آفریقا هم این کنسول نه‌تنها از گیم بوی، بلکه از دستگاه‌های ارزان و ساده‌ای مثل Brick Game شکست خورد؛ واقعیتی که نشان می‌دهد جاه‌طلبی سخت‌افزاری همیشه به موفقیت تجاری منجر نمی‌شود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های «راهنمای خرید کنسول پلی استیشن ۵» و «بررسی پلی استیشن ۵ – لمس آینده گیمینگ» را مطالعه کنید.

---

گیم گیر هرگز نتوانست سلطه‌ی گیم بوی را در بازار جهانی بشکند

به‌طور معمول تصور می‌شود که Game Gear همواره در جایگاه دوم و با فاصله‌ای مشخص از Game Boy قرار داشت، اما این تصور در بسیاری از مناطق جهان دقیق نیست. حتی سگا مدعی بود که تا اوایل سال ۱۹۹۵، این کنسول ۵۱٪ از سهم بازار کنسول‌های دستی را در اختیار داشته است. با این حال، استقبال نسبتا سرد از گیم گیر در ژاپن باعث شد شرکت سگا تمرکز خود را بر کنسول‌های خانگی مانند Sega Mega Drive، 32X و Saturn معطوف کند.

در حالی که گیم بوی به‌تدریج بهینه شد، طراحی آن جمع‌ و جورتر شد و فناوری باتری و صفحه‌نمایش آن پیشرفت کرد، گیم گیر تغییرات چشمگیری در جهت رفع ضعف‌های خود دریافت نکرد. تصمیمات طراحی نامناسب و پشتیبانی محدود شرکت‌های ثالث باعث شد این کنسول در نهایت در سال ۱۹۹۷ تولیدش متوقف شود. در مجموع، حدود ۳۹۰ بازی برای گیم گیر تولید شد و فروش جهانی آن به حدود ۱۱ میلیون دستگاه رسید.

---

توقف گیم گیر آغاز مسیر جدید سگا در بازارهای دستی بود

پس از توقف تولید، سگا دیگر به‌طور مستقیم وارد بازار کنسول‌های دستی نشد و به جای آن به توسعه‌ی بازی برای پلتفرم‌های دیگر روی آورد. Sega of America بلافاصله از کنسول‌های Game.com و R-Zone حمایت کرد و در اواخر دهه‌ی ۹۰، Sega of Japan به توسعه و انتشار بازی‌های خود برای Neo Geo Pocket Color، WonderSwan و Game Boy Color پرداخت.

تا پایان سال ۲۰۰۰، سگا رسما به عنوان یک توسعه‌ دهنده‌ی ثالث برای کنسول‌های دستی نینتندو فعالیت می‌کرد و بازی‌هایی مانند Chu Chu Rocket! را برای Game Boy Advance عرضه نمود، نشان‌ دهنده‌ی تغییر استراتژی کامل این شرکت در بازار دستگاه‌های دستی. برای اطلاعات بیشتر مقاله‌ی «هرآنچه از Steam Machine می‌دانیم!» را بخوانید.

---

میراث گیم گیر: پیشرو در سخت‌افزار، الهام‌بخش نسل بعد

نسل بعدی رقبای گیم بوی، از جمله Neo Geo Pocket Color، WonderSwan و Game.com، مسیر نینتندو را دنبال کردند و به جای صفحه‌نمایش‌های پرمصرف و گرافیک سنگین، به استفاده از نمایشگرهای تک‌رنگ یا مشخصاتی نزدیک به Game Boy Color روی آوردند.

از منظر فنی، حتی نینتندو تا سال ۲۰۰۱ و عرضه‌ی Game Boy Advance نتوانست به‌طور کامل از توان سخت‌افزاری گیم گیر سال ۱۹۹۰ عبور کند. امروز بازی‌های گیم گیر از طریق سرویس Virtual Console کنسول Nintendo 3DS در دسترس هستند و میراث این کنسول هنوز برای علاقه‌مندان به بازی‌های کلاسیک زنده است. برای اطلاعات بیشتر مقاله‌ی «کنسول دستی مشترک ایکس‌باکس و ایسوس معرفی شد» را بخوانید.

---

گیم گیر مایکرو: بازگشتی کوچک و جمع‌ و جور از سگا

Game Gear Micro به مناسبت ۶۰ سالگی سگا وارد بازار شد و یکی از کوچک‌ترین کنسول‌های تاریخ به حساب می‌آید. این کنسول در چهار رنگ زرد، قرمز، آبی و مشکی و با قیمت ۴۹۸۰ ین (حدود ۴۶ دلار) در ژاپن عرضه شد. هر رنگ شامل مجموعه‌ای از بازی‌های اختصاصی است که آثار مشهور مانند Sonic the Hedgehog نیز در میان آن‌ها دیده می‌شود.

نسخه‌ی جدید گیم گیر با دو باتری نیم‌قلمی (AAA) کار می‌کند و امکان شارژ از طریق درگاه USB نیز فراهم شده است. برای تجربه‌ای راحت‌تر، کاربران می‌توانند از Big Window Micro استفاده کنند تا تصویر کنسول بزرگ‌تر شود و بازی‌ها واضح‌تر به نمایش درآیند. در فهرست زیر بازی‌ها بر اساس رنگ کنسول‌ها را مشاهده می‌کنید.

• مشکی: Sonic the Hedgehog، Puyo Puyo 2، Outrun، Royal Stone
• آبی: Baku Baku Animal، Gunstar Heroes، Sonic & Tails، Sylvan Tale
• زرد: Nazo Puyo: Arle no Roux، Shining Force، Shining Force II، Shining Force: Final Conflict
• قرمز: Columns، The G.G. Shinobi، Megami Tensei Gaiden: Last Bible، Megami Tensei Gaiden: Last Bible Special

---

کنسول دستی سگا گیم گیر (Sega Game Gear)

سگا گیم گیر یک کنسول دستی ۸ بیتی نسل چهارم است که توسط شرکت سگا عرضه شد. با وجود آنکه عرضه گیم گیر کمی دیرتر از گیم بوی انجام شد، این کنسول دارای صفحه نمایش رنگی با نور پس‌زمینه، طراحی افقی و پردازنده قدرتمند Z80 بود که آن را از نظر فنی برتر از گیم بوی جلوه می‌داد. با این حال، طول عمر کوتاه باتری، اندازه بزرگ و پشتیبانی ضعیف از سوی سگا باعث شد گیم گیر نتواند جایگاه گیم بوی را تصاحب کند و تا مارس ۱۹۹۶ تنها ۱۰٫۶۲ میلیون دستگاه فروخته شد.

نسخه اصلی گیم گیر با بازی Columns به‌عنوان بسته همراه عرضه شد و با الهام از طراحی کنترلر Genesis، سطح‌های منحنی و طول مناسب آن برای راحتی در دست گرفتن بهینه شد. با این طراحی، تجربه بازی برای کاربران طولانی‌تر و دلپذیرتر بود و امکان استفاده از مبدل Master Gear برای اجرای بازی‌های Master System فراهم شد. گیم گیر در سال ۱۹۹۷ توسط سگا متوقف شد و در بازه سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ تحت لیسانس سگا، توسط Majesco Entertainment به‌عنوان نسخه اقتصادی دوباره عرضه شد.  برای اطلاعات بیشتر مقاله‌ی «چرا باید به جای Xbox Ally X یک لپ تاپ گیمینگ بخرید؟» را بخوانید.

جدول مشخصات فنی گیم گیر

مشخصه	توضیحات
تولید کننده	Sega
نوع کنسول	دستی (Handheld)
نسل	چهارم (Fourth Generation)
تاریخ عرضه	ژاپن: ۶ اکتبر ۱۹۹۰، NA/EU: آوریل ۱۹۹۱، AU: ۱۹۹۲
قیمت اولیه	ژاپن: ¥19,800، آمریکا: $149.99، بریتانیا: £99.99
تاریخ توقف تولید	جهانی: ۳۰ آوریل ۱۹۹۷، آمریکای شمالی: ۲۰۰۲ (Majesco)
تعداد واحد فروخته شده	۱۰٫۶۲ میلیون
رسانه	کارتریج ROM
پردازنده	Zilog Z80 @ 3.5 MHz
حافظه	۸ کیلوبایت RAM، ۱۶ کیلوبایت VRAM
نمایشگر	۳٫۲ اینچ (۸۱ میلی‌متر) LCD با نور پس‌زمینه، رزولوشن ۱۶۰ × ۱۴۴
گرافیک	پالت ۴۰۹۶ رنگ، ۳۲ رنگ قابل نمایش همزمان
صدا	SN76489، بلندگوی مونو، جک هدفون
منبع تغذیه	۶ باتری AA (۳ تا ۵ ساعت)
ابعاد	۲۱۰ × ۱۱۳ × ۳۸ میلی‌متر
پرفروش‌ترین بازی	Sonic the Hedgehog 2 (۴۰۰,۰۰۰ نسخه)
جانشین	Genesis Nomad

---

فکت‌هایی کمتر شنیده‌ شده درباره گیم گیر؛ رقیبی که جلوتر از زمان خود بود

با وجود تمام محدودیت‌ها و چالش‌ها، گیم گیر نقشی مهم در تکامل کنسول‌های دستی ایفا کرد و استانداردهایی را تعریف نمود که سال‌ها بعد به ثمر نشستند. بسیاری از ایده‌هایی که در زمان خود جسورانه به نظر می‌رسیدند، امروز بخشی بدیهی از طراحی کنسول‌های قابل‌حمل هستند. مرور این حقایق نشان می‌دهد که گیم گیر بیش از یک کنسول ناموفق، تجربه‌ای اثرگذار در تاریخ صنعت بازی‌های ویدیویی بوده است. برای اطلاعات بیشتر مقاله‌‌های «مدل طلایی پلی استیشن 5 ساخته می‌شود» و «تاریخچه کنسول‌ های پلی استیشن» را مطالعه کنید.