داستان شرکت Commodore: حقایق نادر، تاریخ فراموش‌ شده و شایعات جذاب

برای بسیاری از مردم، نام Commodore یادآور افسانه‌ای به نام Commodore 64 است؛ پرفروش‌ترین کامپیوتر شخصی در تاریخ. با این حال، داستان این شرکت بسیار عمیق‌تر، عجیب‌تر و پرماجراتر از چیزی است که اغلب تصور می‌شود. 

از شروعی غیرمنتظره در دنیای الکترونیک تا سقوطی نمایشی در رقابت بی‌رحم بازار، Commodore میراثی از نوآوری، جاه‌طلبی و حتی اندکی رمز و راز از خود به جا گذاشت. کمودور 64 که در دهه ۱۹۸۰ عرضه شد، نه تنها برای بسیاری از علاقه‌مندان قدیمی، تکه‌ای از نوستالژی دوران طلایی بازی‌ها است بلکه به‌ عنوان یکی از نمادها و موفق‌ترین کامپیوترهای شخصی تاریخ شناخته می‌شود. 

فروش خارق‌العاده این دستگاه حتی جایگاه آن را در کتاب رکوردهای جهانی گینس به‌عنوان پرفروش‌ترین کامپیوتر تمام دوران تثبیت کرده است. در این مقاله از ویجیاتو، نگاهی عمیق‌تر به تاریخ پر فراز و نشیب کمودور (Commodore) خواهیم داشت؛ از ریشه‌های شگفت‌انگیز تا سقوط تلخش در دنیای فناوری.

بیشتر بخوانید: ۱۰ کنسول برتر ۳۲ بیتی تاریخ بازی‌های ویدیویی

بیشتر بخوانید: تاریخچه کنسول‌ های ایکس باکس

---

Commodore 64 چه زمانی و چگونه وارد بازار شد؟

در اوت ۱۹۸۲، کامودور با معرفی Commodore 64 وارد رقابت داغ بازار کامپیوترهای خانگی شد و خیلی زود به محصولی انقلابی تبدیل گشت. این دستگاه در واقع نسخه به‌ روزشده‌ای از VIC-20 بود، اما با توان سخت‌افزاری و امکاناتی فراتر از انتظار زمان خود. نام C64 آن هم از میزان حافظه‌ی رم آن، یعنی ۶۴ کیلوبایت گرفته شده بود؛ ظرفیتی که در آن دوران رقم چشمگیری محسوب می‌شد.

آغاز غیرمنتظره: Commodore همیشه در حوزه کامپیوتر نبود

پیش از آنکه Commodore به یکی از نام‌های ماندگار دنیای کامپیوتر تبدیل شود، در حوزه‌ای کاملا متفاوت فعالیت می‌کرد. این شرکت در ابتدا یک کارگاه تعمیر تجهیزات اداری در کانادا بود که توسط جک ترامیل (Jack Tramiel) در سال ۱۹۵۴ تأسیس شد. شرکت با نام کامل Commodore Business Machines (به اختصار CBM) در شهر تورنتو کار خود را آغاز کرد و در ابتدا به تعمیر ماشین‌های تحریر و سپس تولید ماشین‌ حساب‌های الکترونیکی پرداخت.

اما در اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰، ورق برگشت. یکی از تأمین‌کنندگان اصلی Commodore، یعنی Texas Instruments (به اختصار TI)، تصمیم گرفت خودش وارد بازار ماشین‌ حساب شود و محصولاتش را با قیمتی بسیار پایین‌تر عرضه کند. در اقدامی برای بقا (و حتی انتقام)، ترامیل تصمیم گرفت وارد صنعت کامپیوترهای شخصی شود صنعتی که هنوز در مراحل ابتدایی خود بود.

بیشتر بخوانید: مقایسه ایکس باکس سری ایکس و ایکس باکس سری اس

---

پروتوتایپ PET تقریبا باعث شکایت از Commodore شد

اولین کامپیوتر واقعی Commodore، دیوایس PET 2001، که در سال ۱۹۷۷ عرضه شد و رقیبی مستقیم برای Apple II و Tandy TRS-80 بود. اما چیزی که بسیاری نمی‌دانند این است که پروتوتایپ اولیه PET با استفاده از قطعات یک ماشین‌ حساب Texas Instruments ساخته شده بود همان شرکتی که تقریبا باعث ورشکستگی Commodore شده بود! 

عجیب‌تر اینکه، Commodore تقریبا توسط Hewlett-Packard یا شرکت اچ پی به دلیل طراحی مربع شکل صفحه نمایش PET 2001 که شبیه ماشین‌ حساب‌های علمی پیشرفته HP بود، مورد شکایت قرار گرفت. برای جلوگیری از مشکلات قانونی، Commodore به سرعت طراحی را قبل از تولید انبوه تغییر داد.

بیشتر بخوانید: 23 حقیقت جالب درباره پلی استیشن ۲ که احتمالا نمی‌دانستید

---

چرا قیمت کنسول کامودور ۶۴ انقلابی بود؟

قیمت عرضه‌ی اولیه‌ی C64 برابر با ۵۹۵ دلار (معادل بیش از ۱۷۰۰ دلار در سال ۲۰۲۲) بود. با این حال، نسبت به رقبا بسیار مقرون‌ به‌ صرفه‌تر به نظر می‌رسید؛ چرا که در همان زمان، کامپیوتر Atari 800 با تنها ۳۲ کیلوبایت رم، قیمتی در حدود ۱۰۰۰ دلار داشت. به همین دلیل، C64 به عنوان اولین کامپیوتر ۶۴ کیلوبایتی زیر ۶۰۰ دلار شناخته شد و این موضوع خود نوعی انقلاب در بازار کامپیوترهای خانگی به شمار می‌رفت.

بیشتر بخوانید: ۱۹ حقیقت از پلی استیشن ۳ که نمی‌دانستید

---

چه ویژگی‌هایی باعث شد کامودور ۶۴ در گینس ثبت شود؟

کتاب رکوردهای جهانی گینس در سال ۲۰۰۱ از Commodore 64 به عنوان یکی از موفق‌ترین و پرفروش‌ترین کامپیوترهای تاریخ یاد کرد. این دستگاه از یک پردازنده‌ی ۸ بیتی MOS 6510 با سرعت تقریبی ۱ مگاهرتز استفاده می‌کرد و سیستم‌عامل آن Commodore BASIC 2.0 بود. از کل حافظه‌ی ۶۴ کیلوبایتی، حدود ۳۸٬۹۱۱ بایت در هنگام راه‌اندازی برای کاربر قابل استفاده بود.

بیشتر بخوانید: ۱۰ حقیقت جالب درباره پلی استیشن ۴ که احتمالا نمی‌دانستید

---

کامودور ۶۴ از چه سخت‌افزاری و لوازم جانبی استفاده می‌کرد؟

تمام اجزای سخت‌افزاری دستگاه درون بدنه‌ی صفحه‌کلید قرار داشت و کاربر می‌توانست آن را به یک تلویزیون معمولی متصل کند. همچنین قابلیت اتصال جوی‌استیک و استفاده از نوار کاست‌های صوتی به عنوان ابزار ذخیره‌سازی داده هم وجود داشت. در سال‌های پایانی عمر C64، درایو فلاپی‌دیسک و چاپگر هم برای آن عرضه شدند، هرچند هیچ‌ یک نتوانستند به اندازه‌ی نوار کاست محبوبیت پیدا کنند.

بیشتر بخوانید: بهترین بازی های Xbox 360 که باید تجربه کنید

---

C64 آنقدر محبوب بود که بازار را دچار فروپاشی کرد

Commodore 64، که در سال ۱۹۸۲ عرضه شد، به‌طور گسترده به عنوان پرفروش‌ترین کامپیوتر تاریخ شناخته می‌شود و تخمین زده می‌شود بین ۱۲ تا ۱۷ میلیون واحد از آن فروخته شده باشد. اما بخش عجیب ماجرا این است که این دستگاه آنقدر ارزان و موفق بود که به نابودی بازار کامپیوتر خانگی کمک کرد. 

با قیمت ۵۹۵ دلار در زمان عرضه، C64 نصف قیمت بسیاری از رقبا بود و در عین حال قدرت بیشتری داشت. Commodore به‌شدت قیمت‌ها را کاهش داد، به طوری که برای بسیاری از شرکت‌های رقیب رقابت غیرممکن شد. 

تا سال ۱۹۸۴، Commodore چندین رقیب خود از جمله Texas Instruments را که زمانی بزرگ‌ترین رقیب آن در زمینه ماشین‌حساب بود، از بازار خارج کرده بود. با این حال، این استراتژی قیمت‌گذاری تهاجمی هزینه‌هایی هم داشت. 

در حالی که C64 بازار را تسخیر کرده بود، اما باعث یک جنگ قیمتی گسترده شد که منجر به سقوط فروش کامپیوترهای خانگی گردید. بسیاری از شرکت‌ها، از جمله خود Commodore، در بلندمدت برای باقی ماندن در سوددهی با مشکل مواجه شدند.

یکی دیگر از عوامل موفقیت بزرگ کامودور ۶۴، دسترسی گسترده به نرم‌افزارها، بازی‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف بود. این کامپیوتر نه‌ تنها در فروشگاه‌های الکترونیکی، بلکه حتی در فروشگاه‌های اسباب‌بازی و لوازم‌التحریر هم عرضه می‌شد و به همین ترتیب توانست کاربران بسیار متنوعی، از کودکان گرفته تا برنامه‌نویسان حرفه‌ای را به خود جذب کند.

بیشتر بخوانید: ۱۰ تا از کنسول های دستی با بهترین کیفیت گرافیکی

---

Amiga: کامپیوتری که تقریبا متعلق به Atari شد

یکی از پیچیده‌ترین داستان‌های تاریخ Commodore مربوط به Amiga است. Amiga در اصل محصول Commodore نبود. این دستگاه توسط یک شرکت کوچک مستقل به نام Amiga Corporation توسعه یافته بود که به شدت به بودجه نیاز داشت تا پروژه خود را تکمیل کند. 

در ابتدا، Atari به رهبری رقیب قدیمی جک ترامیل، نولان بوشنل (Nolan Bushnell)، توافقی با Amiga برای تأمین بودجه انجام داد. اما Commodore در آخرین لحظه وارد شد و با پیشنهاد بالاتر، Amiga را به طور کامل در سال ۱۹۸۴ خریداری کرد. این اتفاق باعث ایجاد یک رقابت تلخ بین Atari و Commodore شد که شامل دعاوی حقوقی و درام شرکتی بود و سال‌ها ادامه یافت. 

Amiga 1000، که در سال ۱۹۸۵ عرضه شد، انقلابی بود و قابلیت‌های چندوظیفگی، گرافیک پیشرفته و صداهای دیجیتال را ارائه می‌داد که بازار را شگفت‌زده کرد. متأسفانه، بازاریابی ضعیف و آشفتگی داخلی در Commodore باعث شد Amiga هرگز به پتانسیل کامل خود نرسد.

بیشتر بخوانید: 22 حقیقت جالب درباره کنسول NES که احتمالا نمی‌دانستید

---

سرنوشت عجیب جک ترامیل

جک ترامیل، بنیان‌گذار و نیروی محرکه پشت Commodore، در سال ۱۹۸۴ به دلیل اختلاف با هیئت مدیره مجبور شد شرکت خود را ترک کند. اما او ناپدید نشد بلکه Atari را در دست گرفت. بله، همان Atari که Commodore تازه آن را در رقابت برای خرید Amiga پشت سر گذاشته بود. 

تحت رهبری ترامیل، Atari تلاش کرد با عرضه Atari ST از Commodore انتقام بگیرد، کامپیوتری که برای رقابت مستقیم با Amiga طراحی شده بود. این رقابت زمینه‌ساز یکی از شدیدترین نبردهای تاریخ کامپیوتر شد. هر دو دستگاه طرفداران وفاداری داشتند و حتی امروز، بحث Amiga در مقابل Atari ST همچنان در میان علاقه‌مندان به کامپیوترهای کلاسیک ادامه دارد.

بیشتر بخوانید: ۵ باری که کنسول های بازی جان انسان‌ها را نجات دادند

---

کامودور ۶۴ هنوز در نانوایی آمریکا کار می‌کند؟

باورکردنی نیست اما یکی از نسخه‌های اصلی Commodore 64 هنوز هم پس از چهار دهه فعال است آن هم نه در موزه، بلکه در یک مغازه دونات‌فروشی واقعی در ایالات متحده! این اتفاق به‌خوبی نشان می‌دهد که چرا مردم می‌گویند: «دستگاه‌های قدیمی، دوام و کیفیتی دارند که در محصولات امروزی کمتر پیدا می‌شود.»

نانوایی باسابقه‌ای به نام Hilligoss Bakery در شهر براونزبورگ، ایالت ایندیانا، تصمیم گرفته تجهیزاتش را به‌روز نکند. با این حال، این تصمیم کوچک‌ترین لطمه‌ای به فعالیت تجاری آن وارد نکرده است. طبق گزارش wccftech و توییت تونی لیون در شبکه‌ی X، این نانوایی هنوز هم از دو دستگاه Commodore 64 برای انجام امور مربوط به صندوق فروش استفاده می‌کند.

این کامپیوترهای کلاسیک همچنان به‌صورت فعال در حال پردازش سفارش‌ها هستند. هرچند کار با سفارش دونات‌ها نیاز به توان محاسباتی بالایی ندارد، اما پایداری و عملکرد بدون نقص این سیستم‌ها پس از بیش از ۴۰ سال واقعا شگفت‌انگیز است. جالب‌تر اینکه، مشتریان هیچ‌گاه از فناوری قدیمی نانوایی شکایتی نداشته‌اند. این فروشگاه رتبه‌ی ۴.۷ در نقشه‌ی گوگل برای رضایت مشتریان دارد.

بیشتر بخوانید: 10 تا از لوازم جانبی فراموش‌ شده دنیای بازی‌های ویدیویی

---

Commodore 65 مرموز: کامپیوتری که هرگز ساخته نشد

یکی از جذاب‌ترین داستان‌های «چه می‌شد اگر» در تاریخ Commodore، مربوط به Commodore 65 است. این کامپیوتر در اواخر دهه ۱۹۸۰ به عنوان جانشین احتمالی C64 طراحی شد و قرار بود ترکیبی بین یک دستگاه ۸ بیتی و ۱۶ بیتی باشد، که هم سازگاری با C64 را حفظ کند و هم قدرت بیشتری ارائه دهد. 

با این حال، قبل از عرضه آن، Commodore در سال ۱۹۹۴ ورشکست شد و پروژه لغو گردید. امروزه تنها تعداد معدودی از پروتوتایپ‌های C65 وجود دارند، که آن‌ها را به یکی از نادرترین و گران‌ترین آیتم‌های کلکسیونی در دنیای کامپیوترهای کلاسیک تبدیل کرده است. برخی از این نمونه‌ها در حراجی‌ها بیش از ۲۰ هزار دلار فروخته شده‌اند!

بیشتر بخوانید: 20 حقیقت درباره کنسول دریم‌کست که نمیدانستید

---

Commodore امروز: طرفداران وفاداری که هرگز نمی‌میرند

اگرچه شرکت Commodore دیگر وجود ندارد، کامپیوترهای آن همچنان در دستان علاقه‌مندان زنده هستند. جامعه Amiga هنوز فعال است و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، سخت‌افزار و حتی به‌روزرسانی‌های کامل سیستم عامل را برای دستگاه‌هایی که نزدیک به ۴۰ سال عمر دارند، ارائه می‌کنند. 

همزمان، C64 همچنان مورد علاقه گیمرهای کلاسیک، برنامه‌نویسان خانگی و علاقه‌مندان به دست‌کاری سخت‌افزار است. نسخه‌های مدرن C64، مانند C64 Mini و Mega65 (بازسازی مدرن Commodore 65)، ثابت می‌کنند که هنوز تقاضا برای این دستگاه‌ها وجود دارد. 

حتی جالب‌تر است بدانید که، برخی کسب‌وکارها و دولت‌ها تا اوایل دهه ۲۰۰۰ هنوز از دستگاه‌های Commodore استفاده می‌کردند، به‌ویژه برای وظایفی مانند اتوماسیون صنعتی.

بیشتر بخوانید: ۱۷ حقیقت جالب درباره گیم کیوب که نمی‌دانستید

---

چه تعداد Commodore 64 در جهان و ایران فروخته شد؟

کامپیوتر Commodore 64 بین سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۳ در نقاط مختلف جهان تولید می‌شد. خطوط مونتاژ نهایی آن در کشورهایی مانند ایالات متحده، انگلستان، آلمان، هنگ کنگ و چین قرار داشت و قطعات داخلی آن از کشورهایی مانند هنگ کنگ، چین، مالزی و ژاپن تأمین می‌شد.

آمار دقیقی از تعداد C64 فروخته شده در جهان موجود نیست، اما جک ترامیل، بنیان‌گذار شرکت Commodore، میزان فروش این مدل را بین ۲۲ تا ۳۰ میلیون دستگاه تخمین زده بود. در حالی که گزارش‌های رسمی شرکت Commodore این عدد را ۱۷ میلیون دستگاه اعلام کرده‌اند. برای مقایسه، این میزان بیش از مجموع همه کامپیوترهای مکینتاش در جهان است، که نشان‌ دهنده محبوبیت فوق‌العاده این دستگاه است.

در ایران، تاریخچه ورود Commodore 64 به کشور به دو روش بود. برخی از دستگاه‌ها به صورت مسافری وارد کشور می‌شدند و برخی دیگر از طریق مرکز ماشین‌های اداری ایران، نماینده رسمی Commodore، وارد بازار می‌شدند. این مرکز علاوه بر C64، مدل‌های دیگر محصولات Commodore از جمله Commodore 128 و Amiga را هم به ایران عرضه می‌کرد.

به این ترتیب، Commodore 64 نه تنها در سطح جهانی موفق بود، بلکه ورود محدود و گزینشی آن به ایران هم توانست جامعه‌ای از علاقه‌مندان به این کامپیوتر کلاسیک را شکل دهد و تاثیر فرهنگی خود را حتی در کشور ما هم باقی بگذارد.

---

مدل‌های مختلف Commodore

Commodore 64

نسخه اصلی Commodore 64 که در آگوست ۱۹۸۲ در ایالات متحده عرضه شد، به خاطر طراحی خاص خود به عنوان «Breadbin» (ظرف نان) شناخته می‌شود بدنه‌ای گرد با رنگ بژ روشن که با صفحه‌کلیدی مشابه رایانه VIC-20 همراه بود. 

در طول توسعه، این مدل به‌صورت داخلی «VIC-40» نام داشت تا جایگاه آن به‌عنوان جانشین VIC-20 مشخص شود. مدل Breadbin تا زمان عرضه نسخه بازطراحی‌ شده C64C در سال ۱۹۸۶ به‌عنوان مدل اصلی در بازار باقی ماند.

Commodore SX-64

در ژانویه ۱۹۸۳ عرضه شد و عنوان اولین رایانه قابل‌ حمل رنگی جهان را از آن خود کرد. اگرچه به عنوان «قابل‌ حمل» بازاریابی می‌شد، اما با وزن حدود ۱۰.۵ کیلوگرم و طراحی شبیه کیف سامسونت، در واقع بیشتر یک دستگاه قابل‌حملِ سنگین (Luggable) بود تا یک لپ‌ تاپ واقعی. 

این دستگاه شامل نمایشگر CRT رنگی ۵ اینچی، یک درایو فلاپی 1541 و بلندگوهای داخلی بود و تجربه‌ای تمام‌عیار و یکپارچه از رایانه شخصی ارائه می‌داد. SX-64 دارای شکاف کارتریج در قسمت بالا بود اما درگاه نوار کاست (Datasette) نداشت، که این موضوع باعث ناسازگاری با بازی‌ها و نرم‌افزارهای نوارکاستی می‌شد نقصی مهم برای بسیاری از کاربران آن دوران. 

با وجود نوآورانه بودن، به‌دلیل قیمت بالا و کاربری خاص خود نتوانست مخاطبان گسترده‌ای پیدا کند. امروزه اما، این مدل به یک کالای کلکسیونی ارزشمند تبدیل شده که به خاطر طراحی خاص و جایگاه تاریخی‌اش در دنیای رایانه مورد توجه است.

Commodore 64C

در مه ۱۹۸۶ معرفی شد و نسخه‌ای بازطراحی‌ شده از مدل اصلی بود. C64C دارای بدنه‌ای زاویه‌دار و باریک با رنگ کرم روشن بود که از طراحی‌های مدرن‌تر محصولات بعدی کومودور مانند Amiga 500 الهام گرفته بود. این کنسول بازی در سال ۱۹۹۰ با هدف تبدیل C۶۴ محبوب به کنسول بازی (دستگاه بازی کمودور) طراحی شده بود. برای ساخت این کنسول بازی صفحه کلید و پورت ها حذف شده بودند تا بیشتر فرم کنسول بازی را به خود بگیرد. در بالای این کنسول یک درگاه کارتریج برای ورود کارتریج بازی تعبیه شده بود.

این مدل بسیار نایاب به دلیل نداشتن صفحه کلید و عدم امکان اتصال تیپ یا نوارخوان شکست خورد زیرا فقط می توانست از کارتریج استفاده نماید ولی در طول نزدیک به یک دهه بازی های بیشماری بصورت نوار کاست ساخته شده که عملا استفاده از آنها غیر ممکن بود.

Commodore 64 Gold

در سال ۱۹۸۶، پس از فروش یک میلیون دستگاه Commodore 64 در آلمان، شرکت کومودور نسخه‌ای محدود با نام «نسخه طلایی» (Goldene Edition) عرضه کرد. مدل C64 GOLD برای نخستین‌بار در موزه BMW در آلمان به نمایش گذاشته شد و تخمین زده می‌شود که تنها حدود ۳۵۰ دستگاه از آن وجود داشته باشد.

Commodore 64G

نسخه اول آن در سال ۱۹۸۷ توسط زنجیره فروشگاهی ‘Albrecht Discount’ توزیع شد و با نام ‘Aldi-C64G’ شناخته می‌شد. برخلاف مدل ‘Aldi-C64’ که دارای بدنه خاکستری بود، این نسخه با رنگ کرم روشن در سال ۱۹۸۹ عرضه شد. این مدل در قالب بسته ‘Video Supergame 64’ به فروش می‌رسید که شامل کارتریج ‘Super Games’ هم بود.

Commodore 64GS

در سال ۱۹۹۰، شرکت Commodore تلاش کرد تا موفقیت افسانه‌ای C64 را به دنیای کنسول‌های بازی بیاورد. نتیجه‌ی این تلاش، دستگاهی به نام Commodore 64 Games System (C64GS) بود. اولین کنسول بازی رسمی کامودور که قرار بود تجربه‌ی گیمینگ را ساده‌تر و در دسترس‌تر کند. اما این رؤیا خیلی زود به یک شکست تجاری تبدیل شد.

مشکل از آن‌جا شروع شد که در زمان عرضه‌ی C64GS، شرکت کامودور Amiga را روانه‌ی بازار کرده بود؛ دستگاهی بسیار قدرتمندتر که توجه کاربران را به خود جلب کرده بود. از سوی دیگر، بسیاری از خریداران ترجیح می‌دادند به‌جای نسخه‌ی بدون صفحه‌کلید C64GS، با پرداخت اندکی بیشتر، نسخه‌ی کامل C64 با صفحه‌کلید را تهیه کنند که انعطاف و کاربرد بیشتری داشت.

در واقع، C64GS همان C64 بود با یک تغییر ساده در ROM و حذف صفحه‌کلید. طراحی آن شامل شکاف کارتریج در بالای بدنه بود و همراه با کارتریجی عرضه می‌شد که چهار بازی را در خود جای داده بود:

• Fiendish Freddy’s Big Top O’ Fun
• Klax
• International Soccer
• Flimbo’s Quest

از نظر فنی، مادربرد C64GS تقریبا همان مادربرد Commodore 64 بود. درون یک کیس پلاستیکی به رنگ کرم قرار داشت و پورت‌های آشنا مانند درگاه سریال، ورودی نوار کاست و پورت کاربر همچنان روی آن وجود داشتند. اما تفاوت بزرگ این بود که هیچ صفحه‌کلید یا امکان اتصال لوازم جانبی برای آن در نظر گرفته نشده بود.

همچنین، این کنسول تنها می‌توانست بازی‌هایی را اجرا کند که روی کارتریج عرضه شده بودند و از بازی‌های منتشرشده روی فلاپی‌دیسک یا نوار کاست پشتیبانی نمی‌کرد. این محدودیت شدید، عملا دست کاربران را در انتخاب بازی‌ها می‌بست.

از میان هزاران بازی ساخته‌شده برای Commodore 64، تنها حدود ۵۰۰ عنوان روی کارتریج منتشر شده بود عددی بسیار ناچیز در مقایسه با حجم عظیم بازی‌های موجود روی فلاپی و نوار. این کمبود باعث شد تا C64GS نتواند در بازار اروپا (و هرگز در آمریکا) موفق ظاهر شود و خیلی زود از چرخه‌ی تولید خارج گردد. در نتیجه، C64GS به یکی از شکست‌های جالب تاریخ کامودور تبدیل شد؛ تلاشی برای ورود به دنیای کنسول‌ها که با وجود سخت‌افزار آشنا و کیفیت قابل‌ قبول، قربانی محدودیت‌ها و زمان‌بندی اشتباه شد.

Commodore 64 Ultimate Edition 

نسخه‌ی Commodore 64 Ultimate Edition تلاشی باشکوه برای بازگرداندن روح یک کامپیوتر کلاسیک به دنیای مدرن است؛ دستگاهی که با ظاهر اصیل، اما سخت‌افزار و امکانات امروزی عرضه شده تا تجربه‌ای نوستالژیک و در عین حال قدرتمند را فراهم کند. این نسخه در سه مدل عرضه می‌شود: BASIC Beige با قیمت ۲۹۹ دلار، Starlight Edition با پوسته شفاف و قیمت ۳۴۹.۹۹ دلار و Founders Edition طلایی برای کلکسیونرها با قیمت ۴۹۹.۹۹ دلار.

در قلب این سیستم، تراشه‌ی AMD Xilinx Artix-7 FPGA قرار دارد که مادربرد اصلی C64 را بازسازی می‌کند و حداقل ۹۹٪ با تمام بازی‌ها، کارتریج‌ها و لوازم جانبی دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی سازگار است. این محصول بر پایه‌ی برد Ultimate 64 Elite-II طراحی شده که توسط مهندس هلندی گیدیون زوایتزر ساخته شده و نام او در فهرست «شرکای راه‌اندازی» وب‌سایت رسمی Commodore دیده می‌شود.

از نظر سخت‌افزاری، این نسخه دارای ۱۲۸ مگابایت رم DDR2، ۱۶ مگابایت حافظه فلش NOR و خروجی HDMI 1080p با نرخ ۵۰ هرتز (PAL) یا ۶۰ هرتز (NTSC) است. علاوه بر آن، خروجی آنالوگ DIN-8 شامل CVBS، S-Video و RGB، شبیه‌سازی صدای UltiSID با هشت هسته FPGA، پشتیبانی از فلش USB و فرمت‌های متنوع فایل‌ها مانند .D64، .TAP و .PRG، و همچنین شبیه‌سازی نوار و بارگذاری DMA توسط Ultimate-II+ فراهم شده است. پشتیبانی از سیستم‌عامل C64 OS هم به زودی اضافه خواهد شد.

صفحه‌کلید این نسخه با ۶۶ کلید مکانیکی و سوییچ‌های Gateron Pro 3.0 با نیروی ۵۵ گرم طراحی شده و دقیقا چیدمان مدل اصلی C64 را بازسازی می‌کند. همچنین از قابلیت NKRO کامل و ۷۰ چراغ RGB قابل تنظیم پشتیبانی می‌کند تا تجربه‌ای هم‌زمان کلاسیک و مدرن ارائه دهد. Commodore 64 Ultimate Edition نه فقط یک بازسازی ظاهری، بلکه احیای فنی کامل یکی از مهم‌ترین کامپیوترهای تاریخ است و مرز بین نوستالژی و تکنولوژی روز را از میان برمی‌دارد.

---

کلام آخر

در سال ۱۹۸۲، شرکت Commodore International رایانه خانگی انقلابی خود با نام Commodore 64 (به اختصار C64) را معرفی کرد؛ دستگاهی که تا زمان توقف تولیدش در سال ۱۹۹۴، محبوبیت خود را حفظ کرد. این رایانه در کتاب رکوردهای گینس به عنوان پرفروش‌ترین مدل واحد رایانه شخصی در جهان شناخته شده و تخمین‌های مستقل میزان فروش آن را بین ۱۲.۵ تا ۱۷ میلیون دستگاه برآورد کرده‌اند. 

C64 مجهز به پردازنده MOS 6510 با فرکانس ۱ مگاهرتز و تراشه گرافیکی VIC-II بود که از ۱۶ رنگ و اسپرایت‌های شتاب‌گرفته سخت‌افزاری پشتیبانی می‌کرد؛ قابلیت‌هایی که تصاویر چشمگیر و انیمیشن‌های روان را ممکن می‌کردند. علاوه بر این، تراشه صوتی مشهور SID با سینتی‌سایزر سه‌کاناله خود توانایی‌های صوتی منحصربه‌فردی ارائه می‌داد که C64 را از رقبایش متمایز می‌کرد.

به لطف کتابخانه عظیمی از بازی‌ها، نرم‌افزارها و ابزارهای برنامه‌نویسی، C64 به یک نماد فرهنگی تبدیل شد. تأثیر آن تنها به حوزه بازی محدود نبود؛ بلکه صحنه دمو (Demo Scene) پرجنب‌وجوش آن بخش مهمی از میراثش را شکل داد. حتی امروز، این پلتفرم دارای جامعه‌ای فعال از توسعه‌دهندگان است که همچنان به ساخت بازی‌ها، نرم‌افزارها و دموهای جدید ادامه می‌دهند و روح زنده C64 را حفظ کرده‌اند.

داستان Commodore داستانی از نوآوری درخشان، درام شرکتی و پتانسیل‌های تحقق‌نیافته است. از آغاز در زمینه ماشین‌های تحریر تا قابلیت‌های پیشرفته Amiga، Commodore اثر ماندگاری بر دنیای کامپیوتر گذاشت. اگرچه شرکت دیگر وجود ندارد، میراث آن در جامعه پرشور علاقه‌مندان به کامپیوترهای کلاسیک زنده مانده و اجازه نمی‌دهد این دستگاه‌ها به فراموشی سپرده شوند.

بنابراین، چه شما یک گیمر C64 باشید، چه علاقه‌مند به Amiga، یا صرفا کسی که تاریخ تکنولوژی را می‌ستاید، Commodore برای همیشه زنده است و جایگاه خود را در تاریخ فناوری و فرهنگ دیجیتال حفظ کرده است.