آموزش بازی‌سازی: چگونه تیم بازی‌سازی تشکیل دهیم؟

چندین ماه پیش بود که با یکی از هم‌دانشگاهی‌هایم در مورد ایده‌های بازیمان صحبت می‌کردیم و تصمیم گرفتیم شروع به ساخت پروژه کوچکی کنیم. با صحبت‌های بیشتر، ایده‌های بیشتری به ذهنمان می‌رسید و پروژه ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌کرد. برای همین تصمیم گرفتیم تیم دو نفره خود را گسترش دهیم و افراد جدیدی را به تیم خود اضافه کنیم.

مطالب قبلی آموزش بازی‌سازی:

• آموزش بازی سازی: چگونه کاراکتر خوبی را طراحی کنیم؟ [قسمت اول]
• آموزش بازی‌سازی: چگونه کاراکتر خوبی طراحی کنیم؟ [قسمت دوم]
• آموزش بازی‌سازی: چگونه سند بازی (GDD) بنویسیم؟

در ابتدا از دوستان و آشنایان کمک گرفتیم. افراد نزدیکی که می‌شناختیم یا از هم‌کلاسی‌هایمان خواستیم که در صورت تمایل، در پروژه ما همکاری کنند و در مرحله بعدی از گروه‌های بازی‌سازان ایرانی کمک گرفتیم. ما خودمان می‌دانستیم که تجربه زیادی در ساخت بازی نداریم و حتی اگر دانشی هم در این باره کسب کرده باشیم، هنوز آن را به عمل نرسانده‌ایم.

پس به ناچار باید دنبال افرادی می‌گشتیم که همانند خودمان به دنبال کسب تجربه باشند یا بخواهند به دنبال آموختن دانش‌های نو بروند. افرادی که در کنار هم علاوه بر کسب تجربه، آموزه‌هایی در فیلدهای دیگر نیز بیاموزند و واقعا با علاقه و عشق وارد پروژه شوند.

تیم مستقل و غیرمستقل چیست؟

این دسته از تیم‌ها معمولا تیم‌های مستقل یا Indie نامیده می‌شوند. تیم‌هایی که بدون وابستگی به ارگان یا شرکت خاصی، پروژه خود را پیش می‌برند و انگیزه آن‌ها بیشتر از پول و ثروت، علاقه و کسب تجربه و دانش بیشتر است. هرچند که مستقل یا غیرمستقل بودن تیم‌ها ربط چندانی به تعداد اعضای آن ندارد اما معمولا تیم‌های مستقل اعضای کمتری از تیم‌های غیرمستقل دارند.

دلیل این موضوع می‌تواند به وسیع‌تر بودن پروژه و بودجه‌ای که تیم‌های غیرمستقل دارند نیز مربوط شود. وقتی بودجه بیشتری برای پروژه در نظر گرفته شود، افراد بیشتری بر روی بازی کار می‌کنند و مسئولیت‌ها نیز بیشتر تقسیم می‌شوند.

تیم‌های مستقل می‌توانند جوی صمیمی و دوستانه‌تر از تیم‌های غیرمستقل داشته باشند. زیرا معمولا تعداد کمتری دارند و با یکدیگر دوست و رفیق هستند. همان‌طور که من از دوستان و هم‌دانشگاهی‌هایم برای همکاری دعوت کرده بودم.

یکی دیگر از نکات به‌وجود آمدن تیم‌های مستقل این است که معمولا به دلیل تعداد و بودجه کمتر، مسئولیت‌های بیشتری بر دوش اعضای تیم قرار می‌گیرد. گاهی ممکن است این وظایف با تخصص آن عضو تیم کمی فاصله داشته باشد ولی در نهایت اگر آن عضو موافق به انجام آن مسئولیت باشد، باعث افزودن دانش و تجربه می‌شود.

این موضوع می‌تواند هم جنبه مثبت و هم جنبه منفی داشته باشد. جنبه مثبت آن، این است که افراد از نظر روان‌شناختی وقتی مسئولیت‌های بیش‌تری دارند، بیشتر حس مفید بودن می‌کنند و این باعث حس خوب فردی و همچنین افزایش صمیمیت بین اعضا می‌شود. البته این در صورتی است که این مسئولیت‌ها از توان فرد خارج نباشد.

جنبه منفی که این موضوع دارد، مربوط به فشار سنگینی می‌شود که ممکن است در طول مدت زمانی کوتاه بر فرد وارد و باعث کرانچ کردن شود. از طرفی چون در تیم‌های مستقل بحث پول و درآمد کم‌رنگ‌تر است، تنها چیزی که می‌تواند آن‌ها را با وجود کرانچ نگه دارد، عشق و علاقه به پروژه است. در اینجا افراد باید با هم بیشتر هم‌کاری کنند و شرایط کلی کار را درک کنند.

نمونه این تیم‌های مستقل زیاد هستند و تعداد آن‌ها روبه‌افزایش است. معمولا چون حمایت مالی ندارند، ایده‌های خلاقانه‌تری برای ساخت بازی خود می‌دهند. نمونه آن سازندگان بازی لیمبو و اینساید هستند که در تیمی مستقل با نام پلی‌دد مشغول به‌کار شده‌اند.

حالا چگونه تیم تشکیل دهیم؟

تا اینجا با مفهوم تیم‌های مستقل و غیرمستقل بیشتر آشنا شدیم. حالا باید ببینیم که چگونه تیم مستقل خودمان را تشکیل دهیم یا وارد تیمی‌ شویم. با توجه به شرایطی که در ایران برای صنعت بازی‌سازی وجود دارد، هنوز امکان ساخت تیم‌های مستقل زیاد وجود ندارد. در واقع بازی‌سازی غیرمستقل در ایران معنای چندانی ندارد.

اگر شما به ساخت بازی علاقه‌مند باشید یا عاشق بازی‌های ویدیویی باشید و تجربه زیادی در این زمینه نداشته باشید، سه راه دارید. تیم مستقل خودتان را تشکیل دهید، وارد تیمی شوید یا به‌عنوان کارآموز وارد استودیویی بازی‌سازی شوید. اگر به دنبال پیاده کردن ایده‌های رویایی خودتان هستید، گزینه اول و دوم برای شما گزینه‌های بهتری خواهند بود.

نقش‌های مختلف در تیم

در مطلب‌های قبلی، فیلدهای مختلف بازی‌سازی را توضیح دادیم و در مطلب‌های بعدی دقیق‌تر به وظایف آن‌ها می‌پردازیم. اما برای آشنایی کافیست بدانید که هر تیم بازی‌سازی حداقل از سه جز متفاوت تشکیل شده است. این دقیقا همان دلیلی است که ساخت بازی تک‌نفره کار دشواری است و نیاز به زمان، انرژی و تجربه در حوزه‌های مختلف دارد.

زمانی که من و دوستم در حال ساخت تیم خودمان بودیم، تجربه‌های زیادی در این زمینه کسب کردیم. در تیم‌های کوچک‌تر درست است که بک عضو احتمال دارد وظایف متعددی داشته باشد ولی معمولا از حوزه و تخصص خودش خارج نیست. باید بدانید که ما افرادی حرفه‌ای نبودیم. ما امکان وارد شدن در استودیوهای بزرگی مانند ناتی‌داگ یا یوبیسافت را نداشتیم. ما فقط افرادی بودیم که برای ساخت ایده‌های خود ذوق داشتیم و دنبال افرادی بودیم که آن‌ها هم مثل ما با ذوق و شوق وارد تیم شوند.

اما باز هم این باعث نمی‌شد که به دنبال افراد با تخصص‌های مختلف نگردیم. ما برای بازیمان حتما یک برنامه‌نویس، دیزاینر و آرتیست نیاز داشتیم. خوشبختانه افراد خوبی را پیدا کردیم و با آن‌ها تشکیل تیم دادیم و پروژه بازی خود را آغاز کردیم. علاوه بر این ما باید برای ورود افراد جدید به تیممان مواردی را مورد بررسی قرار می‌دادیم که چند نمونه از آن‌ها را برایتان خواهم گفت.

1) کلیت پروژه

شما وقتی پروژه خود را انتخاب کرده‌اید، باید آن را برای افرادی که می‌خواهند وارد تیم شما شوند، شرح دهید. در اینجا دقیقا کانسپت بازی یا GCD به کمکتان می‌آید و شما راحت‌تر می‌توانید پروژه خود را به دیگران معرفی کنید. افراد حق دارند کانسپت و کلیت پروژه را ارزیابی کنند و در صورت تمایل وارد تیم شوند.

البته باید این را در نظر بگیرید که ممکن است ایده شما در طول پروژه و پس از تشکیل تیم بازی‌سازی دستخوش تغییراتی شود. شما نباید از این موضوع ناراحت شوید و بخواهید که با خودخواهی فقط ایده خود را اجرا کنید! چون در آن‌صورت دیگر کار تیمی و مستقل بودن پروژه بی‌معنی می‌شود. مگر اینکه شما بودجه‌ای را از پیش تعیین کنید و از افرادی بخواهید که بازی شما را بسازند!

این ایده‌ها می‌توانند در مورد موضوع، داستان بازی، پلتفرم، گرافیک، زبان برنامه‌نویسی، موتور بازی‌سازی یا همان انجین خودمان و دیگر چیزهای مرتبط با ساخت بازی باشد. شاید شما برای بازی خود پلتفرم پی‌سی را انتخاب کرده باشید و با توجه به ارزیابی تیم و نظرات افراد به این نتیجه برسید که بهتر است بازی بر روی موبایل بسازید. این موضوعات را باید پیش از هر چیز مورد بررسی قرار دهید تا در اواسط پروژه، تیم و بازی دچار مشکل نشوند.

نظر همه افراد تیم باید محترم باشد و نظرات مفید باید قبول شوند. همانطور که ما با شنیدن نظرات دیگر اعضای تیم به این نتیجه رسیدیم که ایده‌هایی از پروژه را تغییر دهیم و با آن‌ها هماهنگ شویم. به ‌هر حال چند فکر گاهی بهتر از یک فکر عمل می‌کند و شما باید بتوانید نظراتی منطقی حتی مخالف نظر خودتان را هم بپذیرید. این دقیقا معنای کار تیمی است.

2) حجم کار تیمی

بعد از اینکه ایده‌های بازی مشخص می‌شوند، شما می‌توانید بر اساس توانایی‌های افراد حجم کاری را تخمین بزنید. مثلا اگر تیم شما قادر باشد که پروژه‌ای با گرافیک خیلی بالا بسازد، حجم کار شما بیشتر می‌شود یا مکانیک‌هایی که قرار است در بازی شما استفاده شود می‌تواند حجم کار برنامه‌نویسان و دیزاینرها را تحت شعاع قرار دهد.

از ابتدای کار حجم و میزان کار هر فرد را بررسی کنید و با اعضای تیم بازی‌سازی به اشتراک بگذارید. باز هم اینجا اعضای تیم هستند که تصمیم می‌گیرند که زمان و انرژی لازم برای ادامه همکاری را دارند یا خیر! هنوز باید به‌یاد داشته باشید که خبری از پول و شهرت کلان نیست، خبری از قراردادهای شرکتی و بیمه نیست، پس افراد باید در نظر داشته باشند که اگر در ابتدای پروژه به درستی تصمیم نگیرند، در اواسط کار، پروژه برای آن‌ها دشوار می‌شود و مجبور به ترک تیم می‌شوند.

3) محل کار

شما باید تصمیم بگیرید که آیا محلی برای کار کردن یا برگزاری جلسات خود دارد یا خیر؟ آیا افراد شرایط حضور در این مکان را دارند؟ اگر پاسخ یکی از این دو سوال هم خیر است باید بیخیال کار در فضای اشتراکی شوید. به‌جای آن باید از دورکاری که الان با توجه به شرایط کرونا، بیشتر هم شده است، استفاده کنید.

دورکاری مشکلات خاص خودش را دارد. اگر بر روی پروژه مصمم نباشید و ارتباطتان با تیم را حفظ نکنید، پروژه از بین می‌رود و تیم بازی‌سازی می‌پاشد. شما باید هر روز یا هرهفته جلساتی را ترتیب دهید که اعضای تیم از کازهای هم‌دیگر باخبر شوند و مطمئن شوید پروژه در حال توسعه است.

برای این‌کار اپلیکیشن‌های زیادی طراحی شده‌اند که می‌توانید در کارهای تیمی از آن‌ها استفاده کنید. دیسکورد، گوگل میت، ترلو، مایکروسافت تیم و وان نوت از جمله این اپلیکیشن‌های خوب هستند.  با استفاده از این اپلیکیشن‌ها می‌توانید با افراد تیم صحبت کنید، برای آن‌ها تسک تعریف کنید و پروژه را گروهی پیش ببرید.

اما اگر محل مناسبی برای کار کردن دارید و اعضای تیم بازی‌سازی شرایط حضور در آن‌جا را دارند باز هم باید نکاتی را رعایت کنید. زمان‌بندی و موقعیت افراد را در نظر بگیرید و جلسات روزانه یا هفتگی خود را داشته باشید. البته کار حضوری در مکانی مشخص می‌تواند بهتر باشد و باعث صمیمیت بیشتر اعضای تیم شود. حتی شما می‌توانید گاهی در وقت‌های اضافه خود به بازی‌های دست‌جمعی بپردازید یا دانش‌ خود را در دورهمی به اشتراک بگذارید.

4) هدف افراد

بعد از بررسی پروژه، باید افراد تیم را بررسی کنید. مهم‌‌تر از هر چیز در تیم‌های مستقل، هدف مشترک است. هر کس ممکن است از شرکت در یک پروژه هدفی شخصی داشته باشد اما در کل بهتر است هدف همه افراد یکی باشد. اگر همه شما هدفتان از توسعه بازی، کسب تجربه و ساخت ایده‌‌تان است، نمی‌توانید با افرادی کار کنید که هدفشان از ساخت بازی صرفا درآمد است.

5) تخصص افراد

باید بدانید هر فرد در چه حوزه‌ای از بازی‌سازی تخصص دارد. با توجه به تخصص هر فرد که شامل برنامه‌نویسی، دیزاین، آرت، موسیقی، داستان نویسی و غیره می‌شود، می‌توانید نقش و تسک‌های هر فرد را تعیین کنید و به پروژه خود نظم دهید. همچنین باید اعضای تیم خود را کامل بشناسید و بدانید در چه قسمت‌هایی نقطه قوت و ضعف دارند تا با توجه به آن به یکدیگر کمک کنید.

شما می‌توانید با توجه به تخصص افراد، آن‌ها را برای حضور در تیمتان ارزیابی کنید. برای مثال برنامه‌نویس شما به زبان برنامه‌نویسی جاوا یا پایتون مسلط است و شما برنامه‌نویسی سی‌شارپ یا جاوا می‌خواهید. پس احتمالا باید یکی از افراد انعطاف نشان دهد. یا شما باید زبان برنامه‌ خود را تغییر دهید یا فرد در تیم شما حضور پیدا نکند.

6) اخلاق کاری

یکی از مواردی که شاید در پروسه تشکیل تیم بازی‌سازی نادیده گرفته شود، اخلاق حرفه‌ای در کار است. شاید فکر کنید این موضوع زمانی که بحث تخصص افراد در میان است زیاد اهمیتی ندارد، ولی اینطور نیست. اخلاق حرفه‌ای در کنار تخصص معنی پیدا می‌کند. شما قرار است مدت زمان زیادی را با هم‌دیگر صرف کار و پروژه کنید و از یکدیگر چیزهای جدید بیاموزید. اگر رفتار افراد آزاردهنده باشد نه تنها از کار کردن لذت نمی‌برید بلکه پروسه ساخت بازی برای شما دشوار و طاقت‌فرسا می‌شود.

اما اصلا اخلاق حرفه‌ای چه معنایی می‌دهد؟ مسئولیت‌پذیری افراد، احترام به یکدیگر، نحوه صحبت با اعضای تیم، بخشندگی، درک شرایط و تاب‌آوری در شرایط سخت همه می‌توانند نمونه‌هایی از اخلاق حرفه‌ای باشند. البته باید بدانید اینجا نیامده‌اید دو واحد درس اخلاق پاس کنید و بسیاری از اخلاق‌های حرفه‌ای را باید با گذر زمان و کسب تجربه بشناسید. اما در کل، اخلاق غیرحرفه‌ای موجب ایجاد روابط سمی در تیم می‌شود و رک بگویم؛ تیم را بیچاره می‌کند!

7) پیش‌زمینه اعضای تیم

وقتی که شما افراد را مورد بررسی قرار می‌دهید باید به رزومه یا همان پیش زمینه آن‌ها هم توجه کنید. رزومه لزوما قرار نیست کار کردن در چند شرکت خفن یا اینجور موارد باشد. همین‌که صرفا بدانید فرد قبلا در چه زمینه‌هایی دانش کسب کرده یا کار کرده است به خودی خود می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

8) بازی‌های ویدیویی موردعلاقه

این قسمت واقعا اهمیت چندانی ندارد! اما بازی‌های مورد علاقه هر فرد همانند کتاب‌ها و فیلم‌های مورد علاقه، طرز فکر هر فرد را نشان می‌دهد و به‌گونه‌ای امضای هر بازی‌سازی است. وقتی از بازی‌های مورد علاقه اعضای تیمتان آگاه باشید راحت‌تر می‌توانید خط فکری یک‌دیگر را دنبال کنید. این موضوع مخصوصا برای دیزاینرها اهمیت بیشتری دارد.

مثلا فردی که بیشتر بازی‌هایی با سبک ادونچر بازی می‌کند، مکانیک‌هایی را که بیشتر شامل پازل می‌شوند، در ذهن دارد. فردی که بیشتر بازی‌های شوتر بازی می‌کند، سرعت عمل و استراتژی را در مکانیک‌ها حائز اهمیت می‌داند و دیگر مواردی که باز هم به بازی‌های مورد علاقه باز می‌گردد.

9) مدیریت جریان کاری

هنگامی که که تیمتان را تشکیل دادید، بهتر است که برای تیم بازی‌سازی خود یک لیدر یا رهبر انتخاب کنید. داشتن لیدر به کارها نظم می‌دهد و باعث می‌شود افراد تیم دچار اختلاف نشوند، پروژه را بر اساس تسک‌ها و در زمان معین پیش ببرند، کارها منسجم‌تر شوند و پروژه را به نتیجه برسانند.

در تیم‌های مستقل، لیدر معمولا از بین اعضای تیم انتخاب می‌شود و مسئولیتی تقریبا نزدیک با کارگردان بازی دارد. البته باید بدانید که فردی باید انتخاب شود که در حوه مدیریتی قوی‌تر از دیگر اعضا باشد و شیوه‌‌های درستی را برای مدیریت پیش بگیرد.

نکته دیگر تفاوت میان رهبر و رئیس در تیم‌ها است. اینجا قلعه حیوانات نیست! اینجا شما با افرادی روبرو هستید که همه‌شان از خودتان و مثل خودتان هستند. قرار نیست از رئیس بودن کسی سودی ببرد یا افرادی زیردست قرار بگیرند. فقط قرار است که فردی تیم را به سوی هدف هدایت کند و به کارها انسجام دهد.

10) زمان بندی

زمان‌بندی یا تایم‌پلن یکی از کارهایی است که در هنگام تشکیل تیم بازی‌سازی باید در نظر بگیرید. وقتی افراد و پروژه را به‌خوبی بررسی کردید، بر اساس آن تسک‌هایی را در زمان‌هایی مشخص تعریف کنید و از اعضای تیم بخواهید سعی کنند در آن زمان به آن هدف برسند و تسک خود را به پایان برسانند. زمان‌بندی می‌تواند یکی از مسئولیت‌های لیدر باشد یا هر هر فردی که بتواند بیشتر در جریان کار تمام اعضای تیم قرار بگیرد.

مشکلات کار تیمی

البته که ساخت تیم و آشنا شدن با افراد جدید در حیطه کاری و آموختن چیزهای جدید، کاری هیجان انگیز است. همانطور که من و دوستم و دیگر اعضای تیم، این حس را تجربه کردیم. اما در این میان مشکلات زیادی را هم تحمل کردیم که هم به پروژه آسیب رساند و هم از لحاظ روحی ما باعث بهم ریختگی ما شد.

از این مشکلات می‌توان به عدم وجود انگیزه مالی پرداخت. وقتی انگیزه مالی وجود نداشته باشد، کار کردن گاهی سخت می‌شود و ممکن است انگیزه افراد برای ساخت بازی را کاهش دهد. در نهایت گاهی ممکن است موجب ترک اعضا نیز بشود.

البته ترک هر عضو ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آن‌ها انگیزه مالی است. فشار بیش از حد، مشکلات شخصی، عدم رفتار حرفه‌ای در طول کار و غیره نیز می‌توانند باعث شوند که یکی از اعضا از تیم جدا شود. اما در نهایت این حرکت، عواقب و هزینه‌های زیادی به‌دنبال دارد که می‌تواند حتی موجب از هم پاشیدن تیم نیز شود.

پیدا کردن فرد جایگزین، درست کردن کارهای فرد جدا شده، تحویل دادن کار هر کس به دیگری، پایین آمدن روحیه افراد تیم و کاهش صمیمیت از جمله این عواقب است. اما گاهی هم افراد تیم را ترم نمی‌کنند بلکه با عدم تحویل به‌موقع تسک‌ها یا رفتارهای غیرحرفه‌ای موجب ترمز پروژه و بازی می‌شوند که این خود نیز از مشکلات سمی کار گروهی است.

بیشتر بخوانید:

• زمان آن رسیده که شانسی به بازی‌های مستقل بدهید
• بهای گزاف موفقیت – چه به سر بازی‌سازانی می‌آید که تک‌نفره بازی می‌سازند؟
• چگونه ایده بازی بعدیمان را انتخاب کنیم؟

در نهایت، تشکیل تیم بازی‌سازی و کار گروهی بر روی ایده‌ها همانند کشف دنیایی جدید است که تا آن را تجربه نکنید، لذت‌ها و سخت‌های آن را نخواهید چشید. همان‌طور که من و دوستم در تیم از یکدیگر جدا شدیم و من همکاریم را با تیم ادامه دادم. در این میان با افراد زیادی مواجه شدم و تجربه‌های جدیدی کسب کردم. همان‌قدر که ساخت تیم و نگهداری آن برای من سخت و دشوار بود، همان‌قدر هم شیرین و ارزشمند بود.