نگاهی به سریال زیرخاکی ۳ – آتشی که خاموش شد

سریال زیرخاکی ۳ به عنوان سومین فصل سریال موفق سیمای ملی در چند سال اخیر تلاش می‌کند تا یک مجموعه تلویزیونی جذاب، دوست‌داشتنی، کمدی و هیجان‌انگیز باشد. اما سومین فصل سریال سرگرم‌کننده جلیل سامان نمی‌تواند در سطح و اندازه دو فصل قبلی ظاهر شود. شاید بخشی از شکست سریال زیرخاکی ۳ را باید در ناتوانی سریال در پرداخت به سوژه‌های مرموز دانست اما حقیقت آن است که سریال نوروزی شبکه یک سیما برای سال ۱۴۰۱ با ایرادهای بیشتری دست و پنجه نرم می‌کند. با ویجیاتو همراه باشید.

سریال جیران را با ویجیاتو دنبال کنید:

• نگاهی به قسمت اول سریال جیران – روایت اشتباه تاریخ
• نگاهی به قسمت دوم سریال جیران – اقتباسی آزاد از تاریخ
• نگاهی به قسمت سوم سریال جیران – متعهد به درام
• نگاهی به قسمت چهارم سریال جیران – ترکی‌سازی تاریخ ایران
• نگاهی به قسمت پنجم سریال جیران – تجمل‌‌گرایی سینمایی
• نگاهی به قسمت ششم سریال جیران – عشق نجات‌دهنده
• نگاهی به قسمت هفتم سریال جیران – رعیتی که ستاره شد
• نگاهی به قسمت هشتم سریال جیران – جنگ چهره زنانه دارد

سریال‌های تلویزیونی در بسیاری از نقاط جهان با رویکردهای چندفصلی ساخته می‌شوند. به عبارت دیگر، وقتی یک شبکه تلویزیونی قدرتمند مجوز تولید یک سریال تلویزیونی را صادر می‌کند در واقع به عوامل آن سریال این فرصت را می‌دهد تا خودشان را با تعداد زیادی اپیزود به شبکه و بینندگان آن ثابت کنند. اگر آن سریال تلویزیونی در پایان فصل اول مورد استقبال بینندگان و منتقدان قرار بگیرد احتمالا شبکه تلویزیونی پخش‌کننده آن سریال هم می‌پذیرد که سریال محبوبش را برای فصل دوم هم تمدید کند.

موفقیت سریال در فصل دوم هم می‌تواند چراغ سبز شبکه تلویزیونی‌اش برای ساخت فصل سوم را به همراه داشته باشد. بنابراین بسیاری از سریال‌های تلویزیونی دوست‌داشتنی و خیره‌کننده که این روزها آوازه‌ای جهانی پیدا کرده‌اند هم با همین رویکرد مشهور شده‌اند. اگرچه آزادی عمل شبکه‌های تلویزیونی کابلی و خصوصی در فضای فرهنگ ایران وجود ندارد اما سیمای ملی به عنوان قدرتمندترین مجموعه رسانه‌ای کشور در سال‌های اخیر تلاش کرده تا ساخت سریال‌های چندفصلی را با جدیت بیشتری دنبال کند.

سریال لیسانسه‌ها، سریال پایتخت و سریال بچه مهندس از جمله عناوینی هستند که در سال‌های اخیر از سیمای ملی پخش شده‌اند و این فرصت را داشته‌اند تا برای چند فصل پیاپی مهمان مخاطبان تلویزیون باشند. سریال زیرخاکی اما جدیدترین نمونه این عناوین است. در شرایطی که تا همین چند سال پیش سیمای ملی تنها به تولید عناوین تک‌فصلی علاقه‌مند بود حالا شرایط تغییر کرده و عناوینی از راه می‌رسند که پتانسیل تبدیل‌شدن به یک مجموعه چندفصلی را دارند.

سریال زیرخاکی یکی از موفق‌ترین عناوین سیمای ملی در چند سال اخیر لقب می‌گیرد که تا پیش از تعطیلات نوروز سال ۱۴۰۱ دو فصل از آن منتشر شده بود. فصل نخست سریال زیرخاکی به عنوان سریال ماه رمضان شبکه یک در سال ۱۳۹۹ پخش شد. بینندگان تلویزیون از این سریال تلویزیونی استقبال کردند و منتقدان هم آن را عنوانی دوست‌داشتنی و منحصر به فرد دانستند. محبوبیت این سریال به حدی زیاد شد که جلیل سامان به عنوان کارگردان این سریال چراغ سبز شبکه یک برای ساخت فصل دوم را دریافت کرد.

فصل دوم سریال زیرخاکی در خرداد سال ۱۴۰۰ پخش شد و محبوبیت دوچندانی پیدا کرد. پرداخت جذاب سریال به شخصیت‌های دوست‌داشتنی‌اش و خرده‌داستان‌هایی که در دل داستان اصلی ایجاد می‌شد این حس را به بیننده سیمای ملی [که در سال‌های اخیر در حسرت تماشای یک سریال باارزش مانده بود] منتقل می‌کرد که بالاخره با عنوانی جذاب مواجه شده است. بنابراین ساخت فصل سوم سریال هم با سرعت آغاز شد.

در نهایت سریال زیرخاکی ۳ به عنوان یکی از ۴ سریال نوروزی ۱۴۰۱ تلویزیون از شبکه یک سیما پخش شد اما به نظر می‌رسد که نتوانسته به اندازه دو فصل قبلی مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد.

فاقد خلاقیت

چرا بسیاری از سریال‌های تلویزیونی محبوب در ایالات متحده آمریکا پس از چند فصل موفق در نهایت به ایستگاه پایانی می‌رسند؟ جواب تقریبا واضحی برای این سوال وجود دارد؛ چون سریال مذکور دیگر ایده‌های جدیدی برای داستان خود ندارد و به عنوانی تکراری، خسته‌کننده و فاقد جذابیت تبدیل می‌شود. بنابراین تعداد تماشاگران آن ریزش می‌کند و شبکه تلویزیونی صاحب آن سریال هم در نهایت می‌پذیرد که تمدید سریال اساسا توجیه اقتصادی ندارد.

سریال زیرخاکی ۳ هم از این قاعده مستثنی نیست. سومین فصل سریال جلیل سامان به شکل واضحی بدون ایده ظاهر می‌شود و اساسا خلاقیتی به خرج نمی‌دهد. تقریبا همه شخصیت‌های اصلی فصل سوم سریال زیرخاکی همان شخصیت‌هایی هستند که در فصل دوم دیده می‌شدند. داستان سریال هم بدون هیچ‌گونه خلاقیتی به ادامه ماجراهای فصل دوم می‌پردازد.

هنرنمایی‌های تحسین‌برانگیز

داستان سریال زیرخاکی ۳ دقیقا از همان‌جایی آغاز می‌شود که فصل دوم سریال در آن نقطه به پایان رسیده بود. فریبرز [با نقش‌آفرینی پژمان جمشیدی] هنوز در اسارت دشمن است. ماموران زندان که تصور می‌کنند فریبرز یکی از فرماندهان ارشد نظامی است دائما او را بازجویی می‌کنند. اما فریبرز تلاش می‌کند تا حقیقت را به آن‌ها بگوید. او در نهایت موفق می‌شود که از چنگ عراقی‌ها بیرون بیاید. اما بازگشت جنجالی فریبرز به ایران آغاز دردسرهای جدیدی است.

فریبرز پس از بازگشت به ایران هم‌چنان با احساسات پری [با نقش‌آفرینی ژاله صامتی] بازی می‌کند و همسر نازنین خود را آزار می‌دهد. از سوی دیگر، کاوه [با هنرنمایی رایان سرلک] هم مشغول شیطنت‌های همیشگی‌اش است. گره‌خوردن زندگی خانواده باغ‌پیشه به دردسرهای جدید باعث می‌شود که مشکلات جدیدی مطرح شود که کلنجاررفتن با آن‌ها کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسد.

سریال زیرخاکی ۳ هم‌چنان یک نقطه قوت اساسی دارد. نقطه قوتی که عامل اصلی موفقیت سریال از همان ابتدای مسیر بوده و هنوز هم پررنگ به نظر می‌رسد؛ بازیگران توانمند سریال جلیل سامان به بهترین شکل ممکن در نقش‌های خود هنرنمایی می‌کنند و به همین دلیل نقش‌آفرینی‌هایی به‌یادماندنی از خود به یادگار می‌گذارند. اگرچه ژاله صامتی به عنوان نقش اصلی زن سریال به خوبی از پس انتظارات برمی‌آید اما حقیقت آن است که وزنه اصلی سریال روی دوش پژمان جمشیدی است.

هنرنمایی خیره‌کننده، متفاوت و سرشار از جذابیت پژمان جمشیدی در فصل سوم سریال زیرخاکی هم تکرار می‌شود. اما به لطف فیلم‌نامه ضعیف سریال، بازی دیدنی جمشیدی مانند دو فصل قبلی به نظر می‌رسد. با این حال ستاره این روزهای سینما و تلویزیون ایران هم‌چنان وزنه اصلی سریال جلیل سامان لقب می‌گیرد. نیازی به یادآوری نیست که رایان سرلک هم‌چنان در نقش کودک بازی‌گوش داستان فوق‌العاده ظاهر می‌شود.

با بهترین انیمه‌ها از نگاه ویجیاتو آشنا شوید:

• معرفی بهترین انیمه‌های دهه‌ نود میلادی: از گاندام تا بسکتبالیست‌ها
• رمزگشایی از معروف‌ترین تئوری انیمه My Neighbour Totoro
• پیشنهاد هشت انیمه جذاب برای مخالفان انیمه 
• برترین انیمه‌های پسا آخرالزمانی

این‌که سریال زیرخاکی ۳ تلاش می‌کند تا داستان فیلم‌نامه را دقیقا از همان‌جایی که در فصل دوم به پایان رسیده بود، آغاز کند واقعا محترم به نظر می‌رسد. اما یک نکته بسیار مهم وجود دارد؛ فیلم‌نامه سریال باید ایده‌هایی برای گسترش داستان در جهت‌های جدید داشته باشد. فیلم‌نامه سریال زیرخاکی ۳ چنین اهدافی ندارد. به عبارت دیگر، سریال زیرخاکی ۳ فیلم‌نامه فصل دوم سریال را مانند طنابی به دست می‌گیرد و در همان مسیر ادامه می‌دهد.

وابستگی به فصل دوم

بنابراین سریال زیرخاکی ۳ به معنای واقعی کلمه دنباله‌ای برای سریال زیرخاکی ۲ لقب می‌گیرد. بدون هیچ خلاقیتی، شخصیت‌های اصلی با همان خرده‌روایت‌های اصلی درگیر هستند و به همین دلیل سریال پتانسیل خیره‌کننده‌اش در کشف داستان‌های جدید را هدر می‌دهد. اگرچه سومین فصل سریال محبوب شبکه یک سیما تلاش می‌کند تا روایت‌های جدیدی هم به مخاطب ارائه کند اما به نظر می‌رسد که انرژی کارخانه خلاقیت جلیل سامان و همکارانش رو به پایان است.

سریال زیرخاکی ۳ به شکل واضحی دست به دامن شخصیت‌های اصلی‌ فصل دوم می‌شود تا داستان خود را خلق کند. اگرچه حضور شخصیت‌های اصلی فصل دوم در فصل سوم ضروری به نظر می‌رسد اما ایده‌نداشتن سریال برای پرداختن به خرده‌داستان‌های جدید هم به معنای واقعی کلمه ناامیدکننده است. بنابراین سریال زیرخاکی ۳ عنوانی فاقد خلاقیت و تکراری به نظر می‌رسد که هیچ ایده نوینی برای پرداختن به داستان‌های جدید ندارد.

فصل چهارم هم از راه می‌رسد

نکته جذاب‌تر درباره جدیدترین فصل سریال جلیل سامان آن است که داستان آن در شرایطی به پایان می‌رسد که این سیگنال به بیننده منتقل می‌شود که فصل چهارمی نیز در کار خواهد بود. این‌ که فصل چهارم سریال زیرخاکی می‌تواند ایده‌های نوینی برای مخاطب مطرح کند یا نه احتمالا پرسشی است که زمان به آن پاسخ می‌دهد.

حتی با وجود همه رخوتی که در داستان سریال زیرخاکی ۳ دیده می‌شود، سریال نوروزی شبکه یک سیما با اختلاف بهترین سریال نوروزی سیمای ملی لقب می‌گیرد. محصولات سایر شبکه‌های صدا و سیما اساسا چنگی به دل نمی‌زدند و به همین دلیل سریال زیرخاکی ۳ را باید بهترین سریال نوروزی سال ۱۴۰۱ دانست. پژمان جمشیدی، ژاله صامتی، نادر فلاح، گیتی قاسمی، هومن برق‌نورد مریم سرمدی، خسرو احمدی، اکبر رحمتی، مهری آل آقا، اصغر نقی‌زاده، رایان سرلک، ستاره پسیانی و نسرین نصرتی از بازیگران اصلی سومین فصل سریال زیرخاکی بودند که احتمالا برای فصل چهارم هم بازمی‌گردند.

سریال خاتون را با ویجیاتو دنبال کنید:

• نگاهی به قسمت اول سریال خاتون – فاشیسم سینمایی
• نگاهی به قسمت دوم سریال خاتون – باران خونین داس و چکش
• نگاهی به قسمت سوم سریال خاتون – شیوع ویروس سرخ
• نگاهی به قسمت چهارم سریال خاتون – عاقبت خوردن نان خلق
• نگاهی به قسمت پنجم سریال خاتون – بگذارید این وطن دوباره وطن شود
• نگاهی به قسمت ششم سریال خاتون – همسری که همراه نیست
• نگاهی به قسمت هفتم سریال خاتون – تصویر دقیق زن گیلانی
• نگاهی به قسمت هشتم سریال خاتون – روایت خسته‌کننده
• نگاهی به قسمت نهم سریال خاتون – گفتار مدرن یک پوستین کهنه
• نگاهی به قسمت دهم سریال خاتون – سرگیجه‌‌ای از شخصیت‌ها
• نگاهی به قسمت یازدهم سریال خاتون – عاشقانه در عاشقانه
• نگاهی به قسمت دوازدهم سریال خاتون – پوستین جذاب یک باطن مستهلک
• نگاهی به قسمت سیزدهم سریال خاتون – عشق مسموم
• نگاهی به قسمت چهاردهم سریال خاتون – مسیر گمراه‌کننده
• نگاهی به قسمت پانزدهم سریال خاتون – آغاز پایان
• نگاهی به قسمت شانزدهم سریال خاتون – فاجعه مطلق
• نگاهی به قسمت هفدهم سریال خاتون – قابل پیش‌بینی
• نگاهی به قسمت هجدهم سریال خاتون – بدون تمرین
• نگاهی به قسمت نوزدهم سریال خاتون – آبگوشت هیجان
• نگاهی به قسمت بیستم سریال خاتون – روایت غیرقابل فهم
• نگاهی به قسمت بیست و یکم سریال خاتون – لطیفه دراماتیک
• نگاهی به قسمت بیست و دوم سریال خاتون – رولت روسی