نگاهی به سریال نون خ ۳ – معجزه با دست‌های خالی

سریال نون خ ۳ به‌عنوان سومین فصل یکی از محبوب‌ترین سریال‌های تلویزیونی چند سال اخیر صدا و سیما با فراموش‌کردن همه خرده داستان‌هایی که در دو فصل قبلی روایت کرده بود، مجموعه‌ای از روایت‌های تازه و متفاوت را به تماشاگرش تقدیم می‌کند. روایت‌هایی که در مقام مقایسه با همه داستان‌های قبلی واقعا ضعیف‌تر به نظر می‌رسند اما باز هم کمدی متفاوت سعید آقاخانی را به بهترین سریال نوروزی ۱۴۰۰ تبدیل می‌کند. با ویجیاتو برای نقد و بررسی سریال نون خ ۳ همراه باشید.

نوروز ۱۴۰۰ می‌تواند بدترین نوروز همه دوران‌ها برای سریال‌های تلویزیونی صدا و سیما باشد؛ نه‌تنها سریال نوروز رنگی در مقام بی‌مخاطب‌ترین، بی‌کیفیت‌ترین و مفتضحانه‌ترین سریال نوروزی چند سال اخیر تلویزیون تماشاگرش را تا مرز جنون پیش برد بلکه سریال‌ گاندو به‌عنوان جنجال‌برانگیزترین سریال نوروزی هم نتوانست به ایستگاه پایانی برسد. قسمت‌های ویژه سریال پایتخت هم پایین‌تر از سطح انتظارات ظاهر شد و سریال هم‌بازی هم در بهترین حالت یکی از درام‌های تکراری تلویزیون لقب می‌گیرد.

بنابراین سریال نون خ ۳ هیچ رقیب بزرگی در نوروز ۱۴۰۰ نداشت و به همین دلیل موفق شد به راحتی به محبوب‌ترین، پرتماشاگرترین و بهترین سریال تعطیلات نوروزی امسال تبدیل شود. اما تبدیل‌شدن سومین فصل سریال جذاب سعید آقاخانی که براساس ایده‌ای از محسن تنابنده ساخته شده به بهترین سریال نوروزی سال به‌معنای خارق‌العاده‌بودن آن هم نیست.

سریال نون خ ۳ اگر ضعیف‌ترین فصل این مجموعه داستانی نباشد قطعا می‌تواند لقب متفاوت‌ترین و ساده‌ترین فصل سریال را به خود اختصاص دهد. لحن روایت داستان‌ها در فصل سوم این سریال با دو فصل قبلی کاملا متفاوت است و دیالوگ‌ها بیشتر از قبل به قرارگرفتن در موقعیت کمدی‌گونه تاکید می‌کنند. خرده داستان‌های سریال نون خ ۳ به اندازه دو فصل قبلی طولانی و تاثیرگذار نیستند و همه چیز در کم‌حجم‌ترین حالت ممکن دنبال می‌شود.

انقلاب کرونایی

سریال نون خ ۳ در شرایط سختی ساخته شد. پس از توقف تولید فصل دوم سریال به دلیل شیوع ویروس کرونا فقط استقبال بیش از حد سریال سعید آقاخانی بود که باعث شد عوامل آن اعلام کنند فصل سوم را برای نوروز ۱۴۰۰ می‌سازند. با این حال قابل پیش‌بینی بود که ساخت فصل سوم به اندازه دو فصلی آسان نباشد. شیوع ویروس کرونا کار را دشوار کرده بود و به همین دلیل تغییراتی در لوکیشن‌ فیلم‌برداری سریال ایجاد شد. بخش قابل توجهی از سکانس‌های سریال نون خ ۳ به‌جای اقلیم کردستان در روستای سنجریان در حاشیه تهران ساخته شد که البته شباهت‌های قابل توجهی با جغرافیای کردستان دارد.

با وجود تلاش تیم تولید سریال برای بومی‌کردن لوکیشن فیلم‌برداری باز هم تماشاگر نکته‌سنج و ریزبین می‌تواند به متفاوت‌بودن محل ضبط سریال با آن‌چه به‌عنوان اقلیم کردستان شناخته می‌شود، پی ببرد. با این حال فیلم‌برداری سریال نون خ ۳ در اطراف تهران به معنای بی‌بهره‌بودن سریال از اقلیم کردستان نیست.

نکته دیگری که سریال نون خ ۳ را نسبت به دو فصل قبلی متمایز می‌کند، حذف تعدادی از بازیگران فصل‌های قبلی است. غیبت میرطاهر مظلومی، هومن حاجی‌عبداللهی، فریده سپاه‌منصور و نعیمه نظام‌دوست بخشی از جذابیتی که سریال در فصل‌های قبل‌تر داشت را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما غیبت هیچکدام این بازیگرها و شخصیت‌هایشان به اندازه غایب‌شدن حمیدرضا آذرنگ [در نقش خلیل خانزاده] به سریال آسیب وارد نمی‌کند. ضمن اینکه شخصیت کژال [با هنرنمایی صبا ایزدپناه] هم که در فصل دوم حضور نداشت در فصل سوم هم غایب بود.

نگاهی به پایان سریال قورباغه – مثل خون در چشم‌های من

حمیدرضا آذرنگ با هنرنمایی بی‌بدیلی که در دو فصل ابتدایی مجموعه داستانی سعید آقاخانی ارائه کرده بود، همان بازیگری لقب می‌گرفت که در چارچوب یک شخصیت بی‌نقص و جذاب به وزنه فرعی سریال تبدیل شده بود. اما غیبت او در سریال نون خ ۳ ضربه مهلکی به جذابیت‌های سریال وارد کرده که قابل چشم‌پوشی نیست. به همان میزان که مشخص نیست که چرا آذرنگ در فصل سوم سریال حضور ندارد، این احتمال هم باید در نظر گرفت که در فصل چهارم سریال [که سعید آقاخانی از همین حالا نوید ساخت آن را داده] فرصت دوباره هنرنمایی را داشته باشد.

به نظر می‌رسد سریال نون خ ۳ تحت تاثیر یک انقلاب کرونایی قرار گرفته باشد. انقلابی که محل فیلم‌برداری آن را تغییر داد، بازیگرانش را دگرگون کرد و مسیر فیلم‌نامه را به هم ریخت. فصل سوم سریال جدید سعید آقاخانی برای تلویزیون کمترین ارتباط ممکن با دو فصل قبلی را دارد که دلیل اصلی آن هم تغییر ناگهانی شرایط در دو سال اخیر به نظر می‌رسد. با وجود همه این مشکلات، سریال باز هم موفق شده در مسیر درستی گام بردارد و به محبوب‌ترین سریال نوروزی ۱۴۰۰ تبدیل شود.

کارخانه داستان‌های کوچک

فصل سوم سریال محبوب شبکه یک سیما در داستان‌پردازی تفاوت عمده‌ای با دو فصل قبلی دارد. در فصل اول، شخصیت نورالدین خانزاده [با هنرنمایی سعید آقاخانی] در مرکز داستان بود و بخش عظیمی از وزنه جذابیت‌های سریال روی دوش او کشیده می‌شد. اگرچه در فصل دوم هم سعید آقاخانی هم‌چنان شخصیت اصلی سریال بود اما داستان سریال صرفا حول محور او نمی‌چرخید و شخصیت‌های فرعی داستان هم اهمیت بیشتری پیدا کرده بودند. پایان زودهنگام فصل دوم سریال به آقاخانی اجازه نداد تا این فرمول متفاوت را کاملا امتحان کند و به همین دلیل آن را به فصل سوم سریالش منتقل کرد.

بخش عظیمی از موفقیت سریال نون خ ۲ در انتقال داستان‌پردازی‌اش از کمدی شخصیت‌محور به کمدی موقعیت‌محور شکل گرفته بود. فرمول موفق داستان وابسته به موقعیت در سریال نون خ ۳ هم حفظ می‌شود و به همین دلیل دیالوگ‌ها و واکنش‌ها مهم‌ترین اجزای فیلم‌نامه سریال هستند. برخلاف فصل نخست، این‌جا خبری از داستان‌های پازل‌گونه‌ای که یکدیگر را کامل می‌کنند هم نیست و سریال به شکل محسوسی به خرده داستان‌های کوتاه وابسته شده است.

اما وابستگی سریال نون خ ۳ به خرده داستان‌های کوتاه بیشتر از آن‌که سریال را جذاب‌تر از قبل نشان دهد، باعث شده بخش مهمی از هویتی که در دو فصل ابتدایی ساخته بود را هم از دست بدهد. بنابراین تماشاگر با سریالی مواجه می‌شود که تنها به اندازه سریال‌های سیتکام در هر موقعیت قرار می‌گیرد و خیلی سریع به سراغ سوژه جدید حرکت می‌کند. دقیقا به همین دلیل است که حجم داستان‌هایی که در فصل سوم سریال محبوب شبکه یک سیما روایت می‌شوند قابل مقایسه با دو فصل ابتدایی نیستند.

این‌بار نه‌تنها تعداد روایت‌ها بیشتر شده بلکه عمق و اهمیت آن‌ها هم کاهش پیدا کرده تا سریالی که روزگاری به دلیل روایت‌های کمدی تحسین‌برانگیزش مورد توجه قرار می‌گرفت حالا به‌اندازه یک نمایش خنده‌دار به خرده داستان‌های کوتاه وابسته باشد. با این حال این سقوط آزاد سریال آن‌قدر که باید هم به چشم نمی‌آید. چراکه امیر وفایی [نویسنده فیلم‌نامه سریال] در بازی‌کردن با خرده داستان‌هایش ماهرانه عمل می‌کند و هر کدام را متفاوت‌ از دیگری نشان می‌دهد.

شخصیت‌های متعدد و جنجال‌های بی‌پایانی که دارند هم به امیر وفایی کمک می‌کند تا هر شخصیت سریالش را به چشم یک واقعه نگاه کند و به همین دلیل سریال نون خ ۳ فرصت آن را دارد تا برای همیشه روی تک‌تک شخصیت‌های اصلی و فرعی‌اش مانور دهد؛ این ویژگی کلیدی سریالی است که از همان قسمت اول فصل اول روی ترکیب دشوار پیش‌بردن هم‌زمان شخصیت‌پردازی و داستان‌سرایی کار کرده و حالا به کارخانه تولید بی‌شمار داستان‌های کوچک و خنده‌دار تبدیل شده است.

روایت‌های قبیله‌ای

سبک زندگی قبیله‌ای یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فرهنگی مردم اقلیم کردستان است. اگرچه این سبک زندگی در هر تمدنی دیده می‌شود اما به دلیل ارتباط نزدیک‌تر کردها به‌یکدیگر و احساس اطمینان بیشتری که به خویشاوندان خود دارند، جنس دیگری در فرهنگ کردستان پیدا کرده که کاملا قابل بررسی هم به نظر می‌رسد. دقیقا به همین دلیل است که روایت‌های متکی به مفهوم قبیله و همراهی و هم‌یاری افراد قوم و روستا هم بخش مهمی از داستان‌های سه فصل سریال محبوب سعید آقاخانی را میزبانی می‌کنند.

روایت‌های قبیله‌ای در هر دو فصل ابتدایی سریال نون خ دیده می‌شدند اما در فصل سوم به اوج خود می‌رسند. سریال نون خ ۳ بیشتر از هر زمان دیگری در پیش‌بردن داستان به گروه عظیمی از شخصیت‌ها وابسته شده و این وابستگی را به خوبی مدیریت می‌کند. چراکه از دل وابستگی داستان‌های اصلی‌اش به شخصیت‌های متعدد فرعی و اصلی فرصت پردازش داستان‌های جدید را پیدا می‌کند.

بدون انسجام

با وجود همه جذابیت‌های ریز و درشتی که در شانزده قسمت محبوب‌ترین سریال نوروزی ۱۴۰۰ دیده می‌شود، هنوز هم دیالوگ‌ها و سکانس‌های زائد بسیاری به چشم می‌خورند که قابل چشم‌پوشی نیستند. داستان سریال نون خ ۳ بدون انسجام لازم حرکت می‌کند و هدف دقیقی برای شخصیت‌هایش در نظر نگرفته است. به همین دلیل تماشای فصل سوم سریال [در مقایسه با دو فصل قبلی] برای تماشاگری که در جستجوی یک داستان منسجم است، آزاردهنده به نظر می‌رسد.

اما سریال نون خ ۳ به معنای واقعی کلمه معجزه‌ای با دست‌های خالی است. سعید آقاخانی با ده‌ها بحران ریز و درشت مقابله کرد تا فصل سوم سریالی که فصل دومش بی‌سرانجام مانده بود را در برابر دوربین‌ها قرار دهد. نتیجه زحمات او و تیم تولید سریال در روزگاری که سریال‌های کمدی شبکه نمایش خانگی هم چنگی به دل نمی‌زنند، نشان می‌دهد که هنوز هم روزنه‌هایی برای موفقیت ادامه‌دار آدم‌های کاردان وجود دارد.

از مجموعه سریال‌های فراموش‌شده بخوانید:

• فیلسوف کمدین نیویورکی در سریال Louie
• شیوع ویروسی در سال ۲۰۲۰ در سریال The Last Man on Earth
• جیمز باند بی‌تربیت در سریال Archer
• وقتی والتر وایت در سریال Ozark حسابدار می‌شود
• کمدی‌تر از زندگی کارمندی با سریال The Office
• سریال Freaks and Geeks و روزهایی که ستاره‌های هالیوود نوجوان بودند
• سریال Sons of Anarchy و داستان رفتن و نرسیدن پیوسته
• سریال The X-Files و مخوف‌ترین پرونده‌های ماورایی