بررسی کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox

معمولاً وقتی داستانی از جوکر می‌خوانیم، او را در نقش آنتاگونیست بتمن می‌بینیم. خیلی کم پیش می‌آید که شاهزاده دلقکی جنایت گاتهام رقیبی جز بتمن را انتخاب کند؛ خیلی خیلی کم. اما کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox یکی از همان روایت‌های نادر است که بتمن حضور پررنگی در داستانی مربوط به جوکر ندارد.

کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox این فرصت را فراهم کرده تا دلقک دیوانه گاتهام این بار نه برابر شوالیه تاریکی، بلکه در برابر اداره پلیس گاتهام و همچنین دیگر خلافکارهای شهر و ویلن‌های بتمن قرار بگیرد. اما از همه مهم‌تر این است که بخش زیادی از داستان را از زبان خود جوکر می‌شنویم؛ زبانی که اصلاً به آن اطمینانی نیست!

• نام کمیک: The Joker Presents: A Puzzlebox
• تعداد شماره‌ها: ۷ شماره
• تاریخ عرضه: از ماه آگوست سال ۲۰۲۱ تا ماه فوریه سال ۲۰۲۲
• نویسنده: متیو روسنبرگ (Matthew Rosenberg)
• مصور: خسوس مرینو (Jesús Merino)

شاید این تصور برای عموم ایجاد شده باشد که جوکر بدون بتمن معنای خاصی ندارد. یعنی هر چقدر هم که جوکر دست به شرارت و هرج و مرج بزند، با بودن بتمن به عنوان نماد عدالت و نظم است که به رفتارهای شوالیه جرم و جنایت گاتهام معنای بخشیده می‌شود. شاید این تصور چندان هم اشتباه نباشد. اما ریشه اصلی به وجود آمدن چنین تصوری احتمالاً خود دی‌سی است.

جوکر را معمولاً وقتی در اوج می‌بینیم که یک نقشه فوق دیوانه‌وار و هوشمندانه سر هم کرده تا فقط و فقط باعث عذاب بتمن شود. در اکثر اوقاتی هم که شوالیه تاریکی ناپدیدی شود، به هر دلیلی، از کشته شدن ظاهری گرفته تا فراموشی گرفتن بروس وین، دلقک گاتهام نیز خود را حداقل برای مدتی بازنشسته می‌کند تا این که دوباره بتمن برگردد.

اما شاید شناخته شده‌ترین اثر موفق از جوکر بدون حضور محسوس و واقعی بتمن مربوط به فیلم Joker‌ سال ۲۰۱۹ باشد. در این فیلم دیدیم دلقک دیوانه گاتهام بدون حضور بتمن که هیچ، حتی بدون وجود داشتن بتمن در دنیایش به خودی خود می‌تواند ستاره نمایش خودش باشد.

کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox هم همین است. با این که یک کمیک در دنیای گاتهام را می‌خوانیم اما آن حضور بتمن به عنوان ناظر همیشگی شهر را اصلاً حس نمی‌کنیم؛ آن هم در حالی که نه تنها جوکر، بلکه تقریباً کل شخصیت‌های مکمل بتمن (خارج از بت‌فمیلی) را در این داستان دخیل می‌بینیم.

درست است که هر از چند گاهی شوالیه تاریکی را می‌بینیم؛ یا حداقل فکر می‌کنیم که می‌بینیم، اما تمام ماجرای کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox حول محور شاهزاده دلقکی جنایت می‌چرخد و از این نظر یک تجربه خاص است که اتفاقاً خیلی هم خوب از آب درآمده.

داستان این کمیک از یک اتفاق شروع می‌شود که پای اکثر ویلن‌ها و شخصیت منفی‌های گاتهام در آن گیر است. این بار، اداره پلیس شهر گاتهام به خوبی به وظیفه خود عمل کرده و هر کسی که در این اتفاق درگیر بوده را دستگیر می‌کند. حالا کلی ویلن در اداره پلیس هستند که باید بازجویی شوند و در رأس هرم هم جوکر قرار دارد.

وقتی از جوکر بازجویی می‌کنید چه انتظاری دارید؟ حقیقت را به شما بگوید؟ طبیعتاً نه. این جاست که از تکنیک راوی غیرقابل اعتماد برای پیش رفتن داستان در کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox استفاده می‌شود. جیم گوردون و همکارانش از دلقک گاتهام حرف می‌کشند، جوکر نیز تقریباً بدون هیچ نیازی به فشار و بدون توقف صحبت می‌کند اما چقدر از صحبت‌هایش حقیقت است و چقدر دروغ؟ این مهم‌ترین المانی است که The Joker Presents: A Puzzlebox را تبدیل به یک اثر خاص می‌کند.

اگر با نحوه روایت داستان‌هایی که از راوی غیرقابل اعتماد استفاده می‌کنند آشنا باشید، می‌دانید که این گونه ماجراها چگونه پیش می‌رود. جوکر از دیدگاه خود اتفاقات پیش آمده را روایت می‌کند و به مخاطب نیز همان‌ها نمایش داده می‌شود اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این صحبت‌های جوکر اصلاً اتفاق افتاده باشند.

نکته جالب در مورد این گونه روایت داستان در دنیای کمیک این است که فرصتی خاص برای تصویرسازی نیز ایجاد می‌شود. مثلاً ما یک تصور تقریباً ثابت از شخصیت پنگوئن در کمیک‌های دی‌سی داریم. یک آدم کوتاه، چاق و با دماغی باریک که ظاهر چندان جذابی نیز ندارد. اما وقتی در کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox به سراغ پنگوئن می‌رویم، چندین طراحی متفاوت را از او می‌بینیم.

این تفاوت طراحی مربوط به راویان داستان‌هایی است که در این کمیک حضور دارند. وقتی جوکر یک داستان را روایت می‌کند که در آن پنگوئن حضور دارد، پنگوئن را حتی زشت‌تر و کوتاه‌تر از حالت عادی می‌بینیم. اما وقتی خود پنگوئن در حال صحبت و بازجویی شدن است؛ پنگوئن ناگهان به یک مرد خوشتیپ، قد بلند و خوش لباس تبدیل می‌شود و از طرف دیگر جوکر شبیه یک موجود هالو و ابله به نظر می‌آید.

چنین چیزی تقریباً برای تمام شخصیت‌های داستان وجود دارد. از اکثر شخصیت‌های حاضر، به خصوص شخصیت‌های منفی که در ماجرای اصلی The Joker Presents: A Puzzlebox حضور داشتند و درگیر پیدا کردن قطعات یک جعبه خاص بودند، چندین دیزاین و طراحی متفاوت می‌توان یافت که فضاسازی خوشایند و در اکثر مواقع طنز را ایجاد می‌کنند.

عنصر طنز نه تنها در این طراحی‌ها، بلکه در جای جای کمیک دخیل است. در هر صورت در حال مطالعه داستانی هستیم که شخصیت اصلی آن جوکر بوده و چندین شخصیت نسبتاً طناز دیگر مثل هارلی کویین نیز در آن دخیل هستند. از دیالوگ‌ها گرفته تا اتفاقات پیش آمده و در نهایت هدف اصلی داستان The Joker Presents: A Puzzlebox، همگی دستمایه این طنز شده‌اند.

کوتاه بودن هر شماره از این سری کمیک (حداقل در قالب فرست دیجیتال) نیز به کمک آن آمده است. برای خواندن هر شماره کمیک لازم نیست چندین دقیقه پای آن بنشینید و به طور مداوم ورق بزنید؛ هر شماره حدود ۱۵ تا ۲۰ صفحه است و با سرعتِ روایتِ مناسب، یک تجربه کمیک‌خوانی لذت‌بخش را برای شما فراهم می‌کند. با این حال فکر می‌کنم حتی اگر تعداد صفحات هر شماره کمیک هم طولانی‌تر می‌بود خیلی از جذابیت آن کاسته می‌شد.

همان طور هم که اشاره شد، در کمیک The Joker Presents: A Puzzlebox شاهد حضور تعداد زیادی از خلافکارهای گاتهام در جریان داستان هستیم اما حضور این شخصیت‌ها نه به قدری پررنگ است که داستان را بیش از حد شلوغ و پیچیده کند، نه به قدری کم‌رنگ که بگوییم حضورشان بی‌تأثیر بوده است.

از ویلن‌های گاتهام کم و بیش به درستی استفاده شده و با وجود تعدد آن‌ها، نه تنها دچار پیچیدگی و گیج شدن نمی‌شوید بلکه حتی نیاز به اطلاعات زیادی هم از آن‌ها برای لذت بردن از داستان ندارید. معمولاً وقتی این تعداد شخصیت در یک داستان کمیکی حاضر می‌شوند، خواننده نیاز دارد تا اطلاعات پیش‌زمینه‌ای از هر کدام از آن‌ها برای درک داستان داشته باشد.

ولی در The Joker Presents: A Puzzlebox چنین چیزی صدق نمی‌کند. حتی اگر در دنیای داستان‌های کمیکی هم تازه‌کار باشید، با داشتن یک سری اطلاعات کلی و عمومی از ویلن‌های شوالیه تاریکی، تقریباً به راحتی می‌توانید از این داستان لذت ببرید.

The Joker Presents: A Puzzlebox توانسته عناصری موفق را گرد هم جمع کند تا یک کمیک شسته و رفته را به مخاطب تحویل دهد. تعدد شخصیت‌ها، طنز، تصویرسازی‌های مناسب، پیچش‌های داستانی، نحوه روایت داستان و یک اتفاق عجیب اما جذاب به خوشایندترین شکل ممکن در این کمیک استفاده شده‌اند تا تجربه کمیکی فوق العاده‌ای را به وجود آورند.

به مطالعه ادامه دهید:

• چرا سه جوکر داستان بدی بود؟
• بررسی آرک Hammerfall کمیک Thor
• بررسی کمیک Batman: Three Jokers
• بررسی کمیک God of War: Fallen God
• بررسی کمیک Spider-Man: The Spider’s Shadow