Field of View (FOV) در بازی‌های ویدیویی چیست؟ | اصطلاحات گرافیکی

Field of View (یا به اختصار FOV) یکی از اصطلاحات رایج در تنظیمات گرافیکی بازی‌های ویدیویی است که تأثیر قابل‌توجهی بر تجربه‌ی دیداری، حس غوطه‌وری در محیط بازی و حتی عملکرد بازیکن دارد.

در این مقاله از ویجیاتو تلاش می‌کنیم به زبانی ساده اما دقیق توضیح دهیم که FOV دقیقاً چیست، چرا اهمیت دارد و چگونه می‌تواند بر گیم‌پلی بازی‌ها تأثیر بگذارد. برای اطلاعات بیشتر مقاله‌های «هرآنچه که باید پیش از خرید کارت گرافیک (GPU) گیمینگ بدانید» و «کارت گرافیک دست دوم بخریم یا نه؟ راهنمای جامع خرید کارت گرافیک دست دوم» را مطالعه کنید.

---

FOV چیست؟

Field of View یا به‌اختصار FOV به‌معنای «زاویه‌ی میدان دید» است؛ پارامتری گرافیکی و بصری که مشخص می‌کند گیمر از طریق دوربین بازی یا چشمان کاراکتر خود، چه مقدار از محیط پیرامون را در هر لحظه مشاهده می‌کند. این مفهوم را می‌توان معادل زاویه دید چشم انسان دانست؛ با این تفاوت که در بازی‌های ویدیویی به‌صورت دیجیتال تعریف می‌شود و امکان تغییر آن وجود دارد.

FOV تعیین می‌کند که دوربین بازی، چه زاویه‌ای از فضای افقی یا عمودی جهان بازی را پوشش دهد. هرچه این زاویه بزرگ‌تر باشد، فضای بیشتری از محیط در قاب تصویر دیده می‌شود؛ و هرچه کوچک‌تر باشد، زاویه دید محدودتر شده و تصویر حالتی متمرکزتر و فشرده‌تر به خود می‌گیرد.

برای درک بهتر، فرض کنید در حال تجربه‌ی یک بازی اول‌شخص مانند Call of Duty یا Half-Life هستید. اگر مقدار FOV روی عدد بالاتری تنظیم شده باشد، فضای بیشتری از اطراف شخصیت قابل مشاهده خواهد بود؛ از جمله دیوارهای کناری، دشمنانی که از گوشه‌ها نزدیک می‌شوند یا آیتم‌هایی که در حاشیه تصویر قرار دارند.

در چنین حالتی زاویه دید بازتر است و حس «دید محیطی» (Peripheral Vision) تقویت می‌شود. این ویژگی در بازی‌های رقابتی و سریع، می‌تواند یک مزیت کلیدی محسوب شود. در مقابل، زمانی‌که FOV پایین باشد (مثلاً در حدود ۶۰ درجه)، دید بازیکن به فضای روبه‌رو محدود می‌شود و تمرکز تصویر به مرکز قاب متمایل می‌گردد.

این نوع تنظیم معمولاً احساس نزدیکی بیشتری به شخصیت و محیط القا می‌کند و در تجربه‌های داستان‌محور یا سینمایی کاربرد دارد؛ با این حال، در برخی موارد ممکن است باعث احساس تنگی فضا یا حتی سرگیجه در بعضی افراد شود.

---

FOV چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

FOV به‌طور معمول با واحد درجه (Degrees) اندازه‌گیری می‌شود. این عدد، زاویه‌ای را مشخص می‌کند که دوربین بازی با آن محیط را ثبت و نمایش می‌دهد. به‌بیان ساده‌تر، این مقدار تعیین می‌کند که در هر لحظه، چه گستره‌ای از جهان بازی در میدان دید بازیکن قرار گیرد.

• در FOV برابر با ۹۰ درجه، بازیکن زاویه‌ای نسبتاً وسیع از محیط بازی را در مقابل خود می‌بیند؛
• در FOV ۶۰ درجه، تصویر فشرده‌تر شده و میدان دید محدودتر است؛
• در FOV ۱۱۰ درجه یا بیشتر، محیط به‌مراتب بازتر دیده می‌شود و عناصر بیشتری از اطراف در قاب تصویر جای می‌گیرند.

البته باید توجه داشت که برداشت شما از زاویه میدان دید به عواملی چون نوع مانیتور (مانند نمایشگرهای استاندارد یا UltraWide)، نسبت تصویر (مانند 16:9 یا 21:9)، و زاویه دوربین بازی (اول‌شخص یا سوم‌شخص) بستگی دارد. به همین دلیل، بسیاری از بازی‌ها امکان تنظیم جداگانه‌ی زاویه دید افقی (hFOV) و عمودی (vFOV) را در اختیار کاربر قرار می‌دهند.

برای اطلاعات بیشتر مقاله‌های «هرآنچه که باید پیش از خرید مانیتور گیمینگ بدانید» و «راهنمای خرید بهترین مانیتور گیمینگ» را مطالعه کنید.

---

FOV در بازی‌های اول‌شخص و سوم‌شخص

زاویه میدان دید یا FOV در بازی‌های ویدیویی، بسته به نوع دوربین (اول‌شخص یا سوم‌شخص)، نقش و تأثیر متفاوتی دارد. اگرچه این مفهوم در هر دو سبک بازی وجود دارد، اما نحوه‌ی اثرگذاری آن بر تجربه‌ی بازیکن، گیم‌پلی، و حتی طراحی مراحل کاملاً متفاوت است.

FOV در بازی‌های اول‌شخص (First-Person)

در بازی‌های اول‌شخص، دوربین مستقیماً در موقعیت چشمان شخصیت قرار دارد؛ بنابراین بازیکن محیط بازی را به‌صورت مستقیم از نگاه کاراکتر تجربه می‌کند. در این شرایط، تنظیم دقیق FOV اهمیت بالایی دارد، زیرا مستقیماً بر موارد زیر تأثیر می‌گذارد:

• میزان اطلاعات دیداری که از محیط دریافت می‌شود؛
• سرعت واکنش به تهدیدها یا عناصر متحرک؛
• حس واقع‌گرایانه و طبیعی بودن محیط.

برای مثال، در یک شوتر اول‌شخص، تنظیم FOV روی عدد بالاتر به بازیکن اجازه می‌دهد دشمنانی که از زوایای کناری وارد میدان می‌شوند را سریع‌تر شناسایی کند و واکنش بهتری نشان دهد. همچنین، زاویه دید بازتر باعث افزایش حس تحرک و پویایی در بازی می‌شود. به همین دلیل، در بازی‌های رقابتی مانند CS:GO یا Overwatch، بازیکنان حرفه‌ای معمولاً FOV خود را روی مقادیر بالا (مثلاً 100 تا 110 درجه) تنظیم می‌کنند.

در مقابل، FOV پایین‌تر حالتی «سینمایی‌تر» ایجاد می‌کند که برای برخی تجربه‌های داستان‌محور مناسب است، اما ممکن است دید محیطی را محدود کند و در بازی‌های سریع باعث افت عملکرد شود

FOV در بازی‌های سوم‌شخص (Third-Person)

در بازی‌های سوم‌شخص، دوربین معمولاً پشت سر یا کمی بالاتر از شانه‌ی کاراکتر قرار دارد. در این حالت، بازیکن به‌طور طبیعی دید وسیع‌تری نسبت به محیط اطراف و خود شخصیت دارد. بنابراین، مفهوم FOV همچنان وجود دارد، اما تغییر آن معمولاً تأثیر کمتری نسبت به بازی‌های اول‌شخص دارد.

در بسیاری از بازی‌های سوم‌شخص، میدان دید به‌گونه‌ای طراحی شده که به‌صورت پیش‌فرض وسعت کافی را ارائه دهد. برخی بازی‌ها امکان تغییر FOV را نیز فراهم می‌کنند، اما در اغلب موارد، موتور بازی به‌صورت دینامیک و هوشمند این پارامتر را کنترل می‌کند. (برای آشنایی بیشتر، مقاله‌ی «موتور بازی‌سازی چیست و چطور کار می‌کند؟» را بخوانید.)

افزایش بیش از حد FOV در این سبک ممکن است باعث شود شخصیت بازیکن بسیار کوچک به‌نظر برسد یا دوربین بیش از اندازه از صحنه فاصله بگیرد، که در شرایطی مانند نبردهای نزدیک می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

ویژگی	بازی‌های اول‌شخص	بازی‌های سوم‌شخص
موقعیت دوربین	دقیقاً در محل چشم شخصیت	پشت سر یا بالای شانه شخصیت
تأثیر تغییر FOV	بسیار بالا، تأثیر مستقیم بر گیم‌پلی	متوسط، بیشتر در کنترل زاویه دوربین
کاربرد رایج	شوترها، بازی‌های VR، شبیه‌سازها	اکشن-ماجرایی، نقش‌آفرینی، پلتفرمر
مشکلات رایج FOV پایین	دید محدود، کاهش واکنش	کاهش تسلط محیطی، شخصیت بیش از حد بزرگ
مزیت FOV بالا	دید بازتر، واکنش سریع‌تر، تسلط بر محیط	دید سینمایی‌تر، صحنه‌پردازی بهتر

---

FOV افقی (Horizontal) و عمودی (Vertical)

در تنظیمات برخی بازی‌ها (به‌ویژه بازی‌های اول‌شخص یا آن‌هایی که روی پلتفرم PC عرضه می‌شوند)، ممکن است با دو نوع تعریف متفاوت از زاویه دید مواجه شوید: FOV افقی (Horizontal FOV یا hFOV) و FOV عمودی (Vertical FOV یا vFOV). در ظاهر، این دو مفهوم به‌نظر مشابه می‌آیند، اما در عمل، تفاوت‌های بنیادینی دارند که شناخت آن‌ها برای تنظیم بهینه‌ی تصویر ضروری است.

hFOV و vFOV چیستند؟

• Horizontal FOV (hFOV): زاویه‌ای که از چپ به راست در میدان دید پوشش داده می‌شود. این مقدار در اکثر بازی‌های کامپیوتری رایج‌تر است و برای مانیتورهای عریض (16:9 و بالاتر) بیشترین کاربرد را دارد.
• Vertical FOV (vFOV): زاویه‌ای که از بالا به پایین در میدان دید دیده می‌شود. این نوع FOV بیشتر در بازی‌های کنسولی یا موتورهای بازی‌ای دیده می‌شود که برای نمایشگرهای قدیمی‌تر یا تجربه سینمایی طراحی شده‌اند.

هر دو نوع FOV در اصل نمایانگر همان چیزی هستند، میدان دید کاربر،‌اما زاویه دید از جهات مختلف محاسبه می‌شود. نکته مهم این است که hFOV و vFOV مستقیماً با نسبت تصویر (Aspect Ratio) مانیتور مرتبط هستند. یعنی اگر شما یک vFOV خاص داشته باشید، مقدار hFOV متناظر با آن در مانیتوری با نسبت تصویر متفاوت، فرق خواهد کرد.

تأثیر نسبت تصویر (Aspect Ratio) بر FOV

برای درک بهتر، تصور کنید یک vFOV ثابت (مثلاً 74 درجه) روی دو مانیتور با نسبت‌های متفاوت اجرا شود:

• در مانیتور 4:3، میدان دید افقی محدودتر است، چون صفحه‌نمایش عرض کمتری دارد.
• در مانیتور 16:9 یا 21:9 (UltraWide)، همان vFOV باعث می‌شود hFOV بزرگ‌تری ایجاد شود، چون عرض تصویر بیشتری در دسترس است.

برعکس این رابطه نیز صادق است: اگر یک بازی فقط hFOV را تنظیم کند، vFOV حاصل روی مانیتورهای مختلف متفاوت خواهد بود. بنابراین، زمانی که بازیکنی مقدار FOV را در بازی افزایش می‌دهد، ممکن است روی یک مانیتور UltraWide محیط بیشتری ببیند نسبت به کسی که همان مقدار را روی مانیتور معمولی تنظیم کرده است.

---

FOV و تأثیر آن بر عملکرد سیستم

یکی از چالش‌هایی که افزایش FOV به همراه دارد، افزایش بار پردازشی بر کارت گرافیک و CPU است. چرا؟

• هرچه FOV بیشتر باشد، اجزای بیشتری از محیط باید در هر فریم پردازش و رندر شوند.
• این یعنی نورپردازی، سایه‌ها، تکسچرها و افکت‌های گرافیکی بیشتری به تصویر کشیده می‌شود.
• در بازی‌های سنگین و جهان‌باز، مثل Cyberpunk 2077 یا Red Dead Redemption 2، این موضوع ممکن است باعث افت محسوس نرخ فریم شود.

بنابراین اگر سیستم شما سخت‌افزار قدرتمندی ندارد یا نرخ فریم برایتان اولویت بیشتری دارد، بهتر است FOV را روی حد متوسط (۸۵ تا ۹۵ درجه) نگه دارید تا هم تصویر طبیعی بماند و هم فشار زیادی به سخت‌افزار وارد نشود.

---

بهترین مقدار FOV چیست؟

هیچ عدد «طلایی» یا جهانی برای مقدار FOV وجود ندارد. مقدار بهینه بستگی به نوع بازی، مانیتور، نسبت تصویر و سلیقه شخصی شما دارد. با این حال، جدول زیر می‌تواند به انتخاب مقدار مناسب کمک کند:

عامل	توصیه
نوع بازی	شوترهای سریع: 100 تا 110 درجه / داستان‌محور: 75 تا 90 درجه
اندازه مانیتور	مانیتورهای بزرگ‌تر: FOV بالاتر / مانیتورهای کوچک‌تر: FOV پایین‌تر
نسبت تصویر (Aspect Ratio)	مانیتورهای UltraWide: 110 درجه یا بیشتر / مانیتورهای معمولی: 90 تا 100 درجه

---

هر آنچه باید درباره FOV در بازی‌های ویدیویی بدانید | تأثیر زاویه دید بر گیم‌پلی

Field of View یکی از مهم‌ترین تنظیمات گرافیکی در بازی‌های ویدیویی است که مستقیماً بر کیفیت تجربه بصری، عملکرد گیم‌پلی و راحتی بازیکن تأثیر می‌گذارد. در حالی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما تنظیم درست آن می‌تواند یک بازی را از تجربه‌ای معمولی به تجربه‌ای روان، لذت‌بخش و حتی رقابتی تبدیل کند.

برای آشنایی بیشتر با سایر اصطلاحات گرافیکی، مطالعه‌ی مقالات  «Depth of Field در گیمینگ چیست؟ بررسی کامل + تاثیر آن بر تجربه بازی»، «Anti-Aliasing چیست و کدام تکنیکش برای شما بهتر است؟ | اصطلاحات گرافیکی» و «Motion Blur در بازی‌ها چیست و چگونه کار می‌کند؟ | اصطلاحات گرافیکی» را توصیه می‌کنیم.