همه چیز درباره اودین، پدر خدایان نورس

اودین (Odin)، وودان (Wudan) یا ووتان (Wutan) یکی از پیچیده‌ترین شخصیت‌های اساطیر نورس و یا شاید تمامی اسطوره‌هاست. او حاکم نژادی از خدایان به نام آسیر (Aesir) است اما در بیشتر داستان‌های م.رس از خدایانشان، در سرزمین‌های دیگری به دنبال بصیرت و دانش می‌گردد. او را به عنوان خدای مجریان عدالت و همین‌طور خدای خلاف‌کاران می‌شناسند. او از یک طرف خدای جنگجویان است و از طرفی دیگر خدای عاشقان و شاعران. او را تمام کسانی که برای راست‌گویی، نجابت و افتخارآفرینی ارزش قائلند، می‌پرستیدند ولی در عین حال در بیشتر داستان‌های اساطیری از او به عنوان دروغ‌گو و دغل‌کار یاد می‌شود.

اودین چگونه شخصیتی است که با وجود تمام این تضادها، به عنوان خدا برای قرن‌ها مورد پرستش مردمان نورس واقع شده است؟

• با خانواده اودین آشنا شوید

در نامش رازهایی نهفته است

همان‌طور که گفتیم اودین نامه‌های متعددی دارد و معنای نامش در زبان نورس باستان "استاد الهامات" است. نام او از دو بخش اودر (óðr) به معنای الهام و وحی و پسوند این (inn) که در زبان نورس باستان به دنبال هر اسمی، به آن صفت استاد و ماهر می‌دهد، ‌تشکیل شده است. در داستان‌ها اشاره شده که اودین زمانی که به مهمانی و خوش‌گذرانی می‌پرداخت مایه نشاط همگان می‌شد ولی در زمان جنگ، گویی شخص دیگری بود که وجناتش بر اندام دشمنانش لرزه می‌انداخت. نام استاد الهامات در حقیقت اشاره به مسائلی دارد که او در داستانهای اساطیری نورس با آنها شناخته می‌شود، مسائلی چون: جنگ، حکومت، دانش، بصیرت و جادو، شعر و مردگان.

جنگ

در عصر جدید اودین را به شکل فرماندهی عضلانی با قدرتی شکست‌ناپذیر، در میدان جنگ به تصویر می‌کشند، اما در نورس باستان او به هیچ عنوان این‌گونه توصیف نشده است. بر خلاف خدایان درست‌کار و جنگجویی مانند تیِر (Tyr) یا ثور (Thor)، اودین بیشتر از هر چیزی از ایجاد نزاع و کدورت در میان افراد لذت می‌برد.

با توجه به لقب اودین به عنوان پادشاه خدایان، او به هیچ عنوان خود را درگیر مسائل و دعاهای مردم معمولی نمی‌کند. او تنها لطف خود را شامل حال کسانی می‌کند که از نظرش ارزش دارند و واکینگ‌ها اعتقاد داشتند که معجزات اودین تنها شامل حال خانواده‌های اشرافی می‌شد.

او هم‌چنین ارتباط نزدیکی با جنگجویانی داشت که تکنیک‌شان در مبارزه بر پایه طلسم و سحر و جادو و با کمک گرفتن از ارواح حیوانات به ویژه خرس و گرگ شکل می‌گرفت و مستقیماً با او که خود استاد جادوگری بود، ارتباط برقرار می‌کردند.

با این وجود اودین به عنوان خدای جنگ، به هیچ عنوان برای دلایل یا هدف جنگیدن یا حتا نتیجه مبارزه اهمیتی قائل نبود، بلکه صرفاً هیجان نبرد تا سر حد مرگ او را به میدان جنگ رهسپار می‌کرد.

حکومت

علاقه و توجه اودین به طبقه شاه و شاهزادگان منجر شده بود که پادشاهان وایکینگ‌ها خود را فرزند اودین بدانند و از همین رو به جادوگری و یافتن راهی برای دریافت الهامات از سمت او باشند.

مشابه بسیاری از تمدن‌های دیگر، جامعه مردمان نورس شامل سه طبقه اجتماعی می‌شد: طبقه اول شاه و خانواده‌اش، طبقه دوم سربازان و طبقه سوم را کارگران، کشاورزان، دامداران و ماهی‌گیران تشکیل می‌دادند و هر یک از خدایان نورس به یکی از این طبقات اجتماعی اختصاص داشتند.

اودین و تیِر خدایان طبقه پادشاهان بودند اما فرق اساسی بین اودین و تیِر در این است که تیِر نماد انصاف و عدالت است در صورتی که اودین بیشتر با جادو و فریب‌کاری مرتبط بود. تیِر حاکمی صادق و درستکار و اودین درست بر خلاف او مرموز و دغل‌کار به حساب می‌آمد.

از طرفی هم همان‌طور که گفتیم اودین خدای مورد علاقه خلافکاران و کسانی است که به دلیل شکستن قوانین از جامعه طرد شده‌اند، حتا در داستان‌های جدیدتر از اساطیر نورس اشاره شده است که اودین به مدت ده سال از اَزگارد (Asgard - سرزمین خدایان) تبعید شده بود تا انسان‌ها کارهای عجیب اودین را از چشم سایر خدایان نبینند و به نحوی نام خدایان اَزگارد لکه‌دار نشود.

به طور کلی مردمان نورس اعتقاد داشتند که اودین به زنان و مردانی که از هوش، استعداد یا قوای بدنی خوبی برخوردار بودند نظر می‌کرد و برایش اهمیتی نداشت که این افراد از هوش و ذکاوت خود در راه رسیدن به پادشاهی و حکومت استفاده کنند یا در راه دزدی و خلافکاری؛ شانس اودین همیشه با آنان همراه بود.

دانش، بصرت و جادو

یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های خدایان باستانی این است که یک خدای واحدی وجود ندارد که تمام قدرت و بصیرت را در اختیار داشته باشد. خدایان نورس نیز به شکل مخلوقات خود موجوداتی بی‌نقص و کامل نیستند و هر یک از آنها نقاط ضعف مشخصی دارند. برای اودین داشتن محدودیت و ضعف موضوعی بود که حاضر بود به هر نحو و قیمتی بر آن غلبه کند، او برای یافتن بصیرت و قدرت مطلق حاضر بود هر کاری انجام داده یا هر چیزی را قربانی کند.

یک مثال از این موضوع داستان تبدیل شدن اودین به خدای یک چشم است که در ازای نوشیدن از چشمه‌ی بصیرت حاضر شد یک چشمش را از حدقه در آورد. در داستانی دیگر اودین خود را برای خودش قربانی می‌کند و 9 شبانه روز از شاخه ایگدراسیل (Yggdrasil - درخت زندگانی) حلق‌آویز می‌ماند تا در نهایت دانش و بصیرت به شکل حروف جادویی در برابر چشمانش ظاهر می‌شوند.

اودین نیز به شکل اکثر جادوگران قدرتمند با موجودات یا ارواحی در ارتباط است که به او خدمت می‌کنند، هوگین (Huginn) و مونین (Muninn) دو کلاغ او، گری (Geri) و فرکی (Freki) گرگ‌هایش و والکیریا (Valkyria) از جمله این موجودات جادویی هستند.

• حیوانات جادویی اودین را بشناسید

شعر

صحبت کردن اودین تنها به شکل شعر گفتن اتفاق می‌افتد و او شاعری خبره است که از این استعدادش به بهترین نحو استفاده می‌کند و آن را به رخ همگان می‌کشد. قدرت شعرسرایی اودین از طریق نوشیدنی مخصوصی (Mead - مید – ترکیب خون و عسل) که از جاینت‌ها دزدیده به او منتقل شده است و اودین به جز این نوشیدنی به خوردن و آشامیدن هیچ چیز دیگری نیاز ندارد.

• داستان تهیه نوشیدنی خدایان را بشنوید

دنیای مردگان

رومیان در نقل اساطیر تمدن‌های مختلف، معمولاً خدایان آنان را به نوعی از طریق خدایان خود توصیف می‌کردند. رومیان باستان اودین را با خدایی به نام مرکوری (Mercury - عطارد) مقایسه می‌کردند که نقش این ایزد در اساطیر روم راهنمایی ارواح مردگان برای ورود به سرزمین پس از مرگ و در زمان مناسب خروج از آن بود. این موضوع از این لحاظ جالب است که به نظر می‌رسد مردمان نورس زمانی که داستان‌های اساطیری خود را تعریف می‌کردند بیشتر بر نقش و ارتباط اودین با مردگان تاکید داشتند تا نقش او در فرمانده‌ی جنگ‌ها، چرا که اگر مهم‌ترین نقش اودین را فرماندهی جنگ می‌داسنتند تفسیر رومیان از اودین شبیه به خدای جنگ خودشان یعنی مارس (Mars – مریخ) بود نه مرکوری، خدایی که از او برای تفسیر و شناخت تیِر استفاده کرده بودند.

اودین صاحب تالار زرین ولهالاست (Valhalla) که مجلل‌ترین و زیباترین مکان برای مستقر شدن ارواح مردگان نورس بود. در مقالات قبلی هم گفتیم که پس از هر نبرد فرشتگانی به نام والکیریا به زمین آمده و ارواح جنگجویانی که با شجاعت به خوبی جنگیده بودند را از میدان نبرد با خود به ولهالا میبرند.

• سفر پس از مرگ را در اساطیر نورس بشناسید

مراسم پرستش اودین در تمدن‌های باستانی گاهی با قربانیان انسانی همراه بود که به یکی از روش‌هایی که اودین خود را قربانی خود کرده بود (حلق آویز کردن یا ضربات نیزه) به درگاه او فرستاده می‌شدند. یکی از رایج‌ترین روش‌های مبارزه وایکینگ‌ها نیز پرتاب نیزه به سمت دشمنان بود که در حالی که فریاد میزندند "تمام شما به اودین تعلق دارید" به نوعی مبارزات خود در جنگ را مراسم پرستش و فرستادن قربانی برای خدایشان تصور می‌کردند.

اودین هم‌چنین با استفاده از جادو قادر به زنده کردن مردگان بود که در داستان سر میمیر و کشته شدن بالدر به این قدرت او اشاره شده است. او از این قدرت خود برای مکالمه با مردگان و کسب دانش و بصیرت نیز استفاده می‌کرد. هم‌چنین در نبرد آخرالزمان نورس یا همان رگناروک (Ragnarok) می‌بینیم که اودین تمام آن سربازانی که با شجاعت در میدان نبرد کشته شده بودند را دوباره زنده می‌کند تا در برابر جاینت‌ها ارتشی تشکیل دهند.

• درباره بزرگ‌ترین نبردی که اودین در آن می‌جنگد بخوانید

پدر خدایان

یکی از مشهورترین نام‌های اودین پدر همگان یا آل‌فادر (Allfather) است چرا که او در واقع پدر تمام نسل خدایان و تمام موجودات در سراسر عوالم ۹گانه است. اودین هم‌زمان هم یک خدای آسیر، یک خدای وانیر و هم یک جاینت است (چرا که مادرش یک جاینت یخی بود).

از او در آثار باقی مانده از مردمان نورس با عنوان "نفس زندگی‌بخش" نیز نام برده‌اند. مردمان نورس هر یک از خدایانشان را به عنوان یک نیروی حیات‌بخش جهان هستی می‌پرستیدند و نیروی مختص اودین "دم زندگانی" بود، چرا که با استفاده از دانش، جادو و بصیرت زندگی را به وجود می‌آورد که باارزشترین دارایی هر موجود زنده به حساب می‌رود.

• اودین چطور با نفس خود زندگی خلق می‌کند