نگاهی عمیق به ایکس باکس سری ایکس

آیا مایکروسافت برای نخستین بار سعی کرده به سوالی بزرگ پاسخ دهد؟ این سوال که اصلاً نسل بعد کنسول‌ها چطور خواهد بود؟ فیل اسپنسر، مدیر برند ایکس باکس اخیرا در یک پست در ایکس باکس وایر اطلاعات بیشتری درباره مشخصات سخت افزاری ایکس باکس سری ایکس منتشر کرده، اطمینان داده که آینده گیمینگ به لطف حافظه SSD تجربه‌ای عاری از وقفه خواهد بود و یادآوری کرده که علی‌رغم قدرتمند بودن قدرت پردازشی خالص، ابداعات تکنولوژیک هم به همان اندازه مهم هستند.

با این همه، علی‌رغم تمرکز بر ایده‌های نوین، هنوز هم جای شفافیت بیشتر از سوی مایکروسافت وجود دارد و اینکه دقیقا چقدر قدرت پردازشی در پردازشگر گرافیکی ایکس باکس سری ایکس گنجانده شده است. اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی، اسپنسر در مصاحبه با گیم‌اسپات از ما خواست که با دانستن اینکه کنسول جدید دو برابر قدرت پردازشی بیشتر نسبت به ایکس باکس وان ایکس و ۸ برابر قدرت بیشتر نسبت به ایکس باکس وان دارد، خودمان «دو دو تا چهارتا» کنیم. همین ریاضی ساده نشان می‌داد کنسول جدید ۱۲ ترافلاپس قدرت گرافیکی دارد. اما آنچه موضوع را پیچیده کرد این بود که ابداعات تازه در معماری پردازشگر گرافیکی باعث خواهد شد که نیازی به ۱۲ ترافلاپس قدرت برای عملکرد دو برابر بهتر از ایکس باکس وان ایکس نباشد - در واقع تست‌ها نشان داد که حدودا ۹ یا ۱۰ ترافلاپس قدرت پردازشی برای رسیدن به این هدف کافی خواهد بود.

پست جدید اسپنسر موضوع را تا حدی روشن‌تر می‌کند و شاهد چیزی جز خبرهای خوب نیستیم. قدرت ۱۲ ترافلاپسی به شکلی مبهم تایید رسمی شده و با این اوصاف مایکروسافت دو برابر قدرت پردازشی بیشتر را میسر کرده، اما پرفورمنس واقعی به هنگام گیمینگ احتمالا فراتر از این باشد. مایکروسافت گام را فراتر گذاشته و به وضوح می‌گوید معماری RDNA 2 جدید AMD در ایکس باکس سری ایکس به کار گرفته شده و این یعنی بهینه‌سازی‌های بیشتری در طراحی AMD Navi پیاده‌ شده که ما از آن‌ها بی‌خبریم؛ صرفا به این دلیل ساده که قطعات مبتنی بر این معماری هنوز برای کامپیوترهای شخصی عرضه نشده‌اند و قادر به آزمون و خطا با آن‌ها نیستیم.

RDNA 2 قابلیتی به نام Variable Rate Shading دارد که اولویت رندر را به نقاطی از صفحه می‌دهد که بیشترین اهمیت را دارند و از سوی دیگر پیکسل‌های کم‌اهمیت‌تر (مانند پیکسل‌های موجود در نقاطی که کنتراست پایین دارند یا نقاط در حال حرکت) تمرکز کمتری را به خود اختصاص می‌دهند. طراحی جدید Navi شامل رهگیری پرتو شتاب‌گرفته از سخت‌افزار نیز هست و حالا می‌دانیم سری ایکس از همان رابط برنامه‌نویسی DXR پشتیبانی می‌کند که قبلاً در اکثر بازی‌های پی‌سی مجهز به رهگیری پرتو دیده شده. این هم یک خبر خوب دیگر است - توسعه‌دهندگان مدت زیادی را صرف آزمون و خطا با رهگیری پرتو روی کامپیوتر کرده‌اند و تمام آن تلاش‌ها و آموزه‌ها به راحتی به سری ایکس هم منتقل می‌شود.

با این همه هنوز چیزهای زیادی هست که درباره RDNA 2 نمی‌دانیم. موازی با رهگیری پرتو، مایکروسافت از طریق DirectML در حال کار روی یادگیری ماشین شتاب‌گرفته از سخت‌افزار نیز بوده‌ است. انویدیا برای وظایف مرتبط با یادگیری ماشین، هسته‌های تنسور را به کارت‌های گرافیک خود آورده، اما آیا RDNA 2 هم همتایی برای این هسته‌ها خواهد داشت؟‌ نکته کنجکاوکننده دیگر نیز اینست که بنابر نقشه راه AMD، کارت‌های RDNA از فرایند تولید ۷ نانومتری بهره خواهند برد که قبلا در تولید پردازنده رایزن ۳۰۰۰ و همینطور کارت‌های گرافیک Navi از آن استفاده شده. آیا چیپست سری ایکس هم با این فرایند بهبودیافته تولید می‌شود؟ چنین کاری برای یک کنسول نامتعارف خواهد بود،‌ اما بی‌سابقه نیست. حرف نهایی در این بخش اینست که حداقل در حال حاضر، کنسول جدید مایکروسافت نه‌تنها به پردازنده گرافیکی بزرگ‌تری نسبت به هرآنچه AMD روانه بازار پی‌سی کرده مجهز شده، بلکه این چیپست با آخرین تکنولوژی‌‌های موجود توسعه یافته.

مایکروسافت پیام خود را آنقدر با اعتماد به نفس منتشر کرده که به نظر می‌رسد در حال انداختن توپ به زمین رقیب اصلی‌اش،‌ سونی باشد. در ابتدا به نظر نمی‌رسید مایکروسافت یا سونی به استفاده مجدد از ترافلاپس به عنوان معیار قدرت کنسول‌هایشان رو بیاورند - به این دلیل که ترافلاپس روشی آنقدرها دقیق برای نمایش توانایی‌هایی پردازشگر گرافیکی نیست،‌ خصوصا اگر در حال مقایسه دو معماری متفاوت از دو نسل متفاوت باشیم. می‌توان تصور کرد مایکروسافت آنقدر با مقایسه با کنسول نسل قبلی خود راحت است که برای کنسول جدیدش بازار گرمی چندان نمی‌کند و در عین حال سونی را به چالش می‌کشد که مسیری مشابه در پیش بگیرد.

نام بردن از RDNA 2 حرکتی فکر شده از سوی مایکروسافت بوده است. با استفاده از این نام، احتمال استفاده از تکنولوژی گرافیکی قدیمی‌تر در کنار قابلیت‌های تازه‌ای که AMD به نقشه راه خود افزوده از بین می‌رود؛ یعنی دقیقاً همان کاری که هم سونی و هم مایکروسافت با ایکس باکس وان ایکس و پلی استیشن 4 پرو انجام دادند تا کنسول‌های میان‌نسلی‌شان سازگاری آسان‌تری با آرشیو بازی‌هایشان داشته باشد. اصلا جای تعجب نخواهد داشت اگر RDNA همراه با قابلیت‌هایی مخصوص به Backward Compatibility از راه برسد؛ چرا که AMD احتمالا می‌خواهد دو شریک مهم خود را راضی نگه دارد. اما فارغ از گمانه‌زنی‌ها، پست اسپنسر شامل جزییات جالبی درباره چگونگی اجرای بازی‌های قدیمی روی کنسول جدید می‌شود. یک اشاره کوچک هم به قابلیتی بازی‌عوض‌کن در سازگاری با عناوین نسل‌های قبل شده است.

درست مانند دیگر نکات درج شده در این پست، بخش مربوط به سازگاری با نسل‌های قبلی بر نکاتی که قبلا هم گفته شده‌اند تاکید می‌ورزد. سری ایکس به کاربران اجازه خواهد داد که عناوین چهار نسل از ایکس باکس را به اجرا در بیاورند و صحبت از نرخ فریم باثبات‌تر و مدت زمان بارگزاری سریع‌تر هم هست. با این همه، عبارت «رزولوشن و وضوح بصری بهبودیافته»‌ چیزیست که بیشترین توجه را به خود جلب می‌کند. از یک سو،‌ شمایلی از چنین چیزی را در ایکس باکس وان ایکس دیده‎ایم. فیلترینگ ناهمگون در آن کنسول به ۱۶ برابر می‌رسید و در کنار قدرت پردازشی اضافه کنسول، رزولوشن داینامیک را آنقدر بالا می‌برد که خروجی پیکسل به بیشینه برسد. مایکروسافت شاید مجددا در حال توصیف این قابلیت در پست خود باشد، اما هیچ اشاره‌ای به قابلیت اسکیل کردن داینامیک رزولوشن (DRS) نشده است.

این ما را می‌رساند به یک سوال بزرگ که پس از انتشار اطلاعات اخیر به وجود آمد. آیا مایکروسافت می‌خواهد رزولوشن بالاتر را به بازی‌های فعلی ایکس باکس وان بیاورد؟ حتی اگر از اسکیل کردن داینامیک رزولوشن استفاده نکنند؟‌ فیل اسپنسر به صورت معمول پیامی پنهان در سخنانش دارد. او به صورت معمول دوست دارد اشاره‌ای هرچند کوچک به برنامه‌ای آتی‌های خود کند. تیم بکوارد کامپتیبیلیتی همین حالا از طریق راهکاری مبتکرانه در شبیه‌ساز، رزولوشن بالاتر را به بازی‌های نسل‌های قبل خود آورده است: بازی‌های نخستین ایکس باکس با رزولوشن ۴ برابر بیشتر روی ایکس باکس وان و ۸ برابر بیشتر روی ایکس باکس وان ایکس اجرا می‌شوند. در این میان، برخی بازی‌های ایکس باکس ۳۶۰ اگر X-enhanced شده باشند رزولوشنی تا ۹ برابر بالاتر دارند - این پروسه به شکلی تقریبا جادویی، بازی‌های 720p را به صورت 4K اجرا می‌کند.

آیا بازی‌های ایکس باکس وان هم روی سری ایکس رزولوشن بالاتری خواهند داشت؟‌ اگر شما شرکتی باشید که به سرویس‌دهی محشر در این حوزه شهرت داشته باشید، گام بعدی‌تان چه خواهد بود؟‌ دقیق‌تر از این، اگر رقیب اصلی شما از پشتیبانی از نسل‌های قبل روی کنسول جدیدش پرده برداشته باشد، شما چطور کاری فراتر از این انجام خواهید داد؟

اشاره احتمالی به قابلیتی مهم در اینجا، دهان‌مان را آب می‌اندازد. برای مثال اگر مایکروسافت بخواهد رزولوشنی دو برابر ارائه کند، بازی‌های 1080p ایکس باکس وان اس به صورت 4K رندر می‌شوند. گستره عظیمی از بازی‌های 900p به 1800p خواهند رسید و بازی‌های 720p هم 1440p اجرا خواهند شد. سری ایکس ۸ برابر قدرت پردازشی بیشتر نسبت به ایکس باکس وان دارد و احتمالا به مراتب بیشتر از این در جایی که واقعا مهم است: یعنی پرفورمنس به هنگام گیمینگ. می‌توان تصور کرد که ضریب رزولوشن از این بالاتر باشد. البته که این فقط یک تئوری است، اما با نگاهی به پست اسپنسر به نظر می‌رسد کلمات به دقت انتخاب شده باشند. افزایش رزولوشن بدون هیچ معیار مشخص وعده داده شده و با آگاهی از کارکرد روابط عمومی سازمانی، انتخاب کلمات در این پست واقعا سحر‌آمیز است.

درباره اعلامیه اخیر ایکس باکس صحبت‌های زیادی می‌توان کرد، اما تصور می‌کنیم گذشته از اینکه سری ایکس قادر به انجام چه کارهاییست، مردم به این علاقه‌مند باشند که ایکس باکس به عنوان یک پلتفرم چگونه دگرگون خواهد شد. در گذشته،‌ فیل اسپنسر به صحبت درباره انتقال آرشیو بازی‌ها از نسلی به نسل دیگر علاقه‌مند بوده است و تصورمان بر اینست که اصلی‌ترین پیام در اعلامیه اخیر ایکس باکس، این ایده است که وقتی شما یک بازی را می‌خرید نیازی نیست برای لذت بردن از قابلیت‌های بیشترش روی کنسول بعدی دوباره‌ خریداری‌اش کنید. این همان استراتژی مورد استفاده به هنگام عرضه پلی استیشن 4 پرو و ایکس باکس وان ایکس است که حالا به سطح تازه‌ای برده شده.

برداشت مشتریان در حال حاضر اینست که بالاخره راهکاری کارآمد برای بازه عبور از یک نسل به نسل دیگر یافته شده است. هیلو اینفینیت را روی ایکس باکس وان بخرید و به صورت خودکار نسخه سری ایکس را هم دریافت می‌کنید. براساس توییت اخیر استودیو CD Projekt RED، همین موضوع درباره بازی شخص ثالث Cyberpunk 2077 هم مصداق دارد.

مایکروسافت در حال استفاده از سیستمی به نام Smart Delivery است تا مطمئن شود دیتای صحیح در اختیار سخت‌افزار صحیح قرار می‌گیرد - این ظاهرا نسخه تکامل‌یافته Intelligent Delivery در دوران پروژه اسکورپیو است، سیستمی که طراحی شده بود تا به کاربران اجازه دهد آن بخش‌هایی از بازی را دانلود کنند که واقعا نیازشان دارند. هدف از توسعه این سیستم، حصول اطمینان از این بود که دارندگان ایکس باکس وان اس مجبور به دانلود دیتای تکسچرهایی نباشند که تنها برای کاربران ایکس باکس وان ایکس کاربرد دارند. Smart Delivery همین مفهوم را به غایی‌ترین حالتش می‌رساند.

مایکروسافت با اعلامیه اخیرش دارد فونداسیون لازم را برای یک گذار منصفانه از نسل فعلی به نسل بعد فراهم می‌کند. حذف کردن «مالیاتی» که کاربران باید بابت نسل جدید بپردازند ایده خوبیست و به نظر می‌رسد مایکروسافت می‌خواهد ناشران شخص ثالث را هم به در پیش گرفتن همین رویکرد ترغیب کند. این موضوعی مهم برای تیم ایکس باکس است و قرار است قابلیتی نمادین برای پلتفرم جدید ایکس باکس باشد.

اما این حقیقت که برخی ناشران ممکن است به چنین کاری تن ندهند، ممکن است شرایطی عجیب برای ایکس باکس رقم بزند. از سوی دیگر باید منتشر شفافیت بیشتر در زمینه Smart Delivery ماند. برای مثال آیا کاربران ایکس باکس سری ایکس قادر به خرید ورژن فیزیکی بازی‌ها بدون نیاز به دانلود دیتای اضافه خواهند بود؟‌ ایکس باکس وان اس و ایکس باکس وان ایکس در تئوری قادر به پشتیبانی از دیسک‌های بلوری ۱۰۰ گیگابایتی مخصوص به عناوین نسل بعد هستند، اما چنین چیزی درباره نخستین ایکس باکس وان بعید است. بنابراین نیاز به پشتیبانی از تمام مدل‌های ایکس باکس وان، عرضه بازی‌ها را روی دیسک‌های ۱۰۰ گیگابایتی منتفی خواهد کرد؟

در مجموع علی‌رغم تاکید مجدد بر اطلاعاتی که برخی از آن‌ها را از پیش می‌دانستیم، مایکروسافت توانسته در اعلامیه جدید خود دست به کاری تاثیرگذار بزند. مایکروسافت استراتژی تازه‌ای برای رونمایی از جزییات ایکس باکس سری ایکس دارد و به نظر می‌رسد رویکردش مورد اقبال گیمرها قرار گرفته. تمام این‌ها باعث می‌شود که توجه‌ها حالا به سونی جلب شود که بعد از ارائه جزییاتی حیرت‌انگیز در دو مقاله در وب‌سایت وایرد، در سکوت خبری به سر می‌رسد.

بعد از مقاله وایرد در ماه اکتبر سال ۲۰۱۹، تمام آنچه سونی نشان داده یک لوگو و یک وب‌سایت رزرو برای پلی استیشن 5 بوده است. امید می‌رود بزودی شاهد ارائه اطلاعات بیشتر از سوی سونی باشیم و درحالی که از همین حالا مشخص است دو کنسول شباهت‌های تکنولوژیک فراوان خواهند داشت، انتظار می‌رود سونی نگاهی کاملا متفاوت داشته و تاکیدی متفاوت بر طراحی سخت‌افزار کند. اگر اطلاعات افشایی از سخت‌افزار دو کنسول حقیقت داشته باشد، نبرد بر سر اسب بخار به پایان رسیده. اما همانطور که خود فیل اسپنسر نیز می‌گوید، قدرت پردازشی خالص تنها بخشی از داستان است.