بهترین فیلم‌های اقتباسی از کتاب‌ها کدام است؟ [قسمت اول]

هنگامی که اهالی سینما تصمیم گرفتند دست به آثار معروف نویسندگان بزرگ زده و آنها را در قالب فیلم به اجرا دربیاورند، نمی‌دانستند که با چه نوع چالش‌هایی روبه رو خواهند شد. آیا آن فیلم اقتباسی می‌تواند به خوبی کتاب مرجع باشد یا در راضی کردن مخاطب شکست خواهد خورد؟ در این میان برخی از فیلم‌سازان موضوع را ساده انگاشته و با ساخت عناوین ضعیف اقتباسی، بسیاری از سینما دوستان را ناامید کردند.

اما بودند کارگردان‌هایی که توانستند هنگام مواجهه با داستان، آن را به طور کامل درک کرده و با بینش کافی به سمت ساخت آن فیلم رفته‌اند. در مواردی دیده‌ایم که حتی عنوان اقتباس شده نه‌‌تنها به اندازه داستان اولیه جذاب‌تر بوده، بلکه موضوعات به مراتب عمیق‌تری را نیز مورد واکاوی قرار داده است.

در این مقاله قصد داریم به ۱۹ فیلم اقتباس شده از کتاب‌ها بپردازیم که با بررسی ویژگی‌هایشان متوجه می‌شویم چقدر به عنوان اصلی نزدیک یا از آن دور بوده‌اند؛ با ویجیاتو همراه باشید.

فرزندان بشر(۲۰۰۶)

این فیلم سینمایی بر اساس کتاب فرزندان بشر (Children of Men)، اثر پی.دی. جیمز، در سال ۲۰۰۶ منتشر شد که آلفونسو کوآرون وظیفه کارگردانی آن را برعهده داشت.

داستان فیلم به سال ۲۰۲۷ برمی‌گردد، جایی که زن‌ها دیگر نمی‌توانند بچه‌ای به دنیا بیاورند و همه امید و آرزوهای بشر نقش برآب شده است. در حالی که بحران و آشفتگی پایه‌های تمدن بشری را متزلزل کرده، آخرین شانس بقای در وجود زنی به نام کی (کلر هوپ اشیتی) قرار گرفته که به گونه‌ای غیرقابل درک باردار شده‌است.

در این گیر و دار که  فرقه‌های ملی‌گرا به جان هم افتاده‌اند و رهبران دنیا یکی یکی قدرت‌ خود را از دست می‌دهند، مردی سرخورده به نام تئو (کلایو اوون) مأموریت می‌یابد که از این زن محافظت کند و او را تا بندری همراهی کند تا این آخرین امید بشریت بتواند در امنیت کامل، کودکش را به دنیا بیاورد.

تفاوت کلیدی نسخه فیلم با داستان اصلی تغییر بسیاری از شخصیت‌ها و یا حذف شدن تعدادی از آنهاست. جالب است بدانید که شخصیت جولیان تیلور که جولیان مور آن را بازی کرده، ترکیبی از دو کاراکتر رمان‌های دیگر است.

نکته دوم آن است که این فیلم وابستگی مطلق به کتاب ندارد و کارگردان و نویسندگان به طرزی ماهرانه توانسته‌اند توالی اتفاقات مختلف را علی‌رغم وجود تفاوت، خیلی خوب به تصویر بکشند.

مرا با نامت صدا کن (۲۰۱۷)

عنوان مرا با نامت صدا کن (Call Me By Your Name) فیلمی درام و رمانتیک است که از کتابی با همین نام، اثر آندره اسیمن ساخته شده و لوکا گوادانیو کارگردانی آن را برعهده دشته است. از بازیگران اصلی فیلم می‌توان به تیموتی شالامی، آرمی همر، مایکل استلبرگ، و آمیرا کاسار اشاره کرد.

«مرا با نامت صدا کن» داستان لیو پرلمن (تیموتی شالامه) ۱۷ساله را دنبال می‌کند که در سال ۱۹۸۳ در یک محله روستایی در شمال ایتالیا با والدینش زندگی می‌کند.الیو بیشتر وقتش را کتاب می‌خواند و پدرش نیز یک استاد باستان‌شناسی است و تابستان هر سال از یکی دانشجویان دکترا دعوت می‌کند که در ازای شش هفته اقامت رایگان و نوشتن مقاله‌های دکترای خود، به کارهای دانشگاهی پرلمن کمک کند.

مهمان امسال آنها پسری ۲۶ ساله به نام اُلیور (آرمی همر) است که وی هم از قضا عاشق کتاب و نابغه موسیقی ست. لیو که شخصیتی متضاد با اولیور دارد، رفته رفته با او بیشتر آشنا شده و دوستی بین آنها شکل میگیرد.

عروس شاهزاده (۱۹۸۷)

عروس شاهزاده (The Princess Bride)  را می‌توان جزو یکی از بهترین عناوین اقتباسی دانست، چراکه به عنوان یک اثر در ژانر کمدی رمانتیک، توانایی فوق‌العاده‌ای در تصویرسازی داشته و هر مخاطبی بدون خواندن داستان کتاب می‌تواند به خوبی آن را درک کند. این فیلم براساس رمانی به همین نام، اثر ویلیام گلدمن ساخته شده که خود او نیز وظیفه نگارش فیلمنامه را برعهده داشته است.

داستان اینطور شروع می‌شود که پدربزرگ فالک برای نوه‌اش داستانی عاشقانه و پر فراز و نشیب را تعریف می‌کند؛ داستان پرنسس باترکاپ (با بازی رابین رایت) که در سرزمینی خیالی به نام فلورین در یک مزرعه زندگی می‌کند.

پرنسس باترکاپ با اخم و تخم به به یک پسر داهاتی به نام وستلی (کری الویس) دستورات مختلف می‌دهد تا اینکه روزی متوجه می‌شود عاشق او شده و می‌خواهد مابقی زندگی‌اش را با او بگذراند. اما همان موقع نیروهای شیطانی دست به کار می شوند و او را می‌دزدند و به سرزمین های گمشده برده می شود؛ وستلی هم تصمیم می‌گیرد عشقشش را از چنگال شاهزاده هامپردنیک شیطان صفت (کریس ساراندون) نجات دهد.

گویا در ورژن اصلی داستان، شخص گلدمن هم حضور داشته که در فیلم او را نمی‌بینیم. این عنوان که مورد تحسین مخاطبان و همچنین منتقدان قرار گرفت، فرصتی طلایی برای گلدمن بود که بتواند کتابش را به اثری سینمایی تبدیل کند.

۱۲ سال بردگی (۲۰۱۳)

۱۲ سال بردگی ( 12Years a slave) یک فیلم درام تاریخی بر اساس اتوبیوگرافی سالومون نورثاپ است که به کارگردانی استیو مک‌کوئین و نویسندگی جان ریدلی در سال ۲۰۱۳ منتشر شد. چیویتل اجیوفور که در این فیلم نقش «سالومون نورثاپ» را ایفا کرده به همراه مایکل فاسبندر،بندیکت کامبربچ، پل دینو، پل جیاماتی، لوپیتا نیونگو، سارا پلسون و البته برد پیت از جمله بازیگران این عنوان بودند.

داستان به سال ۱۸۴۱ بازمی‌گردد، جایی که سالومون نورثاپ به همراه همسر و فرزندانش در ساراتوگای نیویورک زندگی کرده و با نواختن ویولن امرار معاش می‌کند. سالومون یک شب توسط چند اراذل و اوباش دزدیده شده، به وسیله آن‌ها مسموم و به‌عنوان برده فروخته می‌شود و ۱۲ سال از زندگی‌اش را به عنوان برده می‌گذراند.

۱۲ سال بردگی از جهات مختلف مورد توجه مخاطبان و اهالی سینما قرار گرفت و توانست جوایزی همچون بهترین فیلم درام از هفتاد و یکمین مراسم گلدن گلوب، بهترین فیلم سال ۲۰۱۳ توسط آکادامی اسکار و اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی را نیز از آن خود کند.

این اثر اقتباسی هم مانند سایر عناوین تفاوت‌هایی جزئی با داستان اصلی دارد که از میان آنها می‌توان به نبود شخصیتی هنری به نام بی. نورثاپ که نوازنده موسیقی بود اشاره کرد.

زنان کوچک (۲۰۱۹)

زنان کوچک (Little Women) دومین اثر سینمایی نویسنده و کارگردان کاربلد یعنی گرتا گرویگ است که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد و درعین وفاداری به داستان اصلی توانست اتفاقات آن را به زیبایی هرچه تمام به تصویر بکشد.

این فیلم که براساس رمانی با همین نام اثر لوییزا می الکات است، هفتمین عنوان اقتباس شده از عنوان به حساب می‌آید و داستان خانواده مارچ متشکل از مارمی ( لورا درن)، جو( سورشا رونان)، بث (الیزا اسکانلن)، مگ ( اما واتسون) و اِیمی (فلورانس پیو) را روایت می‌کند.

باب اودنکیرک که به عنوان پدر خانواده به ایفای نقش پرداخته درگیر جنگ داخلی است و گه گاه برای خانواده نامه می‌فرستد. هریک از این چهار خواهر به نوعی خواهان کمک به خانواده هستند و البته اهداف و آرزوهای شخصی خود را نیز دنبال می‌کنند.

زنان کوچک توانست خصوصیات و نقاط ضعف تک تک کاراکترها را به گونه‌ای دقیق پیش روی مخاطب قرار دهد و حتی در صحنه‌هایی شاهد موضوعات فمنسیتی نیز هستیم. مریل استریپ، تیموتی شالامی، جیمز نورتون، لویی گارل و کریس کوپر سایر بازیگران این فیلم را تشکیل می‌دهند.

این عنوان با بودجه‌ی ۴۰ میلیون دلاری  توانست ۲۰۵.۲ میلیون دلار از گیشه‌ به جیب بزند و با میانگین امتیازات منتقدان ۹۱ از ۱۰۰ در متاکریتیک،  ۹۴درصد رضایت کلی منتقدان و۹۲ درصد رضایت کلی تماشاگران  در Rotten Tomatoes یک اثر کاملا موفق در بین عناوین اقتباسی به حساب‌ می‌آید.

اقتباس (۲۰۰۲)

اقتباس (Adaptation) یک فیلم اقتباسی است که در آن چگونگی اقتباس از داستان به تصویر کشیده می‌شود. در حقیقت قصه اقتباسی از یک رمان واقعی به نام Orchid Thief(دزد آرکید) نوشته سوزان اورلان است و فیلم، نسخه‌ی سینمایی آن اثر به حساب می‌آید. اما در طول فیلم نحوه‌ی تلاش‌ عوامل و به خصوص فیلم‌نامه‌نویس را در راه خلق اقتباس سینمایی آن کتاب می‌بینیم.

به همین دلیل است که نیکولاس کیج در این فیلم، نقش چارلی کافمن (نویسنده‌ی واقعی فیلم که در حقیقت وظیفه‌ی اقتباس از آن کتاب را برعهده داشته) و برادر دوقلوی خیالی خودش را بازی می‌کند. بازی فو‌ق‌العاده کیج در کنار مریل استریپ، تیلدا سوئینتن، کریس کوپر و سایر بازیگران این فیلم را به یکی از درخشان‌ترین عناوین اقتاسی تبدیل کرده است.

اقتباس با کارگردانی بی نقص اسپایک جونز نه‌تنها از سطح کتاب مرجع فراتر رفت بلکه معنای واقعی اقتباس سینمایی را به مخاطبان نشان داد. این فیلم در زمان اکران خود با استقبال خوبی از طرف تماشاگران و منتقدان روبه‌رو شد و توانست جوایز مهمی را در مراسم اسکار، گولدن گلوب و بفتا از آن خود کند.

انتخابات (۱۹۹۹)

فیلم سینمایی انتخابات (Election) عنوان دیگری است که از رمانی به همین نام، اثر تام بروتا اقتباس شده و به کارگردانی الکساندر پین در سال ۱۹۹۹ منتشر شد.

این فیلم داستان معلم یک دبیرستان دولتی محبوب به نام جیم مک‌آلیستر را روایت می‌کند؛ دبیری که یکی از دانش‌آموزهایش با نام تریسی فلیک (ریس ویترسپون)، توجه او را از شدت بد بودن به خود جلب کرده است و میزان استعدادش در رسیدن به خواسته‌های خود با استفاده از هر روش ممکن، برای وی هم عجیب به نظر می‌رسد.

داستان زمانی جالب می‌شود که تریسی عزم خود را برای پیروز شدن در انتخابات مدرسه جزم می‌کند و جیم هم که دوست ندارد سایر بچه‌ها به تریسی نزدیک شوند، یکی از بچه ها را به مقابله با او می‌فرستد و همین باعث به‌وجود آمدن یک کمدی جذابی می‌شود.

انتخابات همچنین یک فرصت طلایی برای ریس ویترسپون بود، چراکه او توانست با بازی در این فیلم نامزدی جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر زن فیلم موزیکال یا کمدی را بدست آورد.

پایان بندی این فیلم با داستان اصلی تفاوت زیادی دارد اما گویا الکساندر پین صحنه دیگری مشابه پایان بندی کتاب را هم فیلمبرداری کرده بوده که بنا به دلایلی پخش نشد.

عقل و احساس (۱۹۹۵)

عقل و احساس (Sense and Sensibility) نیز برپایه یکی از آثار کلاسیک جین آستین، به کارگردانی انگ لی ساخته و در سال ۱۹۹۵ منتشر شد.

این فیلم با نقش آفرینی بازیگرانی چون کیت وینسلت، اما تامسون، آلن ریکمنِ فقید، گرگ وایز و هیو گرانت موفق به دریافت لیست بلندبالایی از جوایز شد، که از میان خیل عظیم آن می‌توان به برنده خرس طلای جشنواره برلین ۱۹۹۶ برای بهترین فیلم، جایزه اسکار بهترین فیلمنامه افتباسی، نامزد اسکار بهترین فیلم و برنده گلدن گلوب بهترین فیلم درام اشاره کرد.

در اواخر قرن هجدهم، مرد ثروتمندی به نام آقای «دشوود» که در آستانه مرگ قرار دارد، تمامی ملک و املاکش را به پسر ارشد خود، «جان»، که از همسر اولش است می‌دهد، اما در مقابل از او می خواهد که مراقب دخترانش، «الینور»، «ماریان» و «مارگارت» نوجوان که از همسر دوم او هستند، باشد و مخارج آنها را به‌طور کامل بپردازد.

پس از مرگ پدر، جان که تحت سلطه همسرش «فانی» قرار دارد، از قولی که به پدر داده سر باز می زند و حال دختران دشوود به همراه مادرشان مجبورند که از عمارت اشرافی به جای دیگری بروند. الینور و ماریان، دو خواهر با روحیه متفاوت هستند که پس از نقل مکان به خانه جدید درگیر روابط عاطفی‌شان می‌شوند.

اما تامسون که همچنین وظیفه نگارش فیلمنامه را برعهده داشته به نوعی نماد دختری منطقی و عاقل است و در طرف مقابل، یعنی خواهرش ماریان شخصیتی حساس و تغییرپذیر دارد.

دختران بدجنس (۲۰۰۴)

فیلم سینمایی دختران بدجنس (Mean Girls) اثری در ژانر کمدی نوجوانانه است که براساس کتاب خودیار کوئین بی‌ها و وانابی‌ها نوشته Rosalind Wineman به کارگردانی مارک واترز در سال ۲۰۰۴ منتشر شد.

داستان این فیلم درباره کِیدی هرون ( لیندزی لوهان) دختر والدینی جانورشناس است که در آفریقا بزرگ شده. او وارد دنیای جدیدی می‌شود و قانون جنگل در این دنیا معنای جدیدی پیدا می‌کند. کیدی که  تا ۱۶ سالگی در خانه درس خوانده، حالا باید برای اولین بار به دبیرستان عمومی برود و با سلاح‌های روانی و قوانین نانوشته دنیای دختران نوجوان امروزی روبرو شود.

در این بین او تلاش می‌کند با گروهی از دختران به نام (The Plastics) ارتباط برقرار کرده و یکی از اعضای اصلی گروه ملقب به کویین بی (ریچل مک‌آدامز) او را حمایت کرده و به جع خودشان راه می‌دهد. لیزی کاپلان، لیسی چابرت، آماندا سایفرد، تینا فی و جاناتان بنت، سایر بازیگران این فیلم سینمایی را تشکیل می‌دهند.

کتاب اصلی عملا غیرداستانی است و هیچ‌کدام از خصوصیاتی که در فیلم شاهد آن هستیم، در داستان اولیه وجود ندارد. علاوه بر آن، کارگردان دختران بدجنس با پیاده‌ کردن دیدگاه‌های نویسنده کتاب به نوعی توانسته وفاداری این عنوان اقتباسی به داستان مرجع را ثابت کند.

تا به اینجا جا ۹ فیلم سینمایی اقتباس شده از کتاب‌های مشهور را مرور کردیم و تاحدی برایمان تجدید خاطره نیز شد؛ در قسمت دوم مقاله به ۱۰ مورد آخر آنها که عناوین جذابی هم هستند اشاره خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید:

• نگاهی به برترین‌ فیلم‌های اقتباسی از زندگی شاعران
• نقد فیلم Little Women – اقتباسی زنانه از زنانه‌ترین رمان‌ِ یک زن
• کتابهایی که باید پیش از دیدن اقتباس سینمایی‌شان بخوانیم