آشنایی با پینوکیو – ماریونتی که تبدیل به یک پسر واقعی شد

هنگامی که سخن از ادبیات کودک می‌شود، شخصیت‌های کمی هستند که همانند پینوکیو (Pinocchio) شناخته‌شده و ماندگار از آب درآمده باشند. با این که این شخصیت نزدیک به یک و نیم قرن پیش توسط کارلو کلودی ایتالیایی پدید آمد ولی حتی امروز نیز برای مردم آشناست و حتی مورد برگردان‌ها و اقتباس‌های فراوانی قرار می‌گیرد.

ماجرای پینوکیو به عنوان یک اثر ادبی ویژه‌ی کودکان علاوه بر روایت یک داستان سرگرم‌کننده، شامل پندهایی می‌شود که افراد کم سن و سال می‌توانند از آن‌ها بیاموزند تا همانند خود این ماریونت دگرگون شوند و مسیر درست زندگی را برگزینند.

رونمایی	سری داستان‌های The Story of a Puppet - سال ۱۸۸۱ میلادی
پدیدآورنده	کارلو کلودی

---

پینوکیو کیست؟

پینوکیو پروتاگونیست سری داستان‌های The Story of a Puppet به شمار می‌آید که بعدها به شکل یک رمان با نام The Adventures of Pinocchio چاپ شدند. او در ابتدا به شکل یک ماریونت یا عروسک خیمه‌شب‌بازی پدید آمده بود ولی این شخصیت در پایان و پس از ماجراهایی که پشت سر می‌گذارد بالأخره تبدیل به یک پسر راستین می‌شود.

از بین همه‌ی ویژگی‌های گوناگون پینوکیو، دراز شدن بینی او یکی از شناخته‌شده‌ترین‌ها به شمار می‌آید. آن طور که بیان می‌شود، هر بار که این عروسک چوبی دروغ می‌گفت، دماغ او نیز بلندتر می‌شد.

تکه چوبی که از یک نجار به یک چوب‌تراش رسید

ماجرای پینوکیو از آن جا آغاز می‌شود که روزی یک نجار تصمیم می‌گیرد تا با استفاده از تکه چوبی یک پایه‌ی میز بسازد. ولی به طرز شگفت‌آوری این تکه چوب به سخن می‌آید. اما پیش از این که آنتونیوی (Antonio) نجار بتواند کاری با این تکه چوب پیش ببرد، سر و کله‌ی ژپتوی (Geppetto) چوب‌تراش پیدا می‌شود.

ژپتو از همسایه‌ی نجار خود درخواست تکه چوبی می‌کند تا با استفاده از آن یک ماریونت بسازد و با اجرای نمایش با آن، زندگی خود را بچرخاند. آنتونیو نیز این چوب سخن‌گو را به ژپتو می‌دهد.

هنگامی که چوب‌تراش در کارگاهش در خانه شروع می‌کند به تبدیل این تکه چوب به یک عروسک خیمه‌شب‌بازی، متوجه زنده بودن آن می‌شود. ولی او به جای این که شگفت‌زده شود، ناراحت می‌شود؛ چرا که پینوکیو از همان ابتدای کار بازیگوشی و گستاخی را آغاز کرده است.

گزینش یک مسیر با پایان تلخ

این بازیگوشی و گستاخی پینوکیو که به عنوان نمادی از شیطنت کودکان استفاده شده است، بسیار پر دردسر و چالش‌برانگیز از آب در می‌آید؛ به طوری که تنها چند دقیقه پس از این که آغاز به راه رفتن می‌کند باعث می‌شود تا ژپتو به زندان بیفتد.

این تنها ابتدای راه اشتباه پینوکیو به شمار می‌آید. خیلی طول نمی‌کشد که این ماریونت چوبی، جیرجیرک سخنگویی که صد سال بود در خانه‌ی ژپتو زندگی می‌کرد را از بین می‌برد و پاهای خود را می‌سوزاند. تنها بازگشت ژپتو به خانه بود که باعث شد تا پینوکیو از گرسنگی تلف نشود. اما با این وجود در رفتار این ماریونت تغییری ایجاد نمی‌شود و او مسیر پیشین را ادامه می‌دهد.

این مسیر تا آن جا ادامه پیدا می‌کند که پینوکیو با گربه و روباهی حیله‌گیر آشنا می‌شود. این گربه و روباه که در برگردان‌های فارسی با نام گربه نره و روباه مکار شناخته می‌شوند، همواره تلاش دارند تا با فریب پینوکیو از او بهره ببرند و هر چه پول دارد را مال خود کنند. در پایان، این دو شخصیت پینوکیو را با استفاده از طنابی از گلو به یک درخت آویزان می‌کنند.

این پایانی بود که کارلو کلودی در ابتدا برای پینوکیو در نظر گرفته بود تا کودکان یاد بگیرند گزینش مسیر اشتباه در زندگی، رفتار گستاخانه و خودسرانه و احترام نگذاشتن و گوش ندادن به حرف والدین می‌تواند پایانی این قدر تلخ داشته باشد.

دگرگونی پینوکیو

از آن جایی که از کارلو کلودی درخواست می‌شود تا داستان پینوکیو را ادامه دهد (و احتمالاً یک پایان شیرین‌تر برایش رقم بزند)، این نویسنده‌ی ایتالیایی ماجرای ماریونت چوبی را این گونه ادامه می‌دهد که یک پری به کمکش می‌آید و او را نجات می‌دهد.

همچنین این پری و دیگر موجودات اشتباهات پینوکیو را به او گوشزد و کمکش می‌کنند تا این عروسک خیمه‌شب‌بازی مسیر درست‌تری را برگزیند. البته درگرگونی پینوکیو در یک آن رخ نمی‌دهد؛ این ماریونت هنوز هم ماجراهایی را از این نقطه به پیش، پشت سر می‌گذارد که در آن‌ها دچار اشتباه می‌شود و مسیر درستی را انتخاب نمی‌کند. اما به مرور این دگرگونی رقم می‌خورد.

در پایان و پس از ماجراهای فراوان، هنگامی که پینوکیو بالأخره به دنبال این است که به درستی زندگی کند، انتخاب‌های صحیح را انجام دهد، به دیگران کمک کند و از پدر ژپتوی بیمار خود نگه‌داری کند، در خواب می‌بیند که پری به او سر زده است.

با بیدار شدن، پینوکیو متوجه می‌شود که تبدیل به یک پسر راستین شده است. بدن چوبی‌اش حالا همانند یک عروسک خیمه‌شب‌بازی ساده در گوشه‌ای قرار دارد، ژپتو دیگر بیمار نیست و پری نیز هدایایی برای او فرستاده است.

---

با دیگر شخصیت‌های داستانی آشنا شوید

• آشنایی با کثولهو – نماد وحشت لاوکرفتی
• آشنایی با لاک‌پشت‌های نینجا – ۴ برادر قهرمان
• آشنایی با خون‌آشام‌ها – تشنگان همیشگی خون
• آشنایی با شرلوک هولمز – بزرگ‌ترین کارآگاه دنیا
• آشنایی با پری‌های دریایی – نیمه‌انسان‌های ساکن ژرفای آب‌ها

پرسش‌های فراگیر درباره‌ی پینوکیو